Sau hai tháng ban hành, Chỉ thị 20 của Thủ tướng Chính phủ về một số nhiệm vụ cấp bách, quyết liệt ngăn chặn, giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường vẫn khiến dư luận băn khoăn về việc cấm xe sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong vùng phát thải thấp. Tuy nhiên, nhiều người dân, chuyên gia và các nhà quản lý đều cho rằng việc ban hành Chỉ thị 20 với mục tiêu xây dựng vùng phát thải thấp là cần thiết, tạo “cú hích” để phát triển đô thị theo hướng xanh và bền vững:
Chỉ thị 20 của Thủ tướng Chính phủ với mục tiêu phát triển bền vững và xây dựng đô thị phát thải thấp, từng khiến không ít người “sốc” bởi quy định từ đầu tháng 7/2026, Hà Nội sẽ cấm xe sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong khu vực vành đai 1.
Một số cá nhân từng bày tỏ sự hoài nghi về lộ trình áp dụng. “Tôi thấy người dân chủ yếu sử dụng xe máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Nếu cấm thì số xe này được xử lý như thế nào?! Làm sao mà cấm được!”, một người dân sống trong khu vực vành đai 1 từng quả quyết.
Bà Lê Thanh Thuỷ, cán bộ Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội thừa nhận lo lắng của người dân là chính đáng và có cơ sở. Bởi việc xây dựng vùng phát thải thấp tại Hà Nội như mục tiêu mà Chỉ thị 20 đặt ra là đề án cụ thể và chưa từng được triển khai. Chính vì thế, đây là thách thức lớn với Hà Nội nhưng đồng thời cũng là cơ hội để cải thiện chất lượng không khí vốn bị ô nhiễm từ lâu.
“Vùng phát thải thấp chưa có tiền lệ thực hiện ở nước ta. Một số quy chuẩn về kiểm định xe máy chưa hoàn thiện; hệ thống quan trắc về khí thải, rồi hạ tầng giao thông cũng chưa đồng bộ. Đây là thách thức khi Hà Nội xây dựng vùng phát thải thấp. Tuy nhiên, đây chính là cơ hội để từng bước phát triển thủ đô theo hướng bền vững, vì hiện bây giờ không triển khai thì không biết đến bao giờ”, bà Thủy cho biết.
Các kết quả nghiên cứu khoa học cho thấy, không khí ở Hà Nội bị ô nhiễm bụi PM2.5 trên diện rộng. Theo ông Vũ Thanh Ca, chuyên gia về môi trường, tùy vào từng điểm, mức độ gây ô nhiễm từ các nguồn khác nhau nhưng chủ yếu đều do nguồn thải từ phương tiện giao thông.
Trên cơ sở các nghiên cứu khoa học, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị 20, giao cho Hà Nội thực hiện một số nhiệm vụ cấp bách.
Ban đầu, nhiều người từng lo lắng việc hạn chế xe sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong vùng phát thải thấp sẽ gây ra bất tiện trong đời sống, sinh hoạt. Tuy nhiên, trước thực trạng ô nhiễm không khí ngày càng nghiêm trọng, người dân đã thay đổi góc nhìn về vấn đề này. Anh Hoàng Văn Chung là một trong số đó.
Thường xuyên phải di chuyển hàng chục km từ nhà tới nơi làm việc vào giờ cao điểm, anh cảm nhận rõ nguồn gây ô nhiễm cho bầu không khí và tiếng ồn. Đó là tiếng động cơ và khí thải từ lượng xe máy chen chúc nhau trên đường.
“Tham gia giao thông vào giờ cao điểm, tôi thấy nóng, bụi và ngột ngạt. Đi xe máy nên tôi thường phải dùng khẩu trang”, anh Chung chia sẻ.
Lo lắng về việc cấm xe xăng, anh Chung tìm hiểu về nguồn gây ô nhiễm. Rồi với cảm nhận từ thực tế, anh thấy rằng việc xây dựng vùng phát thải thấp với lộ trình cấm xe chạy nhiên liệu hóa thạch như Chỉ thị 20 của Chính phủ là cần thiết.
Thường xuyên tham gia giao thông bằng ô tô, ông Nguyễn Bá Hải cũng thấy cần thiết phải xây dựng vùng phát thải thấp để từng bước giảm thiểu tình trạng ô nhiễm không khí và tiếng ồn ở khu vực đô thị.
“Đi xe, chỉ cần mở kính ra là thấy khó chịu vì tiếng ồn từ động cơ xe máy. Đỗ xe qua đêm, sáng hôm sau đi làm tôi thấy có lớp bụi trên kính xe”, ông Hải cho biết.
Dựa trên thực tế và căn cứ vào kết quả của các nghiên cứu khoa học, các chuyên gia và các nhà quản lý cho rằng việc xây dựng vùng phát thải thấp sẽ làm giảm phát thải chất gây ô nhiễm không khí như nitơ dioxit (NO2), bụi mịn (PM), CO, HC, khói xe gây ô nhiễm. Đây là giải pháp căn cơ để bảo vệ sức khỏe cộng đồng, giảm các bệnh liên quan đến hô hấp, tim mạch, đồng thời cải thiện tình trạng ùn tắc giao thông tại một số khu vực vào những khung thời thời gian cụ thể.
Tuy nhiên, theo bà Nguyễn Hương Huế, cán bộ Cơ quan phát triển Pháp, để xây dựng thành công vùng phát thải thấp, Hà Nội cần có lộ trình và bước đi cụ thể.
“Khi triển khai xây dựng vùng phát thải thấp thường trải qua các bước, từ nghiên cứu, đánh giá đến xây dựng dự thảo, lấy ý kiến, rồi ban hành chính sách. Chúng ta cần tuân thủ các bước này và triển khai từ hôm nay để bảo vệ sức khỏe cộng đồng và thế hệ tương lai của đất nước”, bà Huế chia sẻ.
Xây dựng vùng phát thải thấp là việc làm chưa từng có tiền lệ nên chắc chắn sẽ gặp nhiều khó khăn, thách thức. Ban đầu, cuộc sống của người dân ở khu vực này chắc chắn sẽ bị xáo trộn ít nhiều. Tuy nhiên, đây là việc cần làm và là thời điểm phù hợp để triển khai.
Bởi tạo ra những vùng phát thải thấp là giải pháp tiên quyết hướng tới xây dựng những đô thị theo hướng xanh và bền vững, đồng thời là giải pháp hữu hiệu để kéo giảm mức độ ô nhiễm không khí ở khu vực đông dân cư, bảo vệ sức khỏe cộng đồng./.
