Sau buổi thi Chung kết Đường lên đỉnh Olympia, nhiều khán giả cho rằng đáp án của 2 câu hỏi liên quan đến lịch sử trong chương trình chưa thật sự thuyết phục.
Câu hỏi lịch sử đầu tiên trong phần thi Về đích của Anh Đức. Cụ thể chương trình đưa ra câu hỏi: "Dân gian có những câu: 'Chu tri rành rành/ Cái đanh nổ lửa/ Con ngựa đứt cương/ Ba vương tập đế/ Cấp kế đi tìm/ Hú tim bắt ập'. Ở đây, "Ba vương" là ba vị vua nào?".
Ban tổ chức đưa ra câu trả lời "Ba vương tập đế" chỉ việc trong vòng chưa đầy bốn tháng sau khi vua Tự Đức mất, đã có liên tiếp ba vị vua thay nhau lên ngôi là Hàm Nghi, Kiến Phúc và Hiệp Hòa.
Theo một số nhà sử học, câu hỏi này không phù hợp để đưa vào bộ câu hỏi của một cuộc thi về kiến thức. Ông cho rằng, chưa có nghiên cứu hay chứng cứ cụ thể nào chỉ ra "Ba vương" là vua Hàm Nghi, Kiến Phúc và Hiệp Hòa.
Câu hỏi lịch sử thứ 2 cũng gây tranh cãi ở phần thi Về đích của thí sinh Đình Tùng. Với câu hỏi "Tấm bản đồ địa lý nào của nước ta vẽ khoảng năm 1838, ghi hai tên Hoàng Sa và Vạn Lý Trường Sa thuộc lãnh thổ Việt Nam?", thí sinh Đình Tùng trả lời đáp án "Đại Nam thống nhất toàn đồ".
Đáp án của chương trình là "Đại Nam nhất thống toàn đồ". Tuy nhiên, khi MC xin ý kiến ban cố vấn, Nhà sử học Lê Văn Lan chấp nhận đáp án "Đại Nam thống nhất toàn đồ".
Theo một số nhà sử học, hai từ "thống nhất" và "nhất thống" mang ý nghĩa hoàn toàn khác nhau. Cụm từ "nhất thống toàn đồ" mang ý nghĩa quốc thống được quy về một mối, được vẽ thành một bản đồ. Còn cụm từ "thống nhất toàn đồ" mang ý nghĩa thống nhất sau quá trình phân tranh trước đây.
Trước hoài nghi của nhiều khán giả về đáp án 2 câu hỏi lịch sử trong phần thi Về đích Chung kết Đường lên đỉnh Olympia, ngày 3/10 Ban tổ chức Cuộc thi Đường lên đỉnh Olympia đã đăng thông báo lên trang fanfage của chương trình về kết quả làm việc với Nhà sử học Lê Văn Lan – Thành viên Ban cố vấn của chương trình.
Cụ thể, trong phần thi Về đích của thí sinh Bùi Anh Đức, THPT Chuyên Sơn La, tỉnh Sơn Lan, chương trình có đặt câu hỏi:
Dân gian có những câu: 'Chu tri rành rành/ Cái đanh nổ lửa/ Con ngựa đứt cương/ Ba vương tập đế/ Cấp kế đi tìm/ Hú tim bắt ập'. Ở đây, "Ba vương" là ba vị vua nào?.
Đáp án của chương trình: Hiệp Hòa, Kiến Phúc và Hàm Nghi.
Theo nhà sử học Lê Văn Lan, trong sách Kinh Thi Việt Nam (NXB Tri thức – được thực hiện theo ấn bản Kinh Thi Việt Nam của Hàn Thuyên xuất bản cục 1941-1945), tác giả Trương Tửu có đoạn viết về những câu này như sau:
“Chu tri rành rành": nghĩa rằng bá cáo cho mọi người đều biết.
Câu thứ hai là: “Cái đanh nổ lửa” nói về việc quân đội Pháp bắn súng vào cửa Đà Nẵng.
Câu thứ ba là: “Con ngựa đứt cương” chỉ sự băng hà của vua Tự Đức và sự rối loại của triều đình lúc bấy giờ.
Hồi dó, bọn Tưởng Thuyết chuyên quyền giết hại nhiều người trung thực. Chúng dám làm trái cả di trúc của Tiên Vương, bỏ Dục Đức vào ngục tối, lập Hiệp Hòa làm vua. Sau chúng lại giết Hiệp Hòa đem Kiến Phúc thay vào. Rồi chúng lại giết Kiến Phúc tôn Hàm Nghi lên ngôi báu. Ba ông vua kế tiếp nhau liền liền như thế nên mới có câu: "Ba Vương lập đế".
Đến Triều vua Hàm Nghi thì Thuyết nổi lên bài Pháp bị thất bại phải đem vua đi trốn. Một mặt quân đội Pháp lo dẹp loạn, một mặt tìm bắt Hàm Nghi cho yên lòng. Vì thế mà có câu: “Cấp kế đi tìm”.
Nhà sử học Lê Văn Lan xác nhận lại: Việc phế-lập vua trên diễn ra trong khoảng 1 năm chứ không phải trong vòng chưa đầy 4 tháng.
Do đó, đáp án “Hiệp Hòa, Kiến Phúc, Hàm Nghi” là không sai.
Liên quan đến câu hỏi trong phần thi Về đích của thí sinh Vũ Bùi Đình Tùng, THPT Trần Phú, Hải Phòng, chương trình có đặt câu hỏi:
Tấm bản đồ địa lí nào của nước ta vẽ khoảng năm 1838, có ghi hai tên “Hoàng Sa” và “Vạn lý Trường Sa" thuộc lãnh thổ Việt Nam?
Đáp án của chương trình là: Đại Nam nhất thống toàn đồ.
Thí sinh Vũ Bùi Đình Tùng trả lời: Đại Nam thống nhất toàn đồ.
Ngay tại cuộc thi này, Nhà sử học Lê Văn Lan đã có giải thích quyết định cho điểm Đình Tùng như sau: Trong tổ hợp từ làm nên tên của bản đồ này, có hai từ “thống nhất”, “nhất thống”. Ngôn ngữ thế kỷ XIX gọi đó là "Nhất thống", tức là thu hết cả về làm một. Còn đến thời đại chúng ta, ngôn ngữ ấy thành ra là “Thống nhất”… nguyên văn thì phải nói “Đại Nam nhất thống toàn đồ”. Nhưng tinh thần của “nhất thống” hay “thống nhất” là một và học sinh đã nói được.
Nhà sử học Lê Văn Lan cho biết thêm: Điều quan trọng ở đây, học sinh đã có sự chủ động tìm hiểu, nắm bắt kiến thức về một tấm bản đồ quan trọng, giúp khẳng định chủ quyền không thể chối cãi của Việt Nam với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa; Câu trả lời đó cũng không làm người nghe hiểu lầm sang một tấm bản đồ nào khác; tránh tầm chương trích cú. Vì vậy, học sinh hoàn toàn xứng đáng có điểm và phải được điểm với câu trả lời đã đưa ra.
Trước đó, Ban tổ chức Chương trình Đường lên đỉnh Olympia cũng phát thông báo đính chính về sai sót trong việc không công nhận đáp án đúng của thí sinh Bùi Anh Đức ở một câu hỏi Tiếng Anh tại trận chung kết năm 2022.
Sau khi công nhận đáp án đúng của thí sinh Bùi Anh Đức, Ban tổ chức cũng khẳng định số điểm này không làm thay đổi thứ hạng các thí sinh trong trận chung kết Đường lên đỉnh Olympia năm thứ 22.
