Ngày 25/7, thảo luận tại hội trường về đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước 6 tháng đầu năm, các giải pháp thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước 6 tháng cuối năm 2021 và Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-2025, đại biểu Lê Quân (Giám đốc ĐHQG Hà Nội) có những ý kiến xung quanh về tự chủ đại học, giáo dục nghề nghiệp đặc biệt là vấn đề học phí đại học.
Giám đốc ĐHQG Hà Nội Lê Quân đánh giá, trong thời gian qua, tự chủ đại học và giáo dục nghề nghiệp đạt được nhiều thành công. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai còn gặp nhiều vướng mắc.
“Mặc dù chúng ta không còn hiểu tự chủ đi liền với cắt giảm chi thường xuyên từ ngân sách nữa nhưng trong quá trình triển khai còn lúng túng. Rất nhiều cơ sở giáo dục đại học và nghề nghiệp chuyển sang tự chủ nhưng không nhận được chi thường xuyên. Đây cũng là quá trình mà chúng ta cũng cảm thấy sốc.”- ông Lê Quân phân tích.
Đẩy mạnh tự chủ khiến nhiều trường đại học và trường nghề bị giảm chi thường xuyên. Chuyển từ chi thường xuyên sang đặt hàng. Tuy nhiên việc đặt hàng là rất khó khăn và thiếu các hành lang pháp lý.
Do vậy, theo GS.TS Lê Quân, ưu tiên phát triển giáo dục đại học và nghề nghiệp thì đòi hỏi ngân sách nhà nước phải tăng cao lên hàng năm chứ không có nghĩa là giảm. Ông kiến nghị, Chính phủ trong thời gian tới cần chuyển chi thường xuyên các cơ sở sang tự chủ thành chi đầu tư.
“Có thể không chi lương nhưng chúng ta hoàn toàn chi đầu tư để giúp nâng cao chất lượng và thu hút được người học.”- ông Quân đề xuất.
Gắn liền với vấn đề tự chủ là câu chuyện học phí. Hiện ngân sách nhà nước chỉ đảm bảo bảo học phí ở mức thấp. Và mức học phí này không thể đảm bảo việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.
Do vậy, đại biểu Lê Quân cho rằng, bên cạnh có chính sách an sinh để con em gia đình nghèo hoặc học sinh-sinh viên học giỏi có thể tiếp cận được học bổng và đảm bảo quyền học đại học. Nhưng mặt khác cũng cần nhìn nhận học phí là rào cản kỹ thuật để tránh việc học sinh lao vào học đại học và trở thành “học đại”.
“Chúng ta phải coi học phí giống như người học là một nguồn đầu tư. Làm sao để cho các cơ sở giáo dục không nhất thiết phải tự chủ hoàn toàn mới được xác định học phí trên cơ sở định mức kinh tế kỹ thuật.” – ông Quân kiến nghị.
Cũng liên quan đến câu chuyện tự chủ đại học và học phí, GS.TS Lê Quân nhấn mạnh, cần phải thay đổi về tư duy quản lý. Tự chủ phải làm sao quản lý chất lượng đầu ra và đánh giá được bộ chỉ số hiệu quả cũng như chất lượng của từng cơ sở, của từng ngành nghề đáp ứng nhu cầu của xã hội. Tự chủ là để từng cơ sở phải có trách nhiệm giải trình về việc đóng góp ra sao cho xã hội.
“Tự chủ mà vẫn đếm số mét vuông, đếm số giáo viên để giao chỉ tiêu tuyển sinh hay yêu cầu Chủ tịch hội đồng trường phải làm cơ hữu thì đây cũng là hạn chế… Các quy định chính sách hiện nay cần phải thay đổi để đảm bảo các đơn vị cơ sở được tự chủ về học thuật cao hơn.”- Đại biểu Lê Quân kiến nghị.
