Nghị quyết số 281/NQ-CP ban hành Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo (Chương trình), Chính phủ giao Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan liên quan rà soát, hoàn thiện Chương trình giáo dục phổ thông, tăng thời lượng các môn khoa học, công nghệ, tin học, nghệ thuật.
Đồng thời bảo đảm cung cấp một bộ sách giáo khoa (SGK) thống nhất toàn quốc sử dụng từ năm học 2026 - 2027; thực hiện lộ trình đến năm 2030 cung cấp miễn phí sách giáo khoa cho tất cả học sinh.
Trước đó, ngày 9/9, tại cuộc làm việc với Đảng ủy Bộ GD-ĐT về tình hình triển khai thực hiện Nghị quyết 71, Tổng Bí thư Tô Lâm lưu ý, phải chỉ rõ những việc cần làm ngay với tiến độ mốc thời gian cụ thể, chẳng hạn như yêu cầu một bộ sách giáo khoa thống nhất trên toàn quốc.
"Nghị quyết 71 cũng nói rồi, các thầy giáo, phụ huynh hỏi bao giờ thì làm được việc này? Người ta bảo bây giờ năm học này (2025 - 2026) lại trôi qua rồi, năm học tới có được hay không? Cái này ngành giáo dục phải trả lời. Tôi nghĩ không thể chậm trễ hơn được nữa", Tổng Bí thư nêu rõ.
Như vậy, nhiệm vụ cung cấp một bộ SGK thống nhất toàn quốc phải được hoàn thành ngay trong năm học 2025-2026 để bắt đầu từ năm học 2026-2027 triển khai sử dụng.
Chủ trương này của Đảng nhận được sự đồng tình, ủng hộ từ dư luận bởi một bộ SGK thống nhất toàn quốc đảm bảo sự đồng bộ trong giảng dạy, khắc phục những tồn tại, hạn chế khi triển khai một chương trình nhiều bộ sách giáo khoa.
Bên cạnh đó, một bộ SGK thống nhất sẽ giải quyết được vấn đề như tiết kiệm chi phí, không gây khó khăn cho phụ huynh khi mua SGK, thuận lợi khi học sinh chuyển trường...
Vấn đề đặt ra lúc này đối với Bộ GD-ĐT là tính phương án khả thi nào để đảm bảo có một bộ SGK thống nhất toàn quốc khi thời gian triển khai chỉ còn 7-8 tháng.
Hiện nay, có 3 bộ SGK được Bộ GD-ĐT phê duyệt để các địa phương, trường học tổ chức dạy cho học sinh, đó là: Kết nối tri thức với cuộc sống, Chân trời sáng tạo và Cánh Diều. Cả 3 bộ sách này đều được biên soạn theo hình thức xã hội hóa.
Để đảm bảo tiến độ đảm cung cấp một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc sử dụng từ năm học 2026 - 2027, PGS.TS Bùi Mạnh Hùng, Điều phối viên chính, Ban Phát triển chương trình giáo dục phổ thông năm 2018 đề xuất 3 phương án: Tổ chức biên soạn một bộ SGK mới hoàn toàn; Chọn một trong ba bộ SGK hiện có làm bộ SGK dùng chung; Chọn một số SGK trong từng bộ sách để ghép lại thành bộ SGK chung.
Đối với phương án tổ chức biên soạn một bộ SGK mới, theo PGS.TS Bùi Mạnh Hùng, phương án này có ưu điểm là có một bộ SGK mới hoàn toàn, mở ra hi vọng có một bộ SGK “chuẩn” như nhiều người mong muốn.
Tuy nhiên, việc biên soạn một bộ SGK hoàn toàn mới đòi hỏi phải có thời gian triển khai. Cụ thể, để biên soạn một bộ SGK mới 12 lớp, cần khoảng 4 - 5 năm. Các bộ SGK hiện hành biên soạn mất 6 năm, kéo dài từ 2018 đến 2023, chưa tính thời gian chuẩn bị 1 – 2 năm trước đó.
Phương án 2, chọn một trong ba bộ SGK hiện có, từ đó hiệu chỉnh làm bộ SGK dùng chung. PGS.TS Bùi Mạnh Hùng cho rằng, phương án này không chỉ đảm bảo tiến độ mà còn giảm sự lãng phí nguồn lực, kế thừa được đáng kể tài liệu dạy học đã qua thử thách và không gây ra nhiều xáo trộn cho hoạt động dạy học ở các nhà trường.
Nhưng ông Hùng thừa nhận, đây là lựa chọn khó khăn. Cả ba bộ SGK đều được Bộ GD-ĐT thẩm định, phê duyệt và đã được sử dụng rộng rãi. Nếu lựa chọn một bộ SGK thì cần đưa ra các tiêu chí khoa học, khách quan, minh bạch và thuyết phục.
Đối với phương án thứ 3, chọn một số SGK trong từng bộ sách để ghép lại thành bộ SGK chung. PGS.TS Bùi Mạnh Hùng cho biết, phương án này có những ưu điểm nhất định vừa đáp ứng yêu cầu về tiến độ, vừa bảo đảm công bằng tương đối giữa các bộ sách vì bộ SGK nào cũng có SGK một số môn học được chọn.
Tuy nhiên, hạn chế của phương án này là bộ SGK thống nhất có thể không đảm bảo tính hệ thống, sự nhất quán giữa các môn, giữa các cấp học.
"Hơn nữa, việc chọn sách của môn học nào thuộc bộ sách nào cũng cần có tiêu chí khoa học, khách quan như đối với phương án 2, chứ không phải chia đều một cách cơ học. Và quy trình lựa chọn cũng rất khó khăn, thậm chí có thể phức tạp hơn phương án 2 vì phải xử lí rất nhiều môn, nhiều cấp", PGS.TS Bùi Mạnh Hùng phân tích.
Để đảm bảo khoa học, khách quan trong trường hợp chọn một số SGK trong từng bộ sách để ghép lại thành bộ SGK chung, theo PGS.TS Bùi Mạnh Hùng có thể thực hiện ghép theo hai cách.
Cách thứ nhất, SGK của một môn ở cả ba cấp (Tiểu học, THCS, THPT) trong bộ SGK mới được lấy ra từ một bộ SGK hiện hành nào đó, ví dụ SGK môn A chọn từ bộ sách 1, SGK môn B chọn từ bộ sách 2,…. Cách này có ưu thế là đảm bảo được sự nhất quán giữa 3 cấp, giúp khắc phục phần nào hạn chế của phương án ghép 3 bộ sách.
Cách thứ hai, SGK của một môn ở cả ba cấp trong bộ SGK mới có thể được ghép từ SGK của hai hoặc ba bộ sách tùy vào ưu thế của mỗi bộ sách ở từng cấp (theo các tiêu chí mà Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành). Cách làm này có ưu điểm là cơ hội được san sẻ cho các bộ sách, nhưng sẽ làm cho SGK các môn không được chọn sẽ bị xé lẻ, nếu được tiếp tục lưu hành thì khả năng sử dụng khá hạn chế.
PGS.TS Bùi Mạnh Hùng mong muốn, dù theo phương án nào thì các bộ SGK hiện có, trong trường hợp không được chọn, theo bộ trọn vẹn hoặc sách lẻ, vẫn nên được tiếp tục lưu hành như một tài liệu tham khảo nhằm đảm bảo sự đa dạng về tài liệu dạy học./.
