Cuộc thi Mô hình hóa Toán học năm 2025 vừa kết thúc. Giải nhất đã thuộc về đội Trường Phổ thông Năng khiếu, Đại học quốc gia Hồ Chí Minh, nhóm học sinh Trường THPT Chuyên Khoa học Tự nhiên, ĐHQG HN, đội học sinh trường Trường THPT Chuyên Lương Văn Chánh, Phú Yên và đội học sinh Trường THPT Chuyên Bắc Giang, đội học sinh Trường THPT Chuyên Bến Tre và đội học sinh Trường THPT Chuyên Phan Bội Châu Nghệ An đạt giải khuyến khích.
Vòng 1 của kỳ thi đã thu hút được sự tham gia của 169 thí sinh đến từ 43 đội thi từ các trường THPT trên toàn quốc. Ban chuyên môn đã lựa chọn được 8 đội (32 thí sinh) xuất sắc nhất vào Vòng 2.
Vòng 2 (Vòng chung kết) của Kỳ thi được tổ chức trực tiếp tại Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán trong thời gian từ ngày 22-27/06/2025.
Đề thi của Vòng chung kết năm nay về: “Chiến lược đầu tư cổ phiếu”. Đề thi này nhằm áp dụng các mô hình toán học để mô phỏng sự biến động giá cổ phiếu thông qua hai yếu tố cơ bản: lợi nhuận và rủi ro. Thông qua việc giải quyết các bài toán cụ thể, thí sinh có cơ hội vận dụng các khái niệm toán học để hiểu sâu hơn về cơ chế vận hành của thị trường và thử nghiệm các chiến lược đầu tư. Mục tiêu của đề thi là giới thiệu cho thí sinh một phương pháp định lượng, áp dụng toán học để xây dựng chiến lược đầu tư và quản trị rủi ro trong tài chính.
Đây là năm thứ 3 cuộc thi Mô hình hóa Toán học được Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán (VIASM) cùng với Quỹ phát triển Giáo dục IEG (IEG Foundation) tổ chức. Đây là một hoạt động nằm trong khuôn khổ của Chương trình trọng điểm quốc gia phát triển Toán học giai đoạn 2021-2030. Ra đời từ năm 2023, kỳ thi là một sân chơi học thuật dành cho học sinh trung học phổ thông, nơi các em có thể thể hiện tư duy sáng tạo và năng lực vận dụng toán học vào các vấn đề thực tiễn thông qua phương pháp mô hình hóa.
Tham gia kỳ thi, thí sinh sẽ vận dụng kiến thức toán học để xây dựng các mô hình nhằm giải quyết những bài toán gắn liền với đời sống. Bên cạnh việc phát triển kỹ năng tư duy logic và giải quyết vấn đề, các em còn được rèn luyện năng lực làm việc nhóm, khả năng giao tiếp và trình bày ý tưởng một cách rõ ràng, thuyết phục. Kỳ thi VM2C không chỉ là một cuộc thi mà còn là hành trình khám phá vẻ đẹp ứng dụng của Toán học trong thế giới xung quanh.
PGS. TS Lê Minh Hà - Giám đốc điều hành Viện nghiên cứu cao cấp về Toán chia sẻ: Sự khác biệt của kỳ thi này so với các kỳ thi olimpic toán học khác ở chỗ đây là kỳ thi mang tính đồng đội, học sinh tham gia không nhất thiết phải là học sinh chuyên toán mà có thể đến từ các khối chuyên khác nhau như chuyên tin, chuyên vật lý.
Để thực hiện bài thi này các em không phải thực hiện bài thi có lời giải sẵn mà đề bài mở, thí sinh có thời gian trọn vẹn 3 ngày liền để hoàn thành bài thi.
Quá trình làm bài các em được quyền tham khảo tài liệu nhưng phải làm chủ được kết luận bài thi và thuyết trình bài thi với ban giám khảo.
Cũng theo PGS Lê Minh Hà: Đây là thử thách lớn với học sinh lớp 10-11 nhưng lại là kỳ thi sát với thực tế vì trong tương lai khi các em phải thực hiện các đồ án thuyết minh công việc của mình trong các tổ chức, công ty nơi các em làm việc. Muốn vậy các em phải làm việc tập trung và cùng đồng đội phối hợp với những người khác thực hiện 1 bài toán trong thực tế với nhiều lời giải để chọn ra lời giải có tính chính xác, thuyết phục và hiệu quả nhất.
3 năm trước tại kỳ thi lần thứ nhất chỉ có 10 đội tham gia là những em học sinh trường chuyên ở khu vực miền Bắc nhưng đến lần thi thứ 3 này có hơn 40 các trường phổ thông tham gia, đặc biệt vào vòng chung kết không hẳn là những đội thuộc về các trường chuyên nổi tiếng mà các em học sinh đến từ những tỉnh thành như Phú Yên, Bắc Giang đã rất tự tin và làm bài thi rất tốt.
Phạm Ngọc Minh Trân, học sinh lớp 11 toán 1 Trường THPT Lương Văn Chánh, Phú Yên - cô gái duy nhất trong đội thi của trường Lương Văn Chánh cho rằng "Bài thi khá là thách thức vì phải vận dụng toán vào những mô hình thực tế khá khó so với các cuộc thi toán khác có sẵn đề chỉ cần mình giải, cuộc thi này khá phức tạp phải kết hợp toán – tin các kiến thức khác, cả đội phải phối hợp nhịp nhàng, phải thống nhất ý tưởng với nhau...".
Nhật Minh học sinh lớp 10 chuyên tin Trường THPT chuyên KHTN, ĐHQG Hà Nội nhận xét: lần đầu tham gia cuộc thi toán mô hình em thấy rất khác lạ so với các bài toán tin thường gặp, nó đòi hỏi tư duy sáng tạo nhiều.
Duy Minh, bạn cùng nhóm với Nhật Minh, lại thấy bài thi giống bài báo cáo tốt nghiệp hơn bài thi của học sinh cấp 3, tuy nhiên đây là một cơ hội cho trải nghiệm bài toán mô hình hóa, em nuối tiếc nhưng đã cố gắng.
Bùi Quốc Vinh Khang, học sinh lớp 11 toán 1 trường Phổ thông năng khiếu TP.HCM cho biết, em rất vui vì giải Nhất mà đội em đạt được, mấy ngày liền cả nhóm cố gắng rất nhiều nên đạt được thành tích cao. Vinh Khang kể: quá trình làm bài, các em chia việc cho từng thành viên mỗi người phụ trách 1 phần nhưng nếu bạn nào không giải quyết được phần việc được giao bọn em cùng giúp đỡ. Khang rất thích đề thi này, vì nó rất gần gũi thực tế, đề tài của năm nay là lĩnh vực chứng khoán, liên quan tới việc khảo sát thị trường tài chính, rất hay.
Cuộc thi mô hình toán học là một trải nghiệm rất mới đối với các thí sinh cho dù các em đều là những học sinh có năng lực về toán học. Để làm tốt phần thi đòi hỏi kiến thức toán, tin học, vật lý và đặc biệt tinh thần đồng đội, phương pháp làm việc nhóm và kỹ năng thuyết trình.
Phùng Đình Nguyên, học sinh lớp 10, trường THPT chuyên Bến Tre nói: cuộc thi này khác với toàn bộ những cuộc thi em từng tham gia, mấy bài toán rất mở, các bài làm có nhiều hướng tiếp cận, là sân chơi để mình thể hiện năng lực.
Thầy Huỳnh Tấn Châu, Hiệu trưởng trường chuyên Lê Văn Chánh, Phú Yên cho biết năm nay là năm thứ 3 học sinh trường Lê Văn Chánh tham gia cuộc thi, các em gặt hái được nhiều thành công trong quá trình trải nghiệm.
Theo thầy Châu, việc học toán ở trên nhà trường chú trọng về lý thuyết trong khi kỳ thi này mở ra thêm những mô hình toán trong thực tiễn giúp việc dạy học của các thầy, việc học của các em phù hợp hơn, năng động hơn, bám sát các vấn đề trong thực tiễn.
PGS.TS Ngô Hoàng Long - Phó trưởng khoa Toán - Tin – ĐHSP Hà Nội, người làm giám khảo ở cả 3 lần thi, cho biết: Cuộc thi Toán mô hình này rất khác biệt so với các kỳ thi toán thông thường, từ việc tổ chức lẫn ra đề thi và cách đánh giá.
Trong khi kỳ thi này, các bạn phải làm việc theo nhóm trong thời gian dài. Quá trình làm bài, các bạn được sử dụng tất cả những tài nguyên như Al, hay các tài liệu mà các bạn vận dụng để làm bài đề thi theo hướng mở. Đáp án không phải là duy nhất, có thể có nhiều cách hiểu và ra cách giải khác nhau, phát huy tính sáng tạo của học sinh.
Cũng theo PGS.TS Ngô Hoàng Long, kỳ thi này có thể coi là kỳ thi học sinh giỏi, hướng đến đối tượng là các bạn yêu toán và cụ thể có khả năng lập trình, vận dụng toán học giải quyết các vấn đề trong cuộc sống. Nếu nhân rộng ra sẽ phát hiện nhiều học sinh đam mê toán.
"Nếu như trước đây học toán không biết để làm gì thông qua kỳ thi này các em thấy toán học rất gần gũi, đó là khía cạnh rất tích cực từ đấy góp phần từng bước thúc đẩy việc đổi mới cách dạy và học toán", thầy Long chia sẻ./.
