Nhiều khu tập thể cũ ở Hà Nội luôn tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ vì được xây từ vài thập kỷ trước, đang xuống cấp nghiêm trọng, không có hệ thống báo cháy trong khi số lượng người sống trong những khu tập thể cũ khá đông, khiến cho lượng dây điện và thiết bị điện chằng chịt, chồng chất lên nhau. Khi quá tải sẽ gây ra tình trạng cháy nổ toàn bộ cả khu nhà.
Một số nơi đã được lực lượng chức năng trang bị bình cứu hỏa nhưng chỉ được 1-2 hôm sau, những bình cứu hỏa ấy đã “không cánh mà bay”.
Nguy cơ cháy nổ ở những khu tập thể cũ càng cao khi ở những nơi này, người dân thường làm lồng sắt kiên cố để chống trộm. Những lồng sắt này kiên cố đến nỗi nhiều người đã ví nó với hình ảnh “chuồng cọp”. Không gian tù túng, lối vào nhỏ, hầu như không có lối thoát hiểm gây cản trở rất lớn đến công tác chữa cháy hoặc thoát nạn.
Anh Nguyễn Tùng ở một khu tập thể cũ tại phường Thanh Xuân lo ngại: "Tất nhiên là lo lắng. Vì nếu xảy cháy thì khói lên sẽ gây ngạt, phương án thoát nạn, đường thoát nạn cũng không có thì rất nguy hiểm. Xảy ra cháy thì chẳng biết thế nào."
Không chỉ các khu tập thể cũ mà hỏa hoạn có thể xảy ra bất kỳ lúc nào, ở bất kỳ đâu. Vì thế kỹ năng phòng chống cháy nổ và thoát hiểm khi có cháy là những kiến thức quan trọng mà mỗi người cần trang bị để bảo vệ tính mạng bản thân và gia đình.
Theo ông Bùi Xuân Thái, Phó Chủ tịch Hiệp hội Phòng cháy chữa cháy và Cứu nạn cứu hộ Việt Nam, thực tế các vụ cháy cho thấy phần lớn nguyên nhân các vụ cháy là do sự bất cẩn của con người, trong đó tập trung vào một số nhóm nguyên nhân chủ yếu:
- Nhóm nguyên nhân thứ nhất là các vụ cháy có liên quan đến sự cố điện. Theo thống kê của Cục Cảnh sát Phòng cháy, chữa cháy và Cứu nạn cứu hộ, Bộ Công an thì có đến trên 70% vụ cháy xuất phát từ nhóm nguyên nhân này.
- Nhóm nguyên nhân thứ hai là do sơ suất bất cẩn trong việc quản lý, sử dụng nguồn lửa, nguồn nhiệt như thắp hương thờ cúng đốt vàng mã sử dụng bếp đun hay sử dụng các chất dễ gây cháy nổ.
Để đảm bảo an toàn phòng, chống cháy nổ trong gia đình, theo ông Thái, các gia đình cần thực hiện đồng bộ các biện pháp như:
- Kiểm soát các nguy cơ gây cháy: các hộ gia đình cần thường xuyên kiểm tra việc sử dụng an toàn điện các thiết bị điện, hệ thống dây dẫn điện trong nhà. Trường hợp không đảm bảo thì cần được thay thế bằng các thiết bị điện dây dẫn điện đảm bảo các yêu cầu về an toàn điện. Bên cạnh đó là chú trọng đến việc quản lý, sử dụng nguồn lửa, nguồn nhiệt tiềm ẩn nguy cơ gây cháy như bếp đun, thắp hương, đốt vàng mã hay các vật liệu dễ cháy. Đối với các thiết bị sử dụng pin như điện thoại, đèn sạc, xe đạp điện, xe máy điện... cần tuyệt đối tuân thủ các hướng dẫn của nhà sản xuất và đặc biệt là không sạc điện qua đêm.
- Bố trí các biện pháp thoát nạn trong gia đình, gồm: lối thoát nạn qua cửa chính, lối thoát nạn thứ 2 (hay còn gọi là lối thoát nạn khẩn cấp) ra ban công, lô gia, lên mái, lên sân thượng. Trên các lối thoát nạn đó không được bố trí xe cộ, hàng hóa trên các lối thoát nạn làm cản trở quá trình thoát nạn. Khi không có sự cố xảy ra, các gia đình cũng cần phải xây dựng các phương án thoát nạn phù hợp với đặc thù của gia đình mình và thường xuyên tổ chức định kỳ các phương án thoát nạn cho mọi thành viên trong gia đình. Nếu có điều kiện, các gia đình nên trang bị thêm các dây hạ chậm, mặt nạ phòng khói để phục vụ cho quá trình thoát nạn được an toàn.
- Trang bị phương tiện chữa cháy ban đầu tại gia đình: mỗi gia đình cần thiết phải trang bị tối thiểu một bình chữa cháy trong nhà và cần hướng dẫn cho mọi thành viên trong gia đình (kể cả trẻ em) sử dụng thành thạo các bình chữa cháy đó.
Trong trường hợp không may xảy ra sự cố cháy nổ tại gia đình, việc đầu tiên là các thành viên phải giữ được bình tĩnh để có thể đánh giá được tình hình đám cháy, xác định lối thoát nạn an toàn. Đám cháy nhỏ thì có thể sử dụng bình chữa cháy hoặc các phương tiện chữa cháy sẵn có trong nhà để dập tắt. Trường hợp đám cháy đã cháy lớn rồi, không thể tự mình dập tắt được thì phải triển khai ngay phương án thoát nạn như lên mái ra ban công, lô gia, sử dụng các phương tiện có sẵn như dây hạ chậm, thang dây hoặc các dây tự nối, dây thừng để có thể thoát xuống dưới.
Trong trường hợp không thể thoát ra ngoài, kẹt lại trong phòng do đám cháy cháy lớn ở ngoài cửa thì người dân cần bình tĩnh và thấm nước các vật dụng trong nhà như quần áo, ga, chăn... để chèn kín các khe cửa, ngăn khói và khí độc vào trong phòng, đồng thời nhanh chóng di chuyển ra cửa sổ, ra ban công và phát tín hiệu cấp cứu bằng âm thanh, màn hình màu sắc để báo cho người bên ngoài hoặc lực lượng cảnh sát biết để có biện pháp hỗ trợ cứu nạn kịp thời.
"Người dân tuyệt đối không chạy vào nhà vệ sinh ẩn nấp bởi dễ bị ngạt khói, bị lửa thiêu khi đám cháy lan rộng ra toàn bộ ngôi nhà, đặc biệt là không được nhảy từ trên cao xuống nếu không có sự hướng dẫn và hỗ trợ của lực lượng chức năng." - Ông Bùi Xuân Thái nhấn mạnh.
