Tính đến giữa tháng 12/2023, đã có một số địa phương công bố phương án thi vào lớp 10 THPT như Hưng Yên, Hồ Chí Minh, Đồng Nai, TP. Hồ Chí Minh và đều chọn 3 môn thi là Toán, Ngữ văn và Ngoại ngữ.
Nhiều địa phương chọn 3 môn thi vào lớp 10 THPT
Hưng Yên thuộc nhóm các địa phương công bố sớm nhất phương án tuyển sinh vào 10 với 3 môn Văn-Toán- Ngoại Ngữ thay vì 5 môn như trước và sẽ diễn ra từ ngày 3 - 5/6/2024. Ông Phan Xuân Quyết, Phó Giám đốc Sở GD-ĐT tỉnh Hưng Yên cho biết so với năm học 2023 - 2024, kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 trung học phổ thông công lập năm học 2024 - 2025 của tỉnh có sự điều chỉnh, giảm 2 môn: một môn Khoa học tự nhiên (Vật lý, Hoá học hoặc Sinh học), một môn Khoa học xã hội (Lịch sử, Địa lý hoặc Giáo dục công dân).
Những thay đổi về môn thi so với những năm học trước theo ông Quyết thuận theo xu hướng chung của các tình, thành trên cả nước và cũng không khiến học sinh thiệt thòi khi bắt phải thi môn không thuộc tổ hợp lựa chọn các em theo học khi tiếp tục lên học chương trình giáo dục phổ thông mới 2018 bậc THPT.
Ông Quyết cho biết Kỳ thi vào 10 từ năm tới (2025), dành cho lứa học sinh lớp 9 đầu tiên học chương trình phổ thông mới 2018 dự kiến sẽ không có thay đổi gì bởi để xây dựng ngân hàng đề cũng như phân chia các nhóm thi theo nhu cầu sẽ rất khó khăn, tốn kém và chưa thể làm ngay.
Tỉnh Thanh Hóa chưa "chốt" phương án thi vào 10. Tuy nhiên, ông Tạ Hồng Lựu, Giám đốc Sở giáo dục và Đào tạo tỉnh Thanh Hóa cho biết học sinh của tỉnh thi vào 10 bằng 3 môn Văn-Toán-Ngoại ngữ trong nhiều năm liền. Mùa tuyển sinh năm ngoái dự kiến đưa môn thi thứ 4 vào nhưng đến phút chót lại tạm dừng. Đến năm nay, tỉnh Thanh Hóa vẫn chưa họp bàn để đưa ra quyết định về số môn. Việc công bố theo ông Lựu sẽ chỉ thực hiện trước kỳ thi 2 tháng vẫn bởi lý do học sinh vẫn phải tiếp tục học đều các môn, công bố sớm chỉ khiến tình trạng học lệch xảy ra trên diện rộng.
Học sinh Hà Nội tiếp tục “chờ đợi”
Kỳ thi vào lớp 10 THPT tại Hà Nội vốn áp lực cạnh tranh cao, đặc biệt khu vực nội thành. Thời điểm này, dù các trường THCS ở Hà Nội chưa công bố số môn thi nhưng học sinh, phụ huynh đầy áp lực với lịch học chính, học tăng cường, học thêm kín mít. “Kín mít”; “căng thẳng”; “thiếu ngủ”…là những chia sẻ của những người làm cha làm mẹ với những học sinh đang ở độ tuổi 15.
Chị Thanh Loan, nhà ở quận Đống Đa có con lớn năm nay sẽ tham gia vào kì thi tuyển sinh vào 10 cho biết tất cả các thành viên đều bị cuốn vào áp lực hoàn thành kì thi mà theo chị là “vô cùng khắc nghiệt” này. Từ những năm trước, người mẹ này đã tham gia các diễn đàn, hiểu tường tận quy trình, phương thức, số lượng tuyển sinh của từng khu vực với mục tiêu chọn được trường công lập phù hợp năng lực của con trai. Nhưng qua lượng thí sinh, tỉ lệ chọi và đặc biệt điểm tuyển sinh trung bình 8 điểm/môn mới hi vọng “có cửa” bước vào THPT công lập thì chị Loan càng thêm lo lắng, áp lực.
Việc chờ ngành giáo dục Thủ đô công bố số môn thi vào 10 đến tận sau Tết âm lịch theo chị Loan sẽ thêm áp lực chờ đợi, các con cũng trong tâm trạng thấp thỏm. Và quan trọng hơn cả, việc công bố môn thi thứ 4 nếu có ở thời điểm cách kì thi chưa đến 3 tháng khiến học sinh phải học thêm môn, tăng thêm lớp học ngoài giờ và nhiều khi theo kiểu nhồi nhét.
“Như kinh nghiệm từ đồng nghiệp ở cơ quan có con thi vào 10 những năm trước, các sĩ tử chỉ được ngủ vài tiếng mỗi đêm. Giờ thêm môn, liệu các con sẽ còn được ngủ bao lâu mỗi ngày?”, người mẹ buông câu hỏi trong tiếng thở dài.
Anh Phạm Toàn ở quận Cầu Giấy, Hà Nội cũng có con chuẩn bị thi vào 10 cho biết nhiều phụ huynh ở lớp tự động viên nhau cố gắng để con em bỏ một năm chỉ để ôn thi, gác lại toàn bộ các hoạt động khác như thể dục thể thao, vui chơi giải trí. Tuy nhiên, với cá nhân anh Toàn, cùng việc sớm công bố số môn thi, ngành giáo dục Thủ đô nên tính phương án để học sinh 14,15 tuổi, giai đoạn dậy thì được phát triển đồng bộ thể lực, trí lực cũng như kỹ năng sống.
Tham gia các diễn đàn giáo dục trên mạng xã hội và đóng góp nhiều ý kiến với mong muốn cải cách giáo dục theo hướng giảm tải áp lực, tăng cường kĩ năng cho học sinh, anh Trần Đức Giang, một phụ huynh Hà Nội cho biết quan điểm nên công bố sớm số môn cho kì thi vào 10 bởi lí do dù số môn tăng hay giảm, vẫn chỉ ngấp nghé 60% học sinh tốt nghiệp THCS Thủ đô có cơ hội tiếp tục vào các trường THPT công lập. Tăng số môn không có giá trị cho việc phân loại, ngược lại chỉ tăng áp lực lên học sinh, thầy cô và gia đình các em.
Theo quy chế của Bộ Giáo dục và Đào tạo, việc tuyển sinh lớp 10 công lập được giao cho các địa phương. Sở Giáo dục và Đào tạo là cơ quan tam mưu, trình UBND tỉnh, thành phố phê duyệt số môn, hình thức thi hoặc xét tuyển. Với những địa phương chịu sức ép lớn về dân số như Hà Nội, việc tăng số môn thi theo các phụ huynh sẽ chỉ làm tăng thêm áp lực thi cử vốn đã rất nặng nề bởi mấu chốt nằm ở tình trạng thiếu trường công lập trầm trọng khu vực nội thành, nơi tập trung dày đặc dân cư.
Thi 3 môn là lựa chọn phù hợp nhất?
Thầy giáo Trần Mạnh Tùng (Hà Nội) cho rằng việc tuyển sinh vào THPT ở các địa phương có thể được thực hiện bằng nhiều phương thức gồm thi tuyển, xét tuyển, hay kết hợp cả xét tuyển và thi tuyển. Việc sử dụng hình thức thi tuyển thường được sử dụng trong trường hợp số lượng học sinh quá đông, trường THPT công lập không đáp ứng hết nhu cầu hoặc cần phải thực hiện phân luồng cứng.
“Không phải thi môn nào” theo thầy Tùng sẽ là lý tưởng nhất khi trường học đủ đáp ứng nhu cầu, việc phân luồng trở thành tự nguyện của học sinh và gia đình các em. Trong bối cảnh nhiều địa phương chưa thực hiện được điều này, phương án thi 3 môn Toán- Văn- Ngoại ngữ đáng xem như lựa chọn phù hợp nhất.
“Bởi vì thứ nhất, đây là những môn nền tảng và là những môn học bắt buộc trong chương trình giáo dục phổ thông mới khi các em lên học bậc THPT và cũng đủ để có thể tạo ra tiêu chí sàng lọc các em”, thầy Tùng phân tích.
Từ mùa tuyển sinh năm 2025, bắt đầu lứa học sinh THCS học chương trình giáo dục phổ thông mới 2018, thầy Tùng dự đoán sẽ có 2 sự thay đổi chính. Thứ nhất về phương án, cũng có thể thi tuyển, xét tuyển hoặc có thể kết hợp theo đúng quy định của Bộ Giáo dục - Đào tạo. Bên cạnh đó, thay đổi rất rõ rệt về đề thi, tập trung vào đánh giá năng lực phẩm chất của học sinh.
Tuy nhiên, thầy Tùng đặt ra những kỳ vọng về kỳ thi tuyển sinh vào 10 với lứa học sinh theo học chương trình giáo dục phổ thông mới 2018.
Thứ nhất việc phân luồng sau trung học cơ sở sẽ được thực hiện tốt hơn, hiệu quả hơn. Làm tốt phân luồng sẽ giảm áp lực đáng kể cho kì thi vào 10 đã và đang bị đánh giá “khó hơn vào đại học” ở nhiều địa phương.
Thầy Tùng cũng mong muốn tiếp tục xây thêm nhiều trường học, có chính sách hỗ trợ xây dựng các trường ngoài công lập nhằm tạo một khối giáo dục phổ thông đa dạng trong lựa chọn cũng như tổ chức dạy học đáp ứng các nhu cầu khác nhau của xã hội.
Việc giảm áp lực kì thi thầy Tùng cho rằng một phần do các thông tin thay đổi quá nhiều và quá nhanh. “Tôi mong muốn các thông tin được cung cấp đầy đủ, kịp thời và khi đã xây dựng được phương án phù hợp rồi thì chúng ta sẽ giữ ổn định trong một thời gian để không gây xáo trộn trong xã hội”, thầy Tùng chia sẻ việc ổn định thông tin cũng được xem như một cách giảm áp lực cho phụ huynh và học sinh.
Thứ tư, ngành giáo dục cần phải xây dựng một ngân hàng hoặc phương án đề thi để đáp ứng được việc đánh giá năng lực phẩm chất của học sinh đúng theo tiêu chí của chương trình giáo dục phổ thông mới.
Và trên hết, ở thời điểm bước ngoặt quan trọng như kỳ thi vào 10 với nhiều học sinh, thầy Tùng bằng kinh nghiệm cá nhân cho rằng các gia đình cần phối hợp với nhà trường, thầy cô cũng đánh giá đúng năng lực của con để có định hướng phù hợp với con em mình. Lựa chọn phù hợp được xem như yếu tố quan trọng nhất cho thành công của quá trình dạy học.
