Một tin vui vừa tới với cộng đồng Toán học Việt Nam: Phạm Tuấn Huy - cựu học sinh chuyên toán trường Phổ thông năng khiếu ĐHQG TP. Hồ Chí Minh, người từng 2 lần giành HCV Toán quốc tế (năm 2013 và 2014) hiện đang chuẩn bị bảo vệ luận án Tiến sỹ tại ĐH Stanford (Hoa Kỳ) đã vinh dự được nhận học bổng The Clay Fellowship của Viện Toán học Clay. Đây là học bổng dành cho những nhà toán học có thành tích và quyết tâm theo đuổi lĩnh vực nghiên cứu toán học. Mỗi năm chỉ 2-3 người có thành tích xuất sắc vinh dự được nhận học bổng này. Học bổng có giá trị thời hạn 5 năm, 76 ngàn USD cho năm 2023, trong những năm tiếp theo sẽ gia tăng theo chi phí sinh hoạt thực tế, ngoài ra mỗi năm nghiên cứu viên còn được nhận 16 ngàn USD cho chi phí nghiên cứu.
Năm 2004 GS Ngô Bảo Châu từng nhận giải thưởng của viện toán học Clay- Clay Research Award (Giải thưởng cho những nghiên cứu xuất sắc) với công trình về Bồ đề cơ bản
Năm 2023, Phạm Tuấn Huy nhà toán học trẻ Việt Nam được nhận học bổng Clay Research Fellowship - học bổng dành cho những nhà toán học trẻ sắp hoặc mới tốt nghiệp Tiến sĩ
Phạm Tuấn Huy sinh năm 1996 tại TP Hồ Chí Minh, từ nhỏ đã là một học sinh thông minh có năng khiếu đặc biệt về môn Toán. Năm học lớp 9, Huy từng được học bổng trung học ở Singapore nhưng em quyết định ở lại Việt Nam học trường THPT Năng khiếu ĐH Quốc gia TP.HCM để tham gia đội tuyển Olimpic toán học. Và kết quả trong 2 năm 2013-2014, Phạm Tuấn Huy 2 lần giành Huy chương vàng Toán quốc tế. Huy là học sinh đầu tiên ở khu vực phía Nam đạt thành tích này.
TS Trần Nam Dũng - giảng viên Trường THPT Năng khiếu, ĐH Quốc gia TP.HCM có ấn tượng đặc biệt về cậu học sinh Phạm Tuấn Huy: Huy là một trong những học trò xuất sắc nhất của trường THPT Năng khiếu, cũng là học sinh duy nhất của các tỉnh phía Nam đạt 2 HCV toán quốc tế. Huy nổi trội từ cấp 2 nhưng luôn khiêm tốn học hỏi. Năm 2013 khi đã đạt HCV toán quốc tế nhưng lúc về em vẫn đi dự chương trình "Gặp gỡ toán học 2013" cùng các bạn và ghi chép bài rất nghiêm túc.
Thầy Trần Nam Dũng cũng cho biết, Huy có tư duy và trí nhớ rất đặc biệt, có phong cách giải toán độc đáo không giống với bất kỳ học sinh nào thầy từng dạy, em thường giải nháp trong đầu. Có lần Huy học chung với mấy anh lớp trên, khi thầy ra bài tổ hợp cả nhóm không ai giải được, thầy Dũng quay sang hỏi Huy "em làm được không?" thì Huy gật đầu, sau đó em lên bảng giải toán làm mấy anh khóa trên phục lăn gọi Huy là Master. Trong nhóm có anh từng tham gia đội tuyển toán quốc tế trước Huy 1 năm và một anh cùng đội tuyển toán quốc tế với Huy năm 2013.
Trước khi nhận học bổng danh giá này, trong vai trò là nghiên cứu sinh Toán tại ĐH Stanford (Hoa Kỳ), vào tháng 4 năm 2022 một sự kiện quan trọng trong làng toán học đó là việc Phạm Tuấn Huy - nhà toán học trẻ Việt Nam đã cùng với một nhà toán học nữ người Hàn Quốc - Jinyoung Park (cả 2 đang làm việc tại ĐH Stanford ) đã giải được "Giả thuyết Kahn - Kalai" một cách xuất sắc.
Giả thuyết này liên quan đến việc xác định điểm chính xác (ví dụ: nhiệt độ, áp suất, xác suất ... ) tại đó xảy ra sự "chuyển pha" trong nhiều hệ thống khác nhau. Các hệ thống được nghiên cứu rộng rãi trong cơ học thống kê và lý thuyết đồ thị. Mặc dù điểm này vô cùng khó tính toán nhưng vào năm 2006, 2 nhà toán học Jeff Kahn và Gil Kalai đã phỏng đoán rằng nó rất gần với 1 tham số khác dễ tính toán. Điều này được gọi là "giả thuyết ngưỡng kỳ vọng".
Giải thuyết Kahn - Kalai giờ đây đã được chứng minh là đúng, tự động bao hàm vô số những phỏng đoán liên quan. Trong khi các nhà toán học khác đi theo nhiều lộ trình nhằm chứng minh cho giả thuyết Kahn - Kalai thì Phạm Tuấn Huy và Park đã tìm ra cách tiếp cận hoàn toàn mới với cách lập luận cực ngắn gọn và phi thường. Nhà toán học Kahn nhận xét:" Đây là một điều tốt đẹp xảy ra trong toán học, những điều mà mọi người nghĩ là vô vọng hóa ra không vô vọng mà thậm chí còn không khó như ta tưởng".
Một trong 2 nhà toán học của Thuyết ngưỡng kỳ vọng là Kalai cho rằng: "Huy và Park đã giải quyết giả thuyết ngưỡng kỳ vọng một cách đơn giản và sáng tạo một cách kinh ngạc, rất tuyệt vời".
Jacob, một nhà toán học tại ĐH Stanford - cố vấn của Phạm Tuấn Huy cho biết: "Tôi gọi chứng minh của họ là kỳ diệu. Đây sẽ là một phần quan trọng của lĩnh vực phát triển trong tương lai".
Vào thời điểm giải được bài toán của Thuyết ngưỡng kỳ vọng, Tuấn Huy được Quỹ Two Sigma hỗ trợ, khi trả lời phỏng vấn quỹ này, Tuấn Huy rất xúc động nói: "Tôi rất vui khi nghĩ rằng mình có thể chứng minh giả thuyết Kahn - Kalai, nhưng phải kìm chế cảm xúc để viết ra cách giải. Ngày hôm sau, tôi đã gặp GS Jacob Fox) cố vấn của mình để chia sẻ với ông ấy điều đó. Ngày hôm sau tôi đã mô tả cho đồng tác giả của mình, chúng tôi không thể tin rằng câu hỏi khó có thể giải quyết được bằng chứng minh đơn giản. Chúng tôi nhanh chóng viết bài và chỉ vài ngày sau đã xuất bản, cuối cùng giả thuyết đã được giải quyết chỉ trong 5 trang giấy".
Thành tích của nhà toán học trẻ Phạm Tuấn Huy cho thấy Việt Nam hoàn toàn có quyền hy vọng sẽ trở thành một "powerhouse" toán học, có nhiều nhà toán học nổi bật hoạt động nhiều nơi trên thế giới. Chúng ta có thể kỳ vọng vào một thế hệ các nhà toán học, các nhà khoa học xuất sắc của Việt Nam trên vũ đài học thuật thế giới khẳng định tài năng trí tuệ của mình.
Phạm Tuấn Huy (ngoài cùng bên trái ) trong lễ đón đội tuyển Toán quốc tế Việt Nam (năm 2014 )
