Trong chương trình “Giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt”, PGS.TS Hoàng Anh Thi, nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Ngôn ngữ và Văn hóa Việt Nam đã lý giải sự khác nhau giữa nhiều cặp từ dễ gây nhầm lẫn.
Theo PGS, “khái niệm” là ý niệm trừu tượng tồn tại trong tư duy, phản ánh sự hiểu biết hoặc hình dung của con người về một sự vật, hiện tượng. Trong khi đó, “định nghĩa” là cách diễn đạt bằng lời nói hoặc văn bản nhằm giải thích rõ ràng khái niệm ấy.
Với cặp từ “hội nhập” và “hòa nhập”, điểm khác biệt nằm ở quy mô và chủ thể. “Hội nhập” gắn với các cấu trúc lớn như quốc gia, thể chế, nền kinh tế, mang tính hệ thống và chính thức. Ngược lại, “hòa nhập” là quá trình cá nhân thích nghi, hòa mình vào một môi trường xã hội, văn hóa cụ thể trong đời sống hằng ngày.
Đối với “nguyên nhân” và “lý do”, theo PGS Hoàng Anh Thi, “nguyên nhân” là gốc rễ khách quan tạo ra sự việc, trả lời cho câu hỏi “vì sao sự việc xảy ra”. Còn “lý do” mang tính chủ quan, là sự giải thích hoặc biện minh cho hành vi, quyết định của con người.
Dùng từ đúng không chỉ là vấn đề ngôn ngữ, mà còn thể hiện cách suy nghĩ logic, rõ ràng. Chính từ những chi tiết nhỏ ấy, sự trong sáng và chuẩn xác của tiếng Việt mới được gìn giữ và lan tỏa trong đời sống.
