Mới đây, vụ việc một học sinh lớp 7 trường THCS Đại Kim (Định Công, Hà Nội) có hành vi sai trái đối với giáo viên chủ nhiệm khi bị thu giữ đồ chơi sắc, nhọn, có nguy cơ gây mất an toàn khiến dư luận bức xúc.
Được biết, sau khi nhận được thông tin, UBND phường Định Công đã chỉ đạo Công an phường khẩn trương vào cuộc để xác minh sự việc nhằm bảo đảm thượng tôn pháp luật, răn đe, ngăn chặn những hành vi bạo lực hoặc chống đối thầy cô.
Thầy giáo Nguyễn Đình Ánh, Trường THPT Nghi Lộc 2 (Nghệ An) chia sẻ, vụ việc diễn ra chưa đầy hai phút nhưng đủ để gióng lên hồi chuông báo động về kỷ cương học đường, về sự an toàn của thầy cô cũng như cách chúng ta đang “dạy” học trò đối diện với sai lầm.
Vụ việc xảy ra đúng thời điểm Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) ban hành Thông tư 19 quy định về khen thưởng và kỷ luật học sinh trong đó quy định, đối với học sinh tiểu học có 2 biện pháp kỷ luật gồm: Nhắc nhở; yêu cầu xin lỗi. Học sinh các cấp học khác có 3 biện pháp kỷ luật gồm: Nhắc nhở; phê bình; yêu cầu viết bản tự kiểm điểm.
Như vậy, so với các quy định trước đó, việc tạm dừng học và đình chỉ học đối với học sinh bị bãi bỏ. "Câu hỏi đặt ra liệu một bản kiểm điểm có đủ để trả lại công bằng cho giáo viên, sự an toàn cho lớp học và sự nghiêm minh cho môi trường giáo dục?", thầy Nguyễn Đình Ánh đặt câu hỏi.
Thầy Nguyễn Đình Ánh cho rằng, việc kỷ luật học sinh bằng một bản kiểm điểm có thể giúp học sinh nhìn lại hành vi sai trái, có cơ hội sửa chữa. Đó là một cách tiếp cận nhân văn, đặt niềm tin vào sự thay đổi thay vì trừng phạt. Nhưng không phải em học sinh nào cũng đủ tự giác để biến vài dòng chữ thành bài học sâu sắc. Thực tế nhiều trường hợp cho thấy, khi lỗi lầm nghiêm trọng chỉ bị “xử lý” bằng giấy bút và chữ ký của phụ huynh, ranh giới giữa kỷ luật và xuề xòa trở nên mờ nhạt. Thậm chí, học trò có thể nghĩ rằng làm gì thì cùng lắm cũng chỉ phải viết vài dòng xin lỗi.
Thông tư 19 quy định về khen thưởng và kỷ luật học sinh đã có sự thay đổi căn bản trong tư duy, từ việc "trừng phạt" sang "giúp đỡ". Nhưng chuyên gia tâm lý, TS. Vũ Việt Anh - Giám đốc Học viện Thành công, việc áp dụng Thông tư 19 vào thực tiễn sẽ gặp không ít thách thức. Trong đó có việc đánh giá mức độ vi phạm.
"Thông tư chia mức độ vi phạm thành 3 cấp, nhưng việc xác định ranh giới giữa chúng, đặc biệt là trong các trường hợp bạo lực tinh thần hay vi phạm trên mạng xã hội sẽ rất khó khăn và dễ gây tranh cãi. Cần có những hướng dẫn chi tiết, cụ thể hơn về các tiêu chí đánh giá cho từng loại hành vi", TS. Vũ Việt Anh nêu quan điểm.
Cần có những giới hạn đủ nghiêm để học sinh trưởng thành
Trước khi Bộ GD-ĐT ban hành Thông tư số 19 quy định về khen thưởng và kỷ luật học sinh thay thế cho Thông tư số 08/TT-BGĐT năm 1988, chuyên gia tâm lý Nguyễn Hà Thành (trường Đại học FPT) cảnh báo, cần có sự cân nhắc thấu đáo về việc bãi bỏ hình thức kỷ luật tạm dừng học hay đình chỉ học tập đối với học sinh vi phạm khuyết điểm trong quá trình học tập, rèn luyện.
"Bởi việc tạm dừng học tập cũng là cách để học sinh có khoảng thời gian cần thiết để suy ngẫm; giáo viên, gia đình cũng có thời gian đưa ra biện pháp giáo dục phù hợp hoặc hỗ trợ, tư vấn tâm lý", chuyên gia tâm lý Nguyễn Hà Thành phân tích.
Với tư cách người sáng lập trường THPT Đinh Tiên Hoàng - ngôi trường nổi tiếng giáo dục học sinh cá biệt, TS. Nguyễn Tùng Lâm nêu nguyên tắc "5 tự" dành cho học sinh: "Tự học, tự chủ, tự trọng, tự tin, tự chịu trách nhiệm".
"Viết bản kiểm điểm là hình thức kỷ luật cao nhất là không đúng. Viết bản kiểm điểm chỉ là một biện pháp để học sinh tự nhận ra thiếu sót của bản thân. Đây không phải là mức kỷ luật có tính răn đe", TS. Nguyễn Tùng Lâm nêu quan điểm.
Thầy giáo Nguyễn Đình Ánh, Trường THPT Nghi Lộc 2 (Nghệ An) cho rằng, giáo dục cần nhân văn, nhưng nhân văn phải song hành với công bằng. Công bằng cho học sinh – để các em có cơ hội sửa sai. Nhưng cũng phải công bằng cho thầy cô – để họ được bảo vệ, được tôn trọng, yên tâm đứng lớp.
"Một bản kiểm điểm có thể là bước khởi đầu cho sự hối lỗi, nhưng chắc chắn không thể là điểm dừng duy nhất cho kỷ luật học đường. Điều thầy cô cần không chỉ là những lời xin lỗi mà là sự an toàn để tiếp tục gieo hạt giống tri thức và nhân cách. Điều học trò cần không chỉ là cơ hội sửa sai, mà còn là những giới hạn đủ nghiêm khắc để trưởng thành", thầy giáo Nguyễn Đình Ánh nói.
Thầy Nguyễn Đình Ánh gợi ý, có thể xây dựng thang bậc đa dạng: từ nhắc nhở, cảnh cáo, lao động công ích trong trường, tham gia các buổi tư vấn tâm lý bắt buộc, cho đến các biện pháp mạnh hơn khi cần thiết. Song song với đó, phụ huynh phải đồng hành thực chất, thay vì chỉ “ký cam kết cho xong”./.
