Luật sư Nguyễn Văn Hưng, Giám đốc Công ty luật Phúc Khánh Hưng thông tin các quy định về thủ tục hộ tịch khi thực hiện theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp từ 01/7/2025:

Từ ngày 1/7/2025, Nghị định 120/2025/NĐ-CP của Chính phủ chính thức có hiệu lực, mang đến nhiều thay đổi quan trọng trong thủ tục đăng ký hộ tịch khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Theo Điều 4 Nghị định 120/2025/NĐ-CP, toàn bộ thẩm quyền đăng ký hộ tịch, bao gồm khai sinh, kết hôn, kể cả trường hợp có yếu tố nước ngoài được chuyển giao hoàn toàn cho UBND xã, phường, thị trấn, đặc khu (gọi chung là UBND cấp xã).

UBND cấp xã sẽ giải quyết cả những trường hợp đặc thù như: Trẻ em sinh ra ở nước ngoài về cư trú tại Việt Nam cần đăng ký khai sinh; ghi chú kết hôn của công dân Việt Nam được thực hiện tại cơ quan nước ngoài; đăng ký lại khai sinh, kết hôn cho người Việt định cư ở nước ngoài hoặc người nước ngoài đã đăng ký tại cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam trước ngày 01/01/2016 nhưng bị mất cả sổ hộ tịch và bản chính giấy tờ hộ tịch.

Theo Phụ lục ban hành kèm theo Nghị định 120/2025, người yêu cầu đăng ký khai sinh, kết hôn có thể: nộp hoặc xuất trình bản giấy; hoặc bản điện tử giấy tờ hộ tịch; hoặc chỉ cần cung cấp thông tin để cơ quan đăng ký tra cứu qua Hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính cấp tỉnh, kết nối với Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử và Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Chỉ trong trường hợp không thể tra cứu được, người dân mới phải nộp hoặc xuất trình giấy tờ để chứng minh.

Quy định này góp phần đơn giản hóa thủ tục, giảm gánh nặng giấy tờ cho người dân so với quy định cũ vốn yêu cầu nộp bản cứng và xuất trình bản chính kèm theo.

Theo Khoản 1 Điều 5 Nghị định 120/2025/NĐ-CP, người dân được lựa chọn thực hiện thủ tục hộ tịch tại bất kỳ UBND cấp xã nơi cư trú, bao gồm nơi thường trú hoặc nơi tạm trú. Đặc biệt, nếu người dân nộp hồ sơ tại nơi không phải thường trú hay tạm trú, thì UBND xã nơi tiếp nhận hồ sơ có trách nhiệm hỗ trợ gửi hồ sơ trực tuyến đến cơ quan có thẩm quyền để xử lý.

Quy định mới này tăng tính linh hoạt, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người dân di cư, lao động, sinh sống ngoài nơi đăng ký thường trú.

Khoản 2 Điều 5 Nghị định 120/2025/NĐ-CP quy định: Người yêu cầu đăng ký khai sinh (và một số thủ tục khác như đăng ký giám hộ, khai tử...) không bắt buộc phải có mặt tại cơ quan đăng ký hộ tịch để ký vào sổ hộ tịch như trước đây.

Điều này đồng nghĩa, thủ tục đăng ký khai sinh có thể được thực hiện từ xa, không yêu cầu trực tiếp đến trụ sở UBND để ký tên, giúp tiết kiệm thời gian, chi phí đi lại cho người dân.

Khoản 2 Điều 8 Nghị định 120/2025/NĐ-CP cũng quy định rõ tiêu chuẩn công chức làm công tác hộ tịch tại địa phương là công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã hoặc công chức Sở Tư pháp được giao nhiệm vụ.

Việc phân cấp mạnh mẽ cho cấp xã cùng với áp dụng công nghệ số là bước tiến quan trọng trong cải cách thủ tục hành chính. Những điểm mới của Nghị định 120/2025/NĐ-CP không chỉ giúp rút ngắn thời gian xử lý, giảm thủ tục giấy tờ mà còn mở rộng quyền lựa chọn của người dân trong việc đăng ký hộ tịch./.