Nghe phóng sự tại đây:
Danh mục Đỏ của Liên minh Bảo tồn thiên nhiên Quốc tế (IUCN) liệt kê 24 loài rùa cạn và rùa nước ngọt cùng 5 loài rùa biển của Việt Nam vào danh sách các loài có nguy cơ tuyệt chủng ngoài tự nhiên. Nạn săn bắt và buôn bán trái phép và mất môi trường sống là hai mối đe dọa chính đối với sự tồn tại của các loài rùa. Trong đó, nạn săn bắt và buôn bán trái phép được coi là nguyên nhân chính dẫn tới sự nguy cấp của nhiều loài rùa bản địa của Việt Nam.
Đội mũ, bịt khẩu trang kín mít, có thể trang bị thêm cái ô và một viên gạch để đặt rùa lên. Vậy là những đối tượng bán rong rùa đã có chỗ buôn bán hoàn toàn cơ động trên vỉa hè và thu hút người qua lại. Các đối tượng buôn bán này có thể ngồi cố định tại một địa điểm hoặc di chuyển giữa các địa điểm khác nhau và nhanh chóng bỏ chạy khi phát hiện sự có mặt của cơ quan chức năng.
Bà Bùi Thị Hà – PGĐ Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên cho biết, theo quy định của pháp luật thì ngoại trừ một số loài động vật hoang dã bị cấm đầu tư kinh doanh. Còn các loại được phép kinh doanh nhưng phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện, trong đó điều kiện quan trọng nhất là phải đảm bảo động vật hoang dã có nguồn gốc hợp pháp.
"Đối với loài động vật rừng thì nguồn gốc hợp pháp này sẽ được thể hiện bằng tên lâm sản có xác nhận của cơ quan kiểm lâm. Đối với loài thủy sản là giấy chứng nhận nguồn gốc thủy sản do cơ quan quản lý nhà nước về thủy sản cấp. Bên cạnh đó, người kinh doanh buộc phải đăng ký kinh doanh và đáp ứng những yêu cầu khác về thú y, môi trường", bà Hà nói.
Theo quy định tại Luật Đầu tư 2020, hoạt động kinh doanh, vận chuyển, quảng cáo mẫu vật của các loài thực vật, động vật hoang dã thuộc các Phụ lục CITES và Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm là “ngành nghề kinh doanh có điều kiện”.
Theo đó, việc kinh doanh các loài rùa này phải đáp ứng đầy đủ điều kiện theo quy định tại Điều 29 Nghị định 06/2019/NĐ-CP. Điều đó có nghĩa là khi thực hiện giao dịch buôn bán, vận chuyển các loài rùa này, bên cạnh việc phải lập Bảng kê lâm sản có xác nhận của Cơ quan Kiểm lâm sở tại, người nuôi/kinh doanh cũng phải thực hiện kiểm dịch động vật và các yêu cầu khác theo quy định của pháp luật về thú y, môi trường.
"Theo như chúng tôi nhận thấy thì nếu không muốn nói là 100% thì cũng phải đến 99% những trường hợp mà hiện nay đang bán rùa ở trên lòng đường, vỉa hè ở Hà Nội hay Thành phố Hồ Chí Minh thì không đáp ứng đầy đủ các cái điều kiện ở trên hoặc thậm chí là còn không đảm bảo nguồn gốc hợp pháp của các cái cá thể rùa đang được buôn bán", bà Hà nhấn mạnh.
Như vậy, hành vi bán rong rùa sẽ bị coi là hành vi vi phạm pháp luật nếu không đảm bảo tất cả các điều kiện theo quy định của Pháp luật. Đối với trường hợp buôn bán rùa và các cái loài động vật hoang dã khác mà không đảm bảo nguồn gốc hợp pháp thì người vi phạm hoàn toàn có thể bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc là truy cứu trách nhiệm hình sự.
Mức xử phạt vi phạm hành chính lên đến 400 triệu đồng đối với cá nhân và mức hình phạt lên đến 15 năm tù. Đối với cá nhân tùy theo loài cũng như khối lượng/ giá trị bằng tiền của tang vật vi phạm.
Về phía người dân, ông Nguyễn Thanh An ở phường Ba Đình, Hà Nội cho rằng, việc bày bán rùa ngay trên đường để lợi dụng lòng thương của người dân.
"Tôi cho rằng người mua không hẳn là mang về để làm cảnh hay để cầu may mắn mà còn là vì thương con rùa bị bày phơi nắng ở ngoài đường. Đôi khi nghĩ mình làm phúc ấy, rồi mang ra sông hồ thả", ông An cho biết.
Vậy là không ít người sẵn sàng chi tiền triệu mua về để phóng sinh. Ý nguyện tốt này vô tình kích thích cung - cầu, bởi vì nó đem lại lợi nhuận cho những đối tượng bán rùa. Khi phát hiện rùa bán rong, người dân cần tỉnh táo, không để lòng thương bị lợi dụng và hãy thông báo với cơ quan chức năng địa phương hoặc là đường dây nóng miễn phí 18001522 để thông tin./.
