Phong trào thi đua xây dựng gia đình văn hóa, thôn, tổ dân phố văn hóa, xã, phường, thị trấn tiêu biểu… đã tác động tích cực tới mọi mặt của đời sống xã hội, giúp khơi gợi được tinh thần, ý thức chủ động của người dân trong phát huy truyền thống văn hóa, xây dựng nếp sống văn minh từ cơ sở.
Bà Nguyễn Thu Hà, Chuyên viên chính, Phòng Quản lý hoạt động Nếp sống văn hóa, Cục Văn hóa cơ sở, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho biết, ngày 07 tháng 12 năm 2023, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 86/2023/NĐ-CP quy định về khung tiêu chuẩn và trình tự, thủ tục, hồ sơ xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa”, “Thôn, tổ dân phố văn hóa”, “Xã, phường, thị trấn tiêu biểu”, có hiệu lực thi hành kể từ ngày 30 tháng 01 năm 2024 và thay thế Nghị định số 122/2018/NĐ-CP ngày 17 tháng 9 năm 2018 quy định về xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa ”; “Thôn văn hóa”, “Làng văn hóa”, “Ấp văn hóa”, “Bản văn hóa”, “Tổ dân phố văn hóa”
Ngay sau khi Nghị định được ban hành, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành Kế hoạch số 180/QĐ-BVHTTDL ngày 23/01/2024 triển khai thực hiện Nghị định số 86/2023/NĐ-CP với mục đích:
a) Triển khai kịp thời, thống nhất, hiệu quả các quy định về khung tiêu chuẩn và trình tự, thủ tục, hồ sơ xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa”, “Thôn, tổ dân phố văn hóa”, “Xã, phường, thị trấn tiêu biểu” tại Nghị định.
b) Nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cán bộ, công chức trong việc phổ biến, tuyên truyền quy định về khung tiêu chuẩn và trình tự, thủ tục, hồ sơ xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa”, “Thôn, tổ dân phố văn hóa”, “Xã, phường, thị trấn tiêu biểu”; đồng thời khuyến khích, vận động nhân dân tham gia xây dựng đời sống văn hóa tại cộng đồng.
c) Nêu cao vai trò, trách nhiệm của các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể trung ương và các địa phương trong việc tuyên truyền, vận động triển khai đồng bộ Nghị định; đánh giá, xét tặng các danh hiệu thi đua về văn hóa đảm bảo thống nhất, minh bạch, phản ánh đúng thực chất, khách quan.
Thực hiện nhiệm vụ được giao tại Nghị định và căn cứ văn bản chỉ đạo, hướng dẫn của trung ương, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương đã đồng bộ ban hành kế hoạch triển khai thực hiện Nghị định số 86 của Chính phủ và Quy định chi tiết các tiêu chí, tiêu chuẩn xét tặng danh hiệu gia đình văn hóa, thôn tổ dân phố văn hóa và xã, phường, thị trấn tiêu biểu vừa đảm bảo các quy định khung tại Nghị định, vừa phù hợp với đặc thù kinh tế - văn hóa xã hội của địa phương.
Trong đó, về khung tiêu chuẩn xét tặng danh hiệu Gia đình văn hóa, Nghị định nêu rõ, để được xét tặng danh hiệu Gia đình văn hóa thì gia đình phải đáp ứng những tiêu chuẩn sau:
1- Gương mẫu chấp hành tốt chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước:
- Các thành viên trong gia đình chấp hành tốt chủ trương của Đảng và quy định của pháp luật.
- Thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội theo quy định.
- Bảo đảm thực hiện an ninh trật tự, phòng cháy, chữa cháy.
- Bảo đảm các quy định về độ ồn, không làm ảnh hưởng đến cộng đồng theo quy định của pháp luật về môi trường.
2- Tích cực tham gia các phong trào thi đua lao động, sản xuất, học tập, bảo vệ an ninh, trật tự, an toàn xã hội của địa phương:
- Tham gia các hoạt động nhằm bảo vệ di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh, cảnh quan thiên nhiên và môi trường của địa phương.
- Tham gia các phong trào từ thiện, nhân đạo; đền ơn đáp nghĩa; khuyến học khuyến tài và xây dựng gia đình học tập.
- Tham gia sinh hoạt cộng đồng ở nơi cư trú.
- Tích cực tham gia các phong trào phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội do địa phương tổ chức.
- Người trong độ tuổi có khả năng lao động tích cực làm việc và có thu nhập chính đáng.
- Trẻ em trong độ tuổi đi học được đến trường.
3- Gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, văn minh; thường xuyên gắn bó, đoàn kết, tương trợ, giúp đỡ trong cộng đồng:
- Thực hiện tốt Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình.
- Thực hiện tốt chính sách dân số, hôn nhân và gia đình.
- Thực hiện tốt các mục tiêu về bình đẳng giới, phòng, chống bạo lực gia đình/bạo lực trên cơ sở giới.
- Hộ gia đình có nhà tiêu, nhà tắm, thiết bị chứa nước/các loại hình tương tự hợp vệ sinh.
- Tương trợ, giúp đỡ mọi người trong cộng đồng khi khó khăn, hoạn nạn.
Về nguyên tắc xét tặng: Tuân thủ đúng tiêu chuẩn, trình tự, thủ tục, thẩm quyền xét tặng; bảo đảm sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan; tuân thủ các nguyên tắc quy định tại Điều 5 Luật Thi đua, khen thưởng năm 2022.
Về thời gian, thẩm quyền xét tặng: Việc xét tặng các danh hiệu “Gia đình văn hóa", "Thôn, tổ dân phố văn hóa", “Xã, phường, thị trấn tiêu biểu" được thực hiện hằng năm và hoàn thành việc bình xét trước ngày 25/11.
Cơ quan có thẩm quyền quy định tại khoản 4 Điều 79, khoản 2 và khoản 3 Điều 80 Luật Thi đua, khen thưởng quyết định tặng các danh hiệu "Gia đình văn hóa", "Thôn, tổ dân phổ văn hóa'', "Xã, phường, thị trấn tiêu biểu".
Về công bố kết quả xét tặng các danh hiệu: Trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày có quyết định tặng danh hiệu, cơ quan ban hành quyết định công bố công khai trên bảng tin hoặc trang thông tin điện tử của cơ quan, đơn vị và các hình thức khác theo quy định về danh sách gia đình, thôn, tổ dân phố, xã, phường, thị trấn được tặng danh hiệu thi đua.
Mời nghe cuộc trao đổi giữa phóng viên VOV2 với bà Nguyễn Thu Hà, Chuyên viên chính, Phòng Quản lý hoạt động Nếp sống văn hóa, Cục Văn hóa cơ sở, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch:
