Tổ chức xã hội – mắt xích quan trọng trong kiểm soát HIV/AIDS
Trong nhiều năm qua VN đã triển khai toàn diện các can thiệp phòng chống HIV/AIDS, vì thế những người có hành vi nguy cơ cao như tiêm chích ma túy, người bán dâm hay nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM)…có thể dễ dàng tiếp cận các dịch vụ phòng chống HIV/AIDS, bao gồm bơm kim tiêm, bao cao su, methadone và thuốc điều trị dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP).
Nhờ đó nước ta đã từng bước kiểm soát được dịch HIV trên cả 3 tiêu chí: giảm số ca nhiễm mới, giảm tử liên quan đến AIDS và tăng tỷ lệ người có nguy cơ cao được tiếp cận dịch vụ dự phòng.
Những kết quả đạt được trong công tác phòng chống HIV/AIDS ở nước ta thời gian qua có sự đóng góp không nhỏ của các tổ chức xã hội, bao gồm các tổ chức phi chính phủ trong nước, doanh nghiệp xã hội, các tổ chức dựa vào cộng đồng.
Với cách triển khai linh hoạt như có mặt tại các khu "chợ tình" để tiếp cận với nhóm khách hàng đích là các MSM, hoặc thông qua mạng xã hội (Blued, Facebook, Zalo, TikTok) họ đã tiếp cận, kết nối, chuyển gửi người có hành vi nguy cơ cao lây nhiễm HIV đến cơ sở xét nghiệm; cung cấp và hướng dẫn sử dụng bao cao su, bơm kim tiêm; giới thiệu người nhiễm HIV vào điều trị ARV hay giới thiệu khách hàng tiếp cận điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế Methadone…
Theo ước tính của Cục Phòng, chống HIV/AIDS, các tổ chức xã hội có thể đóng góp từ 25-50% trong việc cung cấp một số dịch vụ phòng, chống HIV.
Những người mang hạt giống hy vọng giữa cộng đồng nguy cơ cao
Kể từ khi đảm nhận công việc là một tiếp cận viên cộng đồng và bây giờ là trưởng nhóm CBO Hạt Giống (tổ chức dựa vào cộng đồng) tại tỉnh Bình Dương, Nguyễn Văn Thanh đã từng nhận rất nhiều cuộc gọi - phần lớn đều diễn ra vào tối hoặc đêm muộn.
Thanh cho biết, có lẽ đó là lúc mà khách hàng (là những người có nguy cơ cao nhiễm HIV- đặc biệt là nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới) mới có đủ can đảm để chia sẻ với người khác về nỗi lo lắng trước những hậu quả mà có thể họ sẽ phải gánh chịu khi từng thực hiện những hành vi tình dục không an toàn … Và, với lợi thế cũng là một thành viên trong nhóm MSM, Thanh không chỉ là người để họ trút nỗi lòng mà còn giúp họ giải tỏa những căng thẳng, âu lo, tìm đến những giải pháp hợp lý nhất.
“Khách hàng họ rất ngại đến cơ sở y tế để làm xét nghiệm, nhưng khi họ đến với mình thì mình là người trong cộng đồng nên họ rất tự tin và họ chia sẻ câu chuyện của chính họ, họ chia sẻ rất thoải mái, không e dè. Tụi em có văn phòng riêng làm việc ngoài giờ, hỗ trợ cho KH 24/7 nghĩa là khi khách hàng cần là chúng em hỗ trợ…”, Nguyễn Văn Thanh bộc bạch.
Hoạt động theo nhóm, theo khu vực nên vào bất kể giờ nào trong ngày, nếu khách hàng có nhu cầu được cung cấp dịch vụ, nhóm của Thanh đều có thể đáp ứng. So với các cơ sở y tế công lập chỉ cung cấp dịch vụ trong giờ hành chính thì đây là lợi thế của những tổ chức dựa vào cộng đồng như CBO.
Với sự hỗ trợ của chương trình PEPFAR thông qua dự án CDC EPIC, hàng quý nhóm của Thanh tổ chức hoạt động truyền thông nhóm nhỏ - vừa để cung cấp thông tin, vừa thu hút khách hàng có nhu cầu đến với mình.
Khách hàng chủ yếu mà nhóm CBO Hạt giống tiếp cận là các MSM. Họ có thể là bất cứ ai ngoài cộng đồng, nhưng đông nhất vẫn là công nhân hiện đang làm việc tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Dương (cũ). Thanh cho biết, trung bình mỗi tháng, nhóm CBO phát hiện được khoảng 6 ca dương tính với HIV và gửi đến uống thuốc dự phòng trước phơi nhiễm khoảng 10 ca. So với những năm trước, con số này hiện đang có sự thay đổi đáng kể.
“Từ ngày bọn em làm số lượng ca uống Prep ngày càng cao, làm giảm số ca dương tính. Ví dụ năm 2022, trung bình mỗi tháng chỉ 1 mình em thôi cũng tìm được 6 ca dương tính, năm nay có thể 1 tháng cả nhóm mới tìm được 6 ca…”, Thanh nói.
Đối với các nhân viên y tế - những thành viên của các tổ chức cộng đồng như những cánh tay nối dài, triển khai những công việc mà nhân viên y tế ít có lợi thế hơn để từng bước góp phần kiểm soát dịch HIV tại địa bàn mình sinh sống./.
