Tính đến cuối năm 2024, tỷ lệ bao phủ BHYT tại nước ta đạt hơn 94% dân số. Theo thống kê của cơ quan bảo hiểm có tới 80% người dân sử dụng thẻ BHYT để đi khám chữa bệnh. So với những năm trước hiện quỹ BHYT đã chi trả được phần nhiều chi phí khám chữa bệnh. Đặc biệt đã chi trả một số dịch vụ kỹ thuật y học hiện đại như chụp PET-CT, phẫu thuật có robot, xạ phẫu Gamma Knife, xét nghiệm gen ung thư, hay các dịch vụ kỹ thuật cao trong chẩn đoán ung thư, can thiệp tim mạch, xương khớp, di truyền phân tử..v..v.., giúp giảm đáng kể gánh nặng tài chính cho người bệnh và gia đình.
Tuy nhiên so với nhu cầu chi trả ngày càng cao của người bệnh và việc các cơ sở y tế ngày càng ứng dụng nhiều công nghệ hiện đại trong chẩn đoán, điều trị thì phần chi trả của quỹ BHYT vẫn còn hạn hẹp và bộc lộ nhiều bất cập.
Không phủ nhận BHYT chi trả được rất nhiều, nhưng...
TS.BS Dương Đức Hùng – Giám đốc Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức khẳng định, BHYT là chính sách an sinh xã hội ưu việt của Đảng và Nhà nước, mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Tại Bệnh viện Việt Đức 80% người bệnh đến điều trị sử dụng thẻ BHYT.
Tuy nhiên, theo ông hiện có một thực tế đáng lo ngại là khoản thu của BHYT rất thấp và chỉ ở mức cơ bản vì thế khi các bệnh viện được đầu tư máy móc, thiết bị hiện đại, công nghệ cao thì quy định chi trả của BHYT chưa hợp lý, gây áp lực về tài chính cho người bệnh và bệnh viện.
“Một ca mổ ung thư tiền liệt tuyến, mổ nội soi và mổ bằng robot có chi phí khác nhau. Mổ bằng robot mức độ chính xác cao hơn, thời gian sống của bệnh nhân dài hơn nhưng chi trả đắt hơn. Với mức đóng 4,5% thu nhập như hiện nay nếu chi trả ở mức tốt hơn thì lại lo vỡ quỹ. Nếu không có mức thanh toán khác thì không bao giờ người có thẻ BHYT được tiếp cận với chất lượng dịch vụ y tế cao hơn” - TS.BS Dương Đức Hùng nêu thực tế.
Cùng quan điểm, BS CK II Nguyễn Đức Khang – Trưởng Khoa Chẩn đoán hình ảnh Bệnh viện Nhân dân 115 TP HCM cho rằng, BHYT hiện nay phục vụ cho số đông bệnh nhân tương đối tốt, nhưng có những kỹ thuật cao BHYT chưa chi trả được và việc cân bằng giữa đảm bảo quyền lợi của người bệnh và duy trì chất lượng chuyên môn luôn là một thách thức với các sở y tế: “Ví dụ với những trường hợp bị phình mạch não vỡ, chi phí điều trị vô cùng lắm, tùy thuộc vào kích thước túi phình, hình dạng của túi phình mà bác sĩ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Nếu phải can thiệp bằng phương pháp đặt sten chuyển dòng chi phí có thể lên tới hơn 200 triệu và BHYT chỉ thanh toán 1 phần. Với bệnh nhân có điều kiện thì đóng phần chênh rất dễ, nhưng bệnh nhân khó khăn thì phần đồng chi trả là một gánh nặng đối với gia đình. Nên xem xét thanh toán bảo hiểm y tế nhiều hơn cho bệnh nhân”.
Liên quan đến vấn đề chi trả BHYT đối với những kỹ thuật cao, PGS.TS Phạm Ngọc Đông, Giám đốc BV Mắt TW thẳng thắn cho rằng, hiện nay chúng ta đang đóng BHYT theo lương cơ bản, mà mức lương này được cho là tương đối thấp. Trong khi máy móc, trang thiết bị, vật tư y tế thuốc men đều phải nhập ngoại theo giá quốc tế, vì thế theo ông rất khó để tối ưu hóa chi trả BHYT cho người bệnh.
“Vùng sâu, vùng xa đóng 800.000đ/năm, không thể đủ chi trả cho bảo hiểm vì thiết bị thuốc men phải nhập, vật tư y tế phải nhập, giá nhập tức là giá quốc tế, nhưng đóng bảo hiểm theo giá của Việt Nam vì thế nếu chúng ta cung cấp đủ dịch vụ cho bệnh nhân thì vỡ quỹ, vì phần đóng vào ít quá” - TS.BS Phạm Ngọc Đông nói.
Với thực tế như hiện nay, các bệnh viện đều cho rằng, thách thức lớn nhất khi triển khai công nghệ cao là vấn đề chi phí, đặc biệt đối với các đơn vị tự chủ. Do đó, nếu không có những thay đổi phù hợp trong chi trả BHYT thì người bệnh rất khó để được tiếp cận với các phương pháp điều trị hiện đại.
Nên đóng BHYT theo thu nhập
Để có những thay đổi phù hợp trong chi trả BHYT, nâng cao quyền lợi của người có thẻ BHYT khi đi khám chữa bệnh, PGS.TS Phạm Ngọc Đông-Giám đốc Bệnh viện mắt TW đề xuất nên đóng BHYT theo thu nhập. Ông cho rằng chỉ như vậy quỹ BHYT mới đủ lớn để chi trả được tốt cho bệnh nhân – đặc biệt với những kỹ thuật cao.
Trong bối cảnh khoa học và công nghệ phát triển nhanh, các bệnh viện đều đang đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ trong y tế để hỗ trợ điều trị bệnh nhân, để giảm bớt độ trễ giữa chính sách và quyền lợi của người bệnh có thẻ BHYT, PGS.TS Phạm Ngọc Đông mong muốn:“Chúng tôi mong là cơ quan BH hàng năm khi ký lại hợp đồng mới thì từng cơ sở phải được cập nhật phần thanh toán máy móc, thiết bị, thuốc mới, đấy cũng chính là quyền lợi của bệnh nhân nhân”.
Bên cạnh đó, trước nhu cầu khám chữa bệnh ở mức độ cao hơn so với mức cơ bản của BHYT, theo TS. BS Dương Đức Hùng, giám đốc Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức, đã đến lúc cần có nhiều loại hình bảo hiểm để đáp ứng nhu cầu được khám chữa bệnh chất lượng cao của người dân.
“Giai đoạn ăn no mặc ấm xong rồi, đã đến lúc phải nghĩ đến chất lượng dịch vụ cao hơn và phải thay đổi hình thức mua bảo hiểm. Nên chăng có các gói bảo hiểm khác nhau như gói cơ bản, gói nâng cao, phù hợp với nhu cầu, điều kiện kinh tế của người dân. Nên để các loại hình bảo hiểm khác tham gia vào, khi có nhiều loại hình khác nhau sẽ tạo ra sự cạnh tranh làm cho chất lượng dịch vụ tốt hơn” - TS. BS Dương Đức Hùng đề xuất.
Ngoài ra, theo ông cần phải nghiên cứu sâu về quy định sở hữu toàn dân các trang thiết bị y tế đã được hiến tặng. Nguyên nhân là do khi BHYT chi trả cho bệnh viện thường chưa bao gồm chi phí khấu hao các máy móc, thiết bị y tế khám chữa bệnh đó. Việc này nhằm hạn chế tình trạng lãng phí về nguồn lực y tế./.
