Người hiến máu hòa hợp phenotype, được huy động là đến ngay
Tham gia buổi gặp mặt, ông Nguyễn Bá Lợi (56 tuổi ở huyện Đông Anh, Hà Nội) chia sẻ, ông tham gia hiến máu từ năm 2005. Ban đầu, ông hiến máu toàn phần, trung bình 3 tháng 1 lần. Sau đó, để giúp được nhiều người bệnh hơn, ông chuyển sang hiến tiểu cầu.
Năm 2019, khi được Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương xét nghiệm và thông báo máu của ông có những kháng nguyên đặc biệt, phù hợp hoàn toàn với một số bệnh nhân đang điều trị tại viện, ông Lợi bắt đầu hiến theo nhu cầu của người bệnh cần truyền máu hoà hợp phenotype.
Ông còn nhớ, ngày 29 Tết Nguyên đán năm 2020, khi đang bận rộn chuẩn bị đón năm mới cùng gia đình, ông nhận được điện thoại từ cán bộ y tế mong muốn ông đến hiến máu hòa hợp cho một bệnh nhân Thalassemia. Dù đang mưa rét, ông không quản ngại vượt 30 cây số đến ngay bệnh viện, giúp người bệnh được truyền máu kịp thời và được về nhà đón Tết.
Mới đây, khi đang làm việc tại công ty, ông tiếp tục nhận được cuộc gọi có bệnh nhân cần máu. Được lãnh đạo công ty tạo điều kiện, ông Lợi vội thu xếp công việc, không kịp ăn trưa, bắt xe buýt sang ngay Viện để hiến máu.
“Trước kia, tôi thường xuyên hiến máu và hiến tiểu cầu mong muốn giúp bệnh nhân mắc các bệnh về máu vì nghĩ họ cũng như người nhà của mình. Khi biết dòng máu của mình có những kháng nguyên đặc biệt, thực sự có giá trị với một số bệnh nhân thường xuyên phải truyền máu, tôi càng sẵn sàng đi hiến máu bất cứ khi nào nhận được cuộc gọi tự bệnh viện. Tôi sẽ hiến máu đến khi nào hết tuổi thì thôi", ông Lợi nói.
Mỗi lần nhận được cuộc gọi huy động máu từ Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương, anh Nguyễn Tiến Hoà quê ở Thái Bình cũng đều lập tức sắp xếp công việc để ra Hà Nội. Quãng đường không hề ngắn, khoảng 170 cây số, phải chuyển qua nhiều phương tiện như đi ô tô khách, bắt xe ôm... nhưng anh Hoà không quản ngại. Anh chia sẻ: “Trước đây tôi chỉ nghĩ máu của mình bình thường. Hôm nay, qua sự phân tích của các chuyên gia, tôi hiểu rằng nhóm máu của mình có vai trò quan trọng với một số người bệnh. Vì vậy tôi sẵn sàng hiến máu khi người bệnh cần”.
Trong số 200 người hiến máu hòa hợp (phenotype) tiêu biểu của năm nay, có 20 cán bộ, nhân viên của Viện Huyết học-Truyền máu Trung ương. Điều dưỡng Đoàn Ngọc Anh bắt đầu hiến máu tình nguyện từ năm 2012. Cách đây khoảng 4 năm, chi Ngọc Anh biết mình là người hiến máu hoà hợp phenotype. Từ đó, mỗi khi có bệnh nhân cần máu, dù đang nghỉ ở nhà sau ca trực, chị cũng sẵn sàng quay trở lại viện để hiến máu.
Chị Ngọc Anh kể, đáng nhớ nhất, gần đây có trường hợp bệnh nhi hơn 20 ngày tuổi cần truyền máu. Trong máu của bệnh nhi có kháng thể chống lại các kháng nguyên phổ biến nên vô cùng khó khăn để tìm được đơn vị máu phù hợp. Rất nhiều người đã đến hiến máu và hàng trăm đơn vị máu đã được xét nghiệm nhưng không tìm được nhóm máu phù hợp với bệnh nhi. Rất may mắn, máu của chị Ngọc Anh hợp hoàn toàn và chị đã hiến máu, góp phần thành công cứu sống bệnh nhi. Chị Ngọc Anh tâm sự, hiến máu là làm việc thiện và chị rất vui khi biết được dòng máu của mình lại hòa hợp đặc biệt với một số bệnh nhân.
Truyền máu hòa hợp phenotype – vì sự an toàn của người bệnh
Theo TS.BS. Hoàng Thị Thanh Nga, Trưởng khoa Huyết thanh học nhóm máu, Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương, ngoài hệ nhóm máu ABO và Rh(D) là hai hệ thống nhóm máu có ý nghĩa nhất trong thực hành truyền máu thì còn rất nhiều các hệ thống nhóm máu khác mà kháng nguyên của nó có tính sinh miễn dịch cao, tức là có thể kích thích cơ thể người nhận sinh ra kháng thể chống lại kháng nguyên tương ứng (còn gọi là kháng thể bất thường). Các kháng thể bất thường này có thể gây ra các tai biến truyền máu và để lại hậu quả nặng nề cho người bệnh.
Với 43 hệ thống nhóm máu với 376 kháng nguyên hồng cầu khác nhau đã được phát hiện thì rất khó để tìm được 2 cá thể có các kháng nguyên nhóm máu hoàn toàn giống nhau. Chính vì vậy, ở những bệnh nhân càng truyền máu nhiều lần thì khả năng tiếp xúc với kháng nguyên lạ càng nhiều và nguy cơ sinh kháng thể bất thường ở những bệnh nhân này càng cao.
TS.BS Nguyễn Thị Thu Hà, Giám đốc Trung tâm Thalassemia, Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương cho biết, bệnh nhân tan máu bẩm sinh phải phụ thuộc truyền máu cả đời. Bệnh nhân thể nặng thường phải truyền máu hai tuần/1 lần, thể nhẹ 1 tháng/1 lần. Với những bệnh nhân phải truyền máu nhiều lần như vậy thì nguy cơ sinh ra kháng thể bất thường rất cao.Hiện nay, tỉ lệ bệnh nhân Thalasemia có kháng thể bất thường chiếm khoảng 13%. Những bệnh nhân này, nếu tiếp tục truyền máu mà không lựa chọn đơn vị máu phù hợp thì sẽ sinh phản ứng rất mạnh như gây tan máu cấp, gây sốc, tan máu trong lòng mạch gây ra nhiều biến chứng như suy thận, thậm chí có thể tử vong...
Truyền máu hòa hợp phenotype giúp hạn chế đến mức thấp nhất các tai biến truyền máu do bất đồng nhóm máu hồng cầu giữa người cho và người nhận, hạn chế được việc sinh kháng thể bất thường hệ hồng cầu, hạn chế bệnh thiếu máu tan máu miễn dịch. Đồng thời, giúp bệnh nhân tan máu bẩm sinh cần truyền máu thường xuyên đỡ phảo điều trị thải sắt. Nhờ đó chất lượng cuộc sống bệnh nhân được cải thiện, giảm chi phí điều trị do giảm số lần vào viện và số lần truyền máu.
Ông Lê Lâm, Phó Viện trưởng Viện Huyết học Truyền máu Trung ương cho biết, để bảo đảm an toàn cho người bệnh, Viện đã xây dựng và tiếp tục mở rộng ngân hàng hiến máu dự bị bằng cách xác định các kháng nguyên nhóm máu ngoài hệ ABO và Rh(D) cho một số người hiến máu tình nguyện thường xuyên. Nhờ đó, khi có những bệnh nhân cần truyền máu hòa hợp phenotype, viện có thể gọi người hiến máu phù hợp theo danh sách.
“Từ chỗ người bệnh phải chờ máu nhiều năm, người bệnh phải tự bỏ chi phí để tìm người hiến máu phù hợp... thì nay việc truyền máu hoà hợp phenotype đã trở thành quy trình thường quy của Viện. Người bệnh nội trú không phải chờ máu, người bệnh ngoại trú còn có thể "đặt hàng" máu trước khi vào viện. Năm 2023, viện đã cung cấp 2.681 đơn vị máu hòa hợp phenotype phục vụ công tác điều trị cho bệnh nhân trong viện và một số bệnh viện khác.” – Ông Lê Lâm thông tin.
Hiện Viện Huyết học Truyền máu Trung ương đang quản lý hơn 800 người bệnh cần truyền máu hoà hợp phenotype, chủ yếu là bệnh nhân tan máu bẩm sinh. Nếu mỗi tháng bệnh nhân truyền máu 1 lần thì Viện cần đến gần 10.000 đơn vị máu hoà hợp phenotype/năm. Ông Lê Lâm mong muốn người hiến máu hòa hợp phenotype tiếp tục giúp đỡ người bệnh và đồng hành cùng Viện trên hành trình “Vì sức khỏe dòng máu Việt”.
