Mời nghe chương trình tại đây:
Những ngày qua, Hà Nội bao phủ trong lớp sương bụi dày đặc, nhất là tại các trục giao thông lớn – nơi mật độ phương tiện và hoạt động xây dựng luôn ở mức cao. Trong bối cảnh ấy, hình ảnh người dân di chuyển vội vã với chiếc khẩu trang che kín mặt không còn xa lạ. Không ít người cho biết chỉ cần quên khẩu trang trong vài phút là đã cảm nhận rõ sự rát họng, nghẹt mũi hay ho kéo dài.
Trẻ nhỏ và người già - nhóm dễ tổn thương nhất trước các tác nhân ô nhiễm – đang ghi nhận nhiều biểu hiện bệnh lý hô hấp hơn so với các thời điểm thông thường. Tình trạng viêm đường thở, ho kéo dài, sức đề kháng giảm… trở nên phổ biến, khiến nhiều gia đình lo lắng.
Không chỉ ảnh hưởng đến hệ hô hấp, ô nhiễm không khí còn làm gia tăng các triệu chứng toàn thân như mệt mỏi, đau đầu, giảm khả năng tập trung và rối loạn giấc ngủ. Theo phản ánh của người dân, những ngày mức độ ô nhiễm không khí chuyển từ màu đỏ, rồi lên màu tím, khiến họ làm việc kém hiệu quả, khó thở và mất ngủ vào buổi tối. Với người có bệnh nền như tim mạch, huyết áp cao hay hen suyễn, mức độ ảnh hưởng còn nghiêm trọng hơn, thậm chí gây trầm trọng hóa bệnh.
Thực tế cho thấy, tại các khu vực có lưu lượng xe cao và tồn tại nhiều công trình xây dựng, nồng độ bụi mịn PM2.5 thường xuyên vượt ngưỡng an toàn. Sự gia tăng kéo dài của các hạt bụi siêu nhỏ này trở thành mối đe dọa dai dẳng, khó nhận biết bằng cảm quan, nhưng tích lũy âm thầm trong cơ thể theo từng ngày.
Trao đổi với phóng viên VOV2, BS Nguyễn Huy Hoàng – Thành viên Hội Y học Oxy cao áp và Y học dưới nước – cho biết: khi chỉ số AQI vượt mức 100, nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng đã trở nên đáng kể, đặc biệt đối với nhóm nhạy cảm.
Theo bác sĩ, tác nhân nguy hiểm nhất nằm ở bụi mịn PM2.5 (những hạt bụi có kích thước chỉ bằng 1/20 đến 1/25 đường kính sợi tóc). Với đặc tính siêu nhỏ, bụi mịn dễ dàng đi sâu vào phế nang và thậm chí thâm nhập vào máu, mang theo kim loại nặng và nhiều chất độc hại khác. Quá trình này gây stress oxy hóa, làm tăng phản ứng viêm, thúc đẩy sự hình thành các bệnh không lây nhiễm và tổn thương mạch máu. “Tác hại của bụi mịn không chỉ dừng lại ở nhiễm độc hay nhiễm khuẩn mà còn phá vỡ cơ chế bảo vệ tự nhiên của cơ thể”- bác sĩ Hoàng nhấn mạnh.
Với sự gia tăng của bụi mịn, nhóm người bị ảnh hưởng đầu tiên là người già, trẻ em và những người mắc bệnh mạn tính. Ngoài các vấn đề hô hấp, họ còn dễ mắc các bệnh thông thường như cúm mùa, viêm họng, thậm chí rối loạn tiêu hóa do hệ miễn dịch suy yếu. Những người phải tiếp xúc nhiều với môi trường ô nhiễm – như công nhân xây dựng, người làm việc ngoài trời – càng phải đối mặt với rủi ro cao hơn.
Một quan niệm phổ biến nhưng sai lầm của người dân là “đeo khẩu trang nào cũng cản được bụi mịn”. Bác sĩ Hoàng khẳng định: khẩu trang thông thường gần như không có tác dụng với PM2.5. Chỉ những loại đạt tiêu chuẩn N95, KN95 hoặc tương đương mới có thể lọc được khoảng 95% bụi mịn.
Để chủ động bảo vệ sức khỏe theo khuyến nghị của bác sĩ, mỗi người dân cần thực hiện đồng thời nhiều biện pháp để hạn chế tác động của ô nhiễm như: trang bị máy lọc không khí phù hợp với diện tích phòng và điều kiện kinh tế, đeo khẩu trang N95 khi di chuyển ngoài trời, tiêm vắc xin cúm, phế cầu, nhằm giảm nguy cơ bội nhiễm đường hô hấp; duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, ngủ đủ giấc, kiểm soát căng thẳng, tăng cường sức đề kháng; hạn chế hoạt động thể lực cường độ cao khi chất lượng không khí xuống thấp.
Ô nhiễm không khí không chỉ là vấn đề môi trường, mà đã trở thành thách thức y tế cộng đồng. Việc nhận thức đúng mức độ nguy hiểm, đồng thời chủ động bảo vệ sức khỏe của bản thân và gia đình, là yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh chất lượng không khí đang có xu hướng diễn biến phức tạp và khó kiểm soát.
