Theo số liệu của Bộ Y tế, ước tính nước ta có gần 7 triệu người mắc bệnh đái tháo đường nhưng chỉ có khoảng 1/3 số người biết mình bị bệnh. Trong số bệnh nhân đái tháo đường đã được chẩn đoán thì chỉ có khoảng 30 – 35% kiểm soát tốt đường huyết (tức là có chỉ số HbA1C dưới 7%).
Theo PGS.TS Đỗ Đình Tùng – Phó Giám đốc BV Xanh-Pôn (Hà Nội), đây là con số đáng báo động nhưng không quá bất ngờ với các bác sĩ. Bởi trên thực tế lâm sàng, có rất nhiều bệnh nhân mặc dù đã điều trị đái tháo đường nhiều năm nhưng vẫn không đạt được mục tiêu điều trị.
Phân tích về nguyên nhân của tình trạng này, PGS.TS Đỗ Đình Tùng cho biết, người bệnh đái tháo đường, muốn đưa chỉ số HbA1C về ngưỡng dưới 7%, thậm chí dưới 6,5% đối với bệnh nhân trẻ tuổi thì bệnh nhân cần tuân thủ phác đồ điều trị, tái khám theo đúng hẹn của bác sĩ, uống thuốc đều đặn, đúng liều lượng. Tuy nhiên, nhiều bệnh nhân thường bỏ thuố, quên thuốc hoặc uống thuốc không đúng giờ khiến cho đường máu trở nên khó kiểm soát.
Tình trạng quá tải ở các cơ sở y tế, thiếu bác sĩ chuyên khoa về nội tiết-đái tháo đường cũng là một nguyên nhân khiến cho bệnh nhân không được theo dõi, điều trị một cách đồng đều dẫn đến phần lớn người bệnh chưa được kiểm soát tốt đường huyết.
“Nếu như không đưa được đường huyết về bằng mục tiêu điều trị thì sẽ dẫn đến nhiều hậu quả nặng nề như biến chứng về tim mạch gây nên đột quỵ, biến chứng về các mạch máu nhỏ gây nên mù lòa hay bệnh thận mạn dẫn đến phải chạy thận nhân tạo. Thậm chí những bệnh nhân bị tổn thương thần kinh ngoại vi, tổn thương bàn chân thì sẽ dẫn đến phải cắt cụt chi và một loạt các hệ lụy khác” – PGS.TS Đỗ Đình Tùng chia sẻ.
Để kiểm soát tốt đường huyết, đưa chỉ số đường máu về mức bình thường, PGS.TS Đỗ Đình Tùng khuyên bệnh nhân đái tháo đường tuyệt đối tuân thủ phác đồ điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ.
“Tuân thủ điều trị bao gồm hai điều: Một là bệnh nhân phải tuân thủ việc uống thuốc đúng và đủ. Hai là tuân thủ lịch tái khám.Ví dụ: bác sĩ hẹn 1 tháng là đúng một tháng sau quay trở lại. Nếu chúng ta tái khám muộn khi mà đường máu tăng lên quá mức rồi thì lúc đấy thì bác sĩ rất là vất vả trong việc đưa đường máu trở về bình thường” - PGS.TS Đỗ Đình Tùng khuyến cáo.
Về chế độ ăn uống, theo PGS.TS Đỗ Đình Tùng, người bệnh không nên vì sợ đường máu tăng mà kiêng hoàn toàn tinh bột. Bệnh nhân đái tháo đường hoàn toàn có thể ăn uống sinh hoạt bình thường, tuy nhiên, nên chú ý lựa chọn các món ăn sao cho đường huyết ổn định, không bị tăng quá mức. Bên cạnh đó, bệnh nhân nên tập thể dục sau khi ăn từ 1-2 giờ đồng hồ, không nên tập thể dục vào lúc đói vì sẽ dễ dẫn đến nguy cơ bị hạ hoặc tăng đường huyết.
Bệnh nhân đái tháo đường cũng nên lưu ý kiểm soát và tránh các bệnh lý nhiễm trùng, nhiễm khuẩn hoặc tổn thương các cơ quan khác, khi cơ thể có dấu hiệu bất thường thì nên đến cơ sở y tế khám ngay.
Cùng với giữ cho đường huyết ở mức ổn định, PGS.TS Đỗ Đình Tùng lưu ý bệnh nhân nên theo dõi và kiểm soát huyết áp và lipid máu một cách thường xuyên. Bởi bệnh đái tháo đường thường đi kèm với tăng huyết áp và rối loạn lipid máu. Theo các khuyến cáo về điều trị thì người bệnh cần kiểm soát các chỉ số này chặt chẽ hơn so với người bình thường. Ví dụ với bệnh nhân tăng huyết áp thông thường thì huyết áp tối đa có thể duy trì ở mức 140 mmHg nhưng với bệnh nhân đái tháo đường thì huyết áp tối đa cần phải duy trì ở dưới mức 130 mmHg. Với mỡ máu cũng thế, các chỉ số Cholesterol toàn phần, Triglyceride… cần ở mức thấp hơn so với người không mắc bệnh đái tháo đường.
Về phía ngành y tế, để quản lý và kiểm soát tốt đường huyết cho người bệnh, PGS.TS Đỗ Đình Tùng đề xuất nên đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, quản lý tự động, nhất là trong kỷ nguyên chuyển đổi số như hiện nay.
“Ví dụ trước đây một chuyên gia chỉ có thể quản lý 1.000 bệnh nhân thì với sự hỗ trợ của công nghệ có thể quản lý được hơn 20.000 bệnh nhân hoặc thậm chí nhiều hơn. Bởi vì công nghệ sẽ giúp các chuyên gia phân nhóm bệnh nhân, những bệnh nhân nào đã đạt được mục tiêu điều trị thì chỉ cần hẹn tái khám 3 – 4 tháng/ lần. Còn những bệnh nhân nào mà chỉ số HbA1C chưa ổn định thì cần tập trung nguồn lực thì cần được theo dõi trực tiếp và hẹn tái khám dày hơn. Đồng thời, hệ thống y tế cũng như các bác sĩ cần được tập huấn nâng cao chất lượng chuyên môn trong điều trị đái tháo đường để tỷ lệ mà bệnh nhân đạt được mức HbA1C theo yêu cầu ngày càng tăng lên, đảm bảo ngăn ngừa và hạn chế những biến chứng của bệnh đái tháo đường” - PGS.TS Đỗ Đình Tùng nói.
