Hiệu quả vượt trội của vắc xin
Theo Thạc sĩ Nguyễn Văn Thành – Giảng viên, bác sĩ Trung tâm Tiêm chủng, Trường Đại học Y Hà Nội, tiêm chủng giúp cơ thể tạo ra miễn dịch chủ động, giống như một “buổi diễn tập” để hệ miễn dịch sẵn sàng nhận biết và tiêu diệt mầm bệnh khi gặp phải.
“Không có buổi 'diễn tập’ này, khi virus hoặc vi khuẩn tấn công thật, cơ thể sẽ bị bất ngờ và dễ tổn thương nặng”, bác sĩ Thành chia sẻ.
Tiêm chủng được xem là biện pháp y tế dự phòng có hiệu quả vượt trội so với chi phí bỏ ra, không chỉ bảo vệ từng cá nhân mà còn góp phần tạo nên “miễn dịch cộng đồng”. Đại dịch COVID-19 là minh chứng rõ ràng nhất, đó là nhờ vaccine, hàng triệu người đã được cứu sống và cuộc sống xã hội sớm trở lại bình thường.
Chương trình Tiêm chủng mở rộng được triển khai tại Việt Nam từ năm 1985 và đã mang lại những thành tựu nổi bật. Nhờ đó, Việt Nam đã thanh toán hoàn toàn bệnh bại liệt từ năm 2000, loại trừ uốn ván sơ sinh từ năm 2005, đồng thời giảm hàng chục nghìn ca mắc sởi, ho gà và viêm gan B mỗi năm.
Một ví dụ điển hình là vaccine viêm gan B sơ sinh – mũi tiêm được thực hiện trong 24 giờ đầu sau sinh đã giúp giảm đáng kể tình trạng lây truyền vi rút từ mẹ sang con, bảo vệ sức khỏe cho thế hệ trẻ. Bác sĩ Nguyễn Văn Thành khẳng định: “Tiêm chủng không chỉ giúp phòng bệnh mà còn góp phần nâng cao tầm vóc, thể lực và chất lượng dân số Việt Nam”.
Xóa tan hiểu lầm, củng cố niềm tin vào vaccine
Dù bệnh truyền nhiễm giảm mạnh, nhưng bác sĩ Thành cảnh báo: “Bệnh giảm chính là nhờ tiêm chủng. Nếu tỷ lệ tiêm giảm, mầm bệnh sẽ quay trở lại”. Thực tế, một số địa phương từng ghi nhận dịch sởi hay bạch hầu bùng phát khi tỷ lệ tiêm chủng giảm.
Hiện nay, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) coi “do dự vaccine” – tức là chần chừ hoặc từ chối tiêm dù vaccine sẵn có – là một trong những mối đe dọa sức khỏe toàn cầu. Vì vậy, việc truyền thông, nâng cao nhận thức và duy trì tỷ lệ tiêm cao là nhiệm vụ cấp thiết.
Theo chương trình Tiêm chủng mở rộng quốc gia, trẻ em được tiêm miễn phí nhiều loại vaccine như: lao, viêm gan B, bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, Rota, sởi, rubella, viêm não Nhật Bản và Hib. Các mũi tiêm được sắp xếp theo từng lứa tuổi, từ sơ sinh đến 18 tháng, và có những mũi nhắc lại để duy trì miễn dịch.
Ngoài trẻ em, người lớn cũng cần tiêm chủng định kỳ – đây là xu hướng “tiêm chủng trọn đời”. Phụ nữ tiền hôn nhân nên tiêm phòng rubella; phụ nữ mang thai tiêm uốn ván, cúm; người cao tuổi tiêm cúm, phế cầu, zona... Tiêm chủng là quyền lợi và trách nhiệm chung nhằm bảo vệ bản thân, gia đình và cộng đồng.
Lưu ý trước và sau khi tiêm
Trước khi tiêm, phụ huynh cần đảm bảo trẻ ăn ngủ đủ, mang sổ tiêm và thông báo nếu trẻ có bệnh hoặc phản ứng mạnh sau tiêm trước đó. Nên ở lại điểm tiêm ít nhất 30 phút sau tiêm để theo dõi, tiếp tục quan sát tại nhà 24–48 giờ. Trẻ có thể sốt nhẹ, sưng đau – đó là phản ứng bình thường. Tuy nhiên, nếu sốt cao trên 39°C, co giật, tím tái hoặc khó thở, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay. Nếu trẻ bỏ lỡ mũi tiêm, phụ huynh nên đưa trẻ đi tiêm bù sớm nhất có thể.
“Nguyên tắc là tiêm càng sớm càng tốt, không cần tiêm lại từ đầu”, bác sĩ Thành nhấn mạnh.
Trong bối cảnh một số bệnh truyền nhiễm có nguy cơ quay trở lại, Bộ Y tế và các địa phương đang triển khai nhiều chiến dịch tiêm bổ sung, như tiêm sởi–rubella, bạch hầu–uốn ván cho học sinh tiểu học tại Hà Nội. Người dân được khuyến khích phối hợp với nhà trường, cung cấp sổ tiêm để tránh bỏ sót mũi.
“Tiêm chủng không chỉ là quyền lợi cá nhân, mà còn là trách nhiệm cộng đồng, để cùng hướng tới một Việt Nam không còn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm”, bác sĩ Nguyễn Văn Thành nhấn mạnh.
