Theo TS.BS Trần Nam Chung – Trưởng khoa Cơ Xương Khớp, Bệnh viện Đại học Y Dược, Đại học Quốc gia Hà Nội, khớp gối là khớp rất quan trọng, vừa nâng đỡ cơ thể vừa có vai trò quyết định trong các hoạt động di chuyển, đi lại. Hệ thống dây chằng khớp gối bao gồm hai dây chằng chéo là chéo trước và chéo sau, dây chằng bên trong, dây chằng sau trong, dây chằng bên ngoài, các dây chằng khu sau ngoài... có nhiệm vụ cố định, giúp khớp gối vững chắc đồng thời lại linh hoạt giúp mọi vận động diễn ra thuận lợi.
Chấn thương dây chằng khớp gối là một trong những chấn thương rất thường gặp trong quá trình chơi thể thao hoặc trong lao động, sinh hoạt. Các nguyên nhân dẫn đến chấn thương dây chằng khớp gối thường là do va chạm mạnh hoặc có lực tác động trực tiếp vào vùng gối khi chúng ta chơi thể thao hoặc gặp tai nạn bị té ngã đập vào đầu gối. Tuy nhiên, đôi khi chấn thương dây chằng khớp gối lại đến từ việc người chơi thể thao chủ quan, không khởi động kỹ trước khi vận động mạnh.
“Cấu tạo của hệ thống dây chằng khớp gối rất phức tạp, vừa phải vững chắc lại vừa phải linh hoạt. Khi chúng ta chơi thể thao đặc biệt là những môn đòi hỏi cường độ vận động cao hoặc với những động tác thay đổi phức tạp thì sẽ có những dây chằng chịu đựng được và có những dây chằng chưa sẵn sàng cho các hoạt động nhanh, mạnh. Chính vì vậy, có những dây chằng dễ bị chấn thương hơn, ví dụ như dây chằng chéo trước là dây chằng phải chịu lực rất lớn và rất dễ bị chấn thương. Do đó, việc khởi động cũng như bảo vệ khớp gối khi chơi thể thao có vai trò hết sức quan trọng để tránh các chấn thương”, TS.BS Trần Nam Chung cho biết.
Khi dây chằng khớp gối bị chấn thương, người bệnh thường cảm thấy đau và xuất hiện các vết bầm tím, sưng quanh khớp gối. Hoặc có người đi lại bình thường nhưng gặp khó khăn khi thay đổi tư thế gập duỗi gối. Cũng có trường hợp có cảm giác khớp gối bị lỏng lẻo, cảm giác chân không thật, đi lại không vững vàng, chân yếu hẳn đi. Tuy nhiên, cũng có những trường hợp chỉ đau âm ỉ, mơ hồ bên trong khớp gối khiến người bệnh rất khó nhận biết dây chằng khớp gối đang bị tổn thương.
Nhiều trường hợp khi bị chấn thương dây chằng khớp gối, mặc dù đau âm ỉ, song do ngại đến bệnh viện, sợ phải phẫu thuật nên cố chịu đựng, không đi khám ngay, thậm chí là lạm dụng thuốc giảm đau để cầm cự. Chỉ đến khi không chịu đựng được nữa hoặc gặp các biến chứng, người bệnh mới đến bệnh viện. Qua thực tế, TS.BS Trần Nam Chung cho biết, tình trạng này rất phổ biến và đó thực sự là một thách thức đối với các bác sĩ cũng như người bệnh.
“Thường là trong 1- 2 ngày đầu tiên, khi bị đau nhiều thì người bệnh sẽ giữ gìn, không dám vận động. Tuy nhiên, sau đó, khi cơn đau giảm đi thì thường bệnh nhân sẽ tiếp tục đi lại và tự điều trị. Nhưng nếu chúng ta điều trị không đúng thì vô hình trung lại làm cho các tổn thương nặng hơn. Nguyên tắc cơ bản khi xử trí các tổn thương gân là hạn chế vận động, hạn chế xoa nắn, chườm nóng, ngâm nước nóng… Tuy nhiên, đôi khi chúng ta đi lại quá sớm hoặc tác động vào vùng tổn thương sẽ khiến cho dây chằng đã bị rách, đứt một phần lại càng rách nặng lên. Thậm chí khởi đầu chỉ là một chấn thương bong gân nhẹ nhàng nhưng do bệnh nhân tự điều trị mà về sau khi đến gặp bác sĩ có khi dây chằng đã bị rách gần hết hoặc thậm chí là đứt hoàn toàn. Lúc đó hậu quả sẽ rất là nặng nề và rất nhiều trường hợp các bác sĩ đã phải thực hiện các biện pháp điều trị phức tạp lâu dài, thậm chí phải sử dụng các biện pháp phẫu thuật để sửa chữa, thay thế các dây chằng đó”, TS.BS Trần Nam Chung khuyến cáo.
TS.BS Trần Nam Chung hướng dẫn, khi bị chấn thương dây chằng khớp gối, người bệnh nên thực hiện các biện pháp xử trí và sơ cứu như sau:
-Trong thời gian từ 24 -36 giờ đầu sau chấn thương, bệnh nhân nên hạn chế vận động khớp gối.
- Nhanh chóng chườm lạnh, giúp hạn chế sưng nề vùng khớp gối đồng thời hạn chế lưu lượng tuần hoàn đến để nuôi dưỡng phần tổn thương.
- Bước xử trí tiếp theo là người bệnh nên đeo đai để ép chặt vùng tổn thương tránh tình trạng bị sưng viêm. Đồng thời khi nằm hoặc ngồi nên gác chân lên cao để hạn chế phù nề chân.
- Trong tuần tiếp theo bệnh nhân nên tiếp tục giữ gìn, hạn chế đi lại và đeo đai cho vùng gối để dây chằng bị tổn thương có thể lành lại.
Theo BS Trần Nam Chung, khi bị chấn thương dây chằng khớp gối, người bệnh nên đi khám tại cơ sở y tế để được bác sĩ đánh giá đúng mức độ tổn thương và hướng dẫn các biện pháp điều trị, can thiệp phù hợp. Với những trường hợp nhẹ, dây chằng chỉ bị giãn hoặc rách một phần, bệnh nhân không cần phải phẫu thuật mà chỉ cần điều trị bằng thuốc và kết hợp các biện pháp hỗ trợ khác. Chỉ những trường hợp dây chằng bị đứt hoặc rách hoàn toàn mới cần phẫu thuật để tái tạo, nối lại dây chằn bị đứt. Hiện nay, với sự tiến bộ của y học, phẫu thuật tái tạo dây chằng khớp gối bằng phương pháp nội soi sẽ giúp bệnh nhân đỡ đau đớn và hồi phục nhanh hơn so với mổ mở trước đây.
