Trong khuôn khổ các hoạt động chào mừng Ngày văn hóa các dân tộc Việt Nam (19/04), ngày 15/4, Ban Quản lý Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam phối hợp với Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia Việt Nam tổ chức Diễn đàn “Văn hóa các dân tộc Việt Nam - nguồn lực phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc”.
Gần 300 đại biểu là các nhà quản lý, nhà nghiên cứu khoa học, người làm công tác văn hóa và đông đảo đồng bào các dân tộc thiểu số với 56 bản tham luận tham dự diễn đàn đã thể hiện tầm quan trọng của vấn đề. Các ý kiến trao đổi thẳng thắn, những đề xuất tại diễn đàn giúp nhận diện rõ hơn các vấn đề thực tiễn, hướng tới các giải pháp hoặc mô hình cụ thể nhằm phát huy nguồn lực văn hóa các dân tộc Việt Nam đóng góp cho sự phát triển kinh tế-xã hội.
Diễn đàn là một hoạt động thiết thực nhằm triển khai có hiệu quả những nội dung của Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021, Chiến lược phát triển Văn hóa đến năm 2030, kỷ niệm 80 năm ra đời "Đề cương về Văn hóa Việt Nam" và 15 năm thực hiện Quyết định số 1668/QĐ-TTg ngày 17/11/2008 của Thủ tướng Chính phủ về việc lấy ngày 19/4 hàng năm là Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam.
Phát biểu tại diễn đàn, Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Văn Hùng khẳng định: “Đất nước ta có một nền văn hóa đặc sắc, lâu đời, gắn với lịch sử hình thành và phát triển của 54 dân tộc anh em; tạo nên lịch sử dựng nước và giữ nước qua hàng ngàn năm. Mỗi dân tộc đều có một bản sắc văn hóa riêng, tạo nên sự đa dạng trong thống nhất của văn hóa Việt Nam. Đó là yếu tố để làm nên sức mạnh nội sinh, tổng hợp sức mạnh quốc gia và tạo sự hấp dẫn của nền văn hóa Việt Nam, góp phần định vị bản sắc văn hóa nước ta trên trường quốc tế”.
Thực tiễn cho thấy, văn hóa là yếu tố quyết định đến sự phát triển con người toàn diện, làm nên tinh thần xã hội tiến bộ, lành mạnh, đậm đà bản sắc dân tộc, chống lại sự đồng hóa. Văn hóa giúp xây dựng và bảo vệ chủ quyền quốc gia, mang lại hạnh phúc cho nhân dân. Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng nhấn mạnh: “Hơn ai hết, chúng ta phải nhận thức một cách đầy đủ rằng, một quốc gia không chỉ cần có quân đội mạnh, có một nền kinh tế vững mà cần mạnh cả về văn hóa. Chính văn hóa tạo ra môi trường cho dân chủ phát triển, thúc đẩy công bằng, củng cố mối quan hệ đoàn kết dân tộc. Một xã hội được coi là văn minh nhất định phải được xây dựng trên một nền tảng văn hóa có tinh thần xã hội tiến bộ, nhân văn, lấy con người làm trung tâm của sự phát triển”.
Cũng theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng, chúng ta cần chuyển hóa các nguồn lực văn hóa dồi dào trong cộng đồng các dân tộc để phát huy sức mạnh mềm văn hóa, nâng cao vị thế hình ảnh đất nước Việt Nam trên trường quốc tế. "Việc khai thác, phát huy nguồn lực văn hóa của cộng đồng các dân tộc là công việc cần làm, theo hướng bền vững và thực hiện từng bước, từng nhiệm vụ có trọng tâm trọng điểm”.
GS.TS Bùi Quang Thanh, Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia Việt Nam khẳng định "sự phong phú đa dạng trong sự thống nhất của nền văn hóa Việt Nam “tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”, đồng thời đưa ra các giải pháp ở nhiều bình diện, trong đó chú trọng nhóm giải pháp nhằm củng cố lòng tin và niềm tự hào của đồng bào các dân tộc thiểu số về các giá trị văn hóa truyền thống. Ông cũng đặc biệt đề cao “tính thiêng” trong việc bảo tồn và phát huy các giá trị này. Nhóm giải pháp thứ 2 mà GS.TS Bùi Quang Thanh đề cập là nâng cao dân trí song hành cùng việc từng bước hình thành đội ngũ cán bộ quản lý và tầng lớp trí thức người dân tộc thiểu số.
PGS.TS Nguyễn Thị Phương Châm, Viện Nghiên cứu Văn hóa, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam cho rằng, mỗi dạng biểu đạt văn hóa của mỗi tộc người lại tạo ra nguồn lực văn hóa khác nhau và không hề lấn át, chi phối nhau. “Ví dụ với người Mông, Lô Lô ở thung lũng Sủng Là, Hà Giang, cảnh quan bản làng với những cánh đồng hoa tam giác mạch, nhà cổ, trang phục, ẩm thực và tiếng khèn đang là nguồn lực văn hóa trong phát triển hiện nay. Với người K’Ho ở Lạc Dương, Lâm Đồng thì là sinh hoạt cồng chiêng, rượu cần, thổ cẩm, các câu chuyện huyền thoại dưới chân núi Lang Biang... Cần nhận diện rõ các nguồn lực này để phát huy có hiệu quả”.
Tuy nhiên, PGS.TS Trần Bình đến từ Trường Đại học Văn hóa Hà Nội lại bày tỏ sự lo ngại về những thách thức trong thời hội nhập, phát triển kinh tế thị trường mà văn hoá truyền thống dân tộc hiện đang gặp phải. “Văn hóa truyền thống của nhiều dân tộc thiểu số, đặc biệt là các dân tộc có dân số ít (từ 20.000 người trở xuống) đang trong quá trình mai một. Ngôn ngữ của một số tộc người đang bị đẩy đến nguy cơ tiêu vong. Phạm vi giao tiếp của các ngôn ngữ đó ngày càng bị thu hẹp dần. Thậm chí, nhiều ngôn ngữ chỉ còn được sử dụng trong gia đình. Tình trạng song ngữ, đa ngữ phổ biến trong tất cả các dân tộc. Hiện tượng này đang gây sự bất ổn đối với sự sinh tồn tiếng mẹ đẻ của các dân tộc thiểu số”.
Diễn đàn “Văn hóa các dân tộc Việt Nam - nguồn lực phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc” cũng chỉ ra rằng, nguồn lực văn hóa các dân tộc thiểu số hiện nay còn nhiều tiềm năng để khai thác, phát huy. Tuy nhiên, để phát triển kinh tế, xã hội thông qua nguồn lực văn hóa các dân tộc cần phải thay đổi nhận thức, thiết lập chiến lược, chính sách cũng như tổ chức áp dụng các chiến lược, chính sách ấy trong thực tiễn cho mục đích phát triển bền vững đất nước.
