Thị trường sách thời gian qua trở thành điểm nóng của dư luận khi nhiều cuốn sách bị cho rằng có nội dung phản cảm được bày bán mà không có cảnh báo về độ tuổi... Đơn cử, tác phẩm “Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian” của tác giả Ocean Vuong (Nhã Nam và Nhà xuất bản Hội Nhà văn ấn hành) được cho là không phù hợp với lứa tuổi thanh thiếu niên. Hiện tác phẩm này đang chuẩn bị được tái bản với "giải pháp" bìa dán nhãn 18+. Việc dán mác 18+ cho thể loại sách văn học có mô tả tính dục khiến nhiều người băn khoăn, nhất là với các độc giả tuổi mới lớn...
Trước thực tế này, trả lời VOV2, ông Nguyễn Nguyên - Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành - cho biết, tại Việt Nam đã có quy định sách cho trẻ em cần được dán nhãn phân loại độ tuổi, còn các loại sách khác chưa có cơ chế này. Các nhà xuất bản tùy thuộc vào tình hình thực tế của đơn vị để thực hiện quy định dán nhãn nếu như sách của họ phục vụ độc giả là trẻ em, thiếu niên.
Vì vậy, việc quy định giới hạn tuổi cho sách hoặc cảnh báo độc giả cân nhắc trước khi đọc chủ yếu phụ thuộc vào nhà xuất bản, trong khi mỗi đơn vị lại có quan điểm khác nhau về độ tuổi phù hợp. Nhiều độc giả cho rằng, Việt Nam cần có quy định phân loại sách 16+, 18+… để sách đáp ứng nhu cầu của nhóm độc giả phù hợp.
Thông tư số 09 năm 2017 của Bộ TTTT quy định việc cảnh báo nội dung cho sách. Theo đó, xuất bản phẩm dành cho trẻ em (trừ sách giáo khoa) phải ghi rõ đối tượng phục vụ ở bìa 4. Thông tư cũng chia đối tượng ra 3 lứa tuổi khác nhau là: trẻ em dưới 6 tuổi, trẻ em từ 6 đến 11 tuổi và trẻ em từ 11 đến 16 tuổi. Đồng thời các tiêu chí cụ thể cũng được đặt ra cho xuất bản phẩm như: chính xác về lịch sử, chủ quyền lãnh thổ, đề cao tình yêu dân tộc, phù hợp thuần phong mỹ tục Việt Nam, bồi dưỡng tâm hồn và phù hợp với mức độ trưởng thành của trẻ.
Thông tư này còn quy định với xuất bản phẩm dành cho trẻ em của tác giả nước ngoài cũng cần đảm bảo các yếu tố trên. Trong khi đó, Luật Xuất bản năm 2012 quy định rằng nội dung liên quan truyền bá lối sống dâm ô, đồi trụy, phá hoại thuần phong mỹ tục đều bị cấm xuất bản. Điều khoản này cũng áp dụng với tác phẩm của tác giả trong nước và nước ngoài.
Tuy nhiên, các văn bản pháp luật mới chỉ quy định về phân loại đối tượng, chưa đề cập các nhóm nội dung của từng đối tượng. Thực tế, không thể so sánh lĩnh vực xuất bản sách và điện ảnh về chuyện dán nhãn độ tuổi cho tác phẩm. Nếu một bộ phim ra rạp được thông báo về độ tuổi xem phim và được giám sát quản lý, thì việc dán nhãn độ tuổi cho sách thực ra chỉ mang tính cảnh báo. Nó hoàn toàn không thể ngăn cản một đứa trẻ mới lớn đọc tác phẩm được dán nhãn 18+.
Ông Vũ Trọng Đại, Chủ tịch HĐQT Công ty Xuất bản Khoa học và Giáo dục Thời Đại (TIMES) cho rằng, dán nhãn là lời cảnh báo độc giả thận trọng khi chọn sách. Việc dán nhãn không thể thiết thực bằng việc có định hướng đọc từ phía người lớn. Quá trình chọn sách hay đọc sách của người chưa trưởng thành sẽ tốt hơn nếu có sự hướng dẫn của thầy cô, phụ huynh.
"Nhiều học sinh 16, 17 tuổi bây giờ cũng đã có hiểu biết về tâm sinh lý. Tuy nhiên, các bạn đang đi học thì nhà trường vẫn cần có giới hạn liên quan tới độ tuổi và văn hóa. Với tôi, một cuốn sách được đưa vào nhà trường cần phải được thẩm định, cần đảm bảo văn hóa, nền nếp...”, ông Vũ Trọng Đại, Chủ tịch HĐQT Công ty Xuất bản Khoa học và Giáo dục Thời Đại bày tỏ quan điểm.

Tuân thủ quy định phân loại, dán nhãn cho sách là rất quan trọng trong bối cảnh hiện nay. Dán nhãn độ tuổi cho các ấn phẩm lâu nay vẫn do nhà xuất bản quyết định và việc phân loại độ tuổi vẫn chỉ dựa trên tiêu chí của từng dòng sách. Tuy nhiên, quyết định chọn sách cho người chưa trưởng thành, vẫn cần thiết có sự định hướng từ người lớn, đặc biệt là cha mẹ, thầy cô...
Mời nghe các ý kiến về vấn đề dán nhãn 18+ cho sách tại đây: