Nhà nghiên cứu âm nhạc, nhạc sỹ Nguyễn quang Long, sinh ra ở quê hương Kinh Bắc, theo học ngành thanh nhạc, lý luận âm nhạc ở Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam. Vì thế ở anh hội tụ hai con người, một là nhà nghiên cứu lý luận và một là nghệ sĩ biểu diễn. Vì vậy, trong suốt quá trình phục hồi, lưu giữ và truyền bá những câu hát xẩm, Nguyễn Quang Long vừa ở vai trò một nhà nghiên cứu vừa trực tiếp hát những câu xẩm. Anh được biết đến như một "nhà khảo cổ" xẩm, đã dành nhiều năm để nghiên cứu, sáng tác và biểu diễn xẩm, đưa loại hình nghệ thuật này trở nên gần gũi hơn với công chúng.
Từ chiếu xẩm Hà Thành và đến bây giờ là nhóm Xẩm Hà Thành, Nguyễn Quang Long đóng vai trò là người sáng tác và góp phần định hướng phong cách của nhóm. Xẩm vốn là một loại hình nghệ thuật dân gian nên công chúng chỉ biết tới qua những bài xẩm cổ như: Xẩm thập ân, xẩm tàu điện... Thế nhưng với những sáng tác của nhạc sỹ Nguyễn Quang Long, công chúng biết đến Xẩm với những làn điệu mới, hiện đại và phù hợp với thị hiếu của giới trẻ hiện nay.
Để Xẩm đến gần hơn với công chúng đương đại, nhạc sỹ Nguyễn Quang Long và nhóm Xẩm Hà Thành đã thử nghiệm nhiều cách tân mới mẻ. Ngoài việc kết hợp Xẩm với các loại hình nghệ thuật hiện đại như hihop, beatbox, anh còn cho ra đời các tác phẩm mới mang hơi thở thời đại như “Xẩm Tiễu trừ cướp biển”, “Xẩm Trà đá” bàn chuyện thời sự, hay “Xẩm Bốn mùa hoa Hà Nội”, “Tứ vị Hà Thành…”.
Đặc biệt, nhạc sỹ Nguyễn Quang Long cùng nhóm Xẩm Hà Thành đã đưa xẩm đến với đông đảo công chúng qua các buổi biểu diễn ở phố đi bộ, không gian di tích, sân khấu nhà hát và cả “thánh đường nghệ thuật” Nhà hát Lớn Hà Nội. Thậm chí anh và nhóm Xẩm Hà Thành đã đi lưu diễn ở nhiều quốc gia trên thế giới.
Năm 2019, nhạc sỹ Nguyễn Quang Long thực hiện album xẩm cá nhân đầu tiên có tên “Trách ông Nguyệt lão” gồm 9 bài xẩm. Anh cũng là người đứng sau bản hit “Xẩm Hà Nội” (Hà Myo-Thế Phương VBK), “Tiêu diệt Corona” (nhóm Xẩm Hà thành)… với giai điệu xẩm truyền thống kết hợp cùng rap, EDM sôi động.
Sau nhiều nỗ lực để phục hồi, nhạc sỹ Nguyễn Quang Long và nhóm Xẩm Hà Thành đã định vị được thương hiệu cho hát xẩm, đưa xẩm đến gần hơn với công chúng, đặc biệt là giới trẻ, để nghệ thuật hát xẩm song hành cùng nhịp sống hiện đại. Đây cũng là cách để anh trân trọng nét văn hóa truyền thống tốt đẹp mà thế hệ cha ông để lại.
