Trong bối cảnh toàn cầu biến động nhanh chóng, cạnh tranh ngày càng khốc liệt, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo không còn là lựa chọn mà là con đường bắt buộc nếu Việt Nam muốn bứt phá. Những chủ trương lớn như Nghị quyết số 57-NQ/TW về phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, hay Nghị quyết số 193/2025/QH15 của Quốc hội về cơ chế chính sách đặc thù cho lĩnh vực này, thể hiện rõ quyết tâm chính trị, đồng thời mở ra cơ hội “vàng” để Việt Nam chuyển mình mạnh mẽ trong giai đoạn phát triển mới.

Hòa chung trong dòng chảy chuyển đổi số, trong những năm gần đây, Bộ Công an đã đưa nhiệm vụ chuyển đổi số ngành thư viện là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong Chương trình Chuyển đổi số trong CAND, tạo nên những thay đổi lớn trong hoạt động thư viện.

Qua gần 5 năm triển khai thực hiện chuyển đổi số thư viện trong CAND đã có những khởi sắc đang mừng. 89/122 công an đơn vị, địa phương (chiếm 73%) có kế hoạch triển khai cụ thể như: đầu tư hạ tầng công nghệ thông tin, trang thiết bị, số hoá tài liệu, hợp tác liên kết và chia sẻ dữ liệu dùng chung trên hệ thống các thư viện ngoài lực lượng, tận dụng mọi tiện ích của công nghệ để thúc đẩy liên kết, phát triển hoạt động thư viện trong thời kỳ chuyển đổi số.

"Quyết tâm đến năm 2030 thực hiện chuyển đổi số một cách căn bản, toàn diện, đồng bộ; phát triển môi trường số trong Bộ Công an đảm bảo hiệu quả hoạt động của bộ máy Chính phủ số trong Bộ Công an trong đó có Chương trình chuyển đổi số hoạt động thư viện trong CAND. Chúng tôi coi đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm”, Trung tướng Nguyễn Ngọc Toàn, Cục trưởng Cục Công tác chính trị, Bộ Công an cho biết.

Nghị quyết Đại hội VII nhiệm kỳ 2021-2025 của Đảng bộ Công an Trung ương đã xác định tăng cường phát triển, ứng dụng thành tựu khoa học - kỹ thuật, công nghệ tiên tiến, hiện đại trong các mặt công tác công an, nhất là công nghệ số, tự động hóa, trí tuệ nhân tạo. Do đó, lực lượng CAND xác định quy hoạch chuyển đổi số thư viện trong CAND phải phù hợp với quy hoạch phát triển ngành thư viện chung của đất nước. Đặc biệt là đảm bảo tính bền vững, phát triển lâu dài và ổn định.

Đầu tư cho hoạt động thư viện là đầu tư cho giáo dục, đầu tư cho phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong CAND. Xã hội hóa hoạt động thư viện được đẩy mạnh, tranh thủ tối đa các nguồn lực do Nhà nước và nguồn xã hội hóa đầu tư cho hoạt động thư viện.

Tuy nhiên, theo Trung tá Đỗ Thu Thơm, Phó trưởng phòng Văn hoá, văn nghệ, Giám đốc Thư viện Công an nhân dân, vốn tài liệu của thư viện bước đầu đã được số hoá nhưng số lượng tài liệu in truyền thống vẫn chiếm tỷ lệ cao, một số thư viện chưa có trang thiết bị hiện đại để triển khai đồng bộ phục vụ nhu cầu đọc điện tử hoặc truy cập thông tin cho bạn đọc.

"Bên cạnh đó, hệ thống thư viện trong 11 học viện, trường CAND có nguồn nhân lực được đào tạo chuyên môn về nghiệp vụ thư viện chiếm 24,7%, chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển của thư viện hiện đại. Một số học viện, trường CAND tuy đã có dịch vụ tương tác hiện đại với bạn đọc trong hoạt động mượn trả, tra cứu tìm kiếm thông tin, tuy nhiên hoạt động này chỉ chiếm tỷ lệ nhỏ. Do đó, việc chuyển đổi số trong ngành thư viện công an nhân dân vẫn còn nhiều việc phải làm", Trung tá Đỗ Thu Thơm nhấn mạnh.

Đề cập đến công cuộc chuyển đổi số thư viện trong bối cảnh triển khai thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW, bà Đoàn Quỳnh Dung, Phó Cục trưởng Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện (Bộ VHTTDL) cho rằng, để thực hiện chuyển đổi số thành công, thư viện trong lực lượng CAND cũng như các thư viện nói chung cần vượt qua những thách thức về hạ tầng công nghệ, về xây dựng tài nguyên thông tin dạng số, về kinh phí đầu tư và về nguồn nhân lực.

“Ngoài giải quyết các vấn đề về bản quyền thì cũng cần tăng cường sự kết nối liên thông với thư viện trong và ngoài lực lượng. Đồng thời giải quyết các vấn đề về bảo mật đối với tài liệu chuyên ngành, đầu tư hơn nữa cơ sở hạ tầng dữ liệu…”.

Là người nhiều năm gắn bó với ngành thư viện, Chủ tịch Hội Thư viện Việt Nam Nguyễn Hữu Giới cho rằng, để thiết thực triển khai có hiệu quả chuyển đổi số trong hoạt động thư viện, góp phần nâng cao văn hóa đọc cho các tầng lớp nhân dân, cần có 3 trụ cột chính là Big data-xây dựng cơ sở dữ liệu lớn, Technology-trang thiết bị, phương tiện và Human-con người.

Một trong những giải pháp toàn diện, lâu dài nhằm đẩy mạnh chuyển đổi số trong hoạt động thư viện CAND nói riêng cũng như ngành thư viện nói chung là cần phải thúc đẩy hơn nữa công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức về chuyển đổi số. Bên cạnh đó cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về chuyển đổi số và liên thông thư viện, tạo hành lang pháp lý và môi trường thuận lợi cho việc triển khai chuyển đổi số và liên thông thư viện. Ngoài ra cần quan tâm hỗ trợ, tăng cường công tác đào tạo, tập huấn, bồi dưỡng, đào tạo kỹ năng công nghệ thông tin cho người lao động; các thư viện cần nhanh chóng hoàn thiện và xây dựng hạ tầng số...

Thư viện là thiết chế văn hóa cung cấp thông tin tri thức phục vụ nghiên cứu, học tập và giải trí, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Hơn lúc nào hết, chuyển đổi số là vấn đề cấp thiết để xây dựng thư viện phát triển nhanh, bền vững, góp phần quan trọng trong công tác phát triển văn hóa đọc.