“Những ngã rẽ” - Hành trình phục nguyên ký ức Hà Nội bằng nghệ thuật thị giác

Triển lãm "Những ngã rẽ" của nhà giám tuyển Nguyễn Thế Sơn, với sự đồng hành của KTS Trần Huy Ánh, được giám tuyển bởi Suzanne Lecht, khai mạc tại 46 Hàng Bài, Hà Nội. Sự kiện nằm trong khuôn khổ Biennale Nhiếp ảnh Quốc tế Photo Hanoi ’25 do Viện Pháp tại Việt Nam khởi xướng và điều phối, dưới sự bảo trợ của UBND thành phố Hà Nội, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội, cùng sự đồng hành của UNESCO.

Phát biểu tại sự kiện, Nhà giám tuyển Nguyễn Thế Sơn cho biết, dự án “Những ngã rẽ” là kết quả gần 6 tháng làm việc kiên trì của anh cùng Kiến trúc sư Trần Huy Ánh và nhiều cộng sự, là một phần tiếp nối trong chuỗi thực hành nghệ thuật đô thị mà anh đã kiên trì theo đuổi suốt gần hai thập kỷ. Triển lãm tái hiện những ngôi biệt thự phong cách Pháp, Đông Dương, Art Deco nằm tại các ngã tư, ngã năm Hà Nội, nơi từng được xem là “điểm vàng” của kiến trúc đô thị trước năm 1954. Qua thời gian, nhiều nơi đã thay đổi diện mạo để thích nghi với nhịp sống hiện đại, phản ánh quá trình đô thị hóa mạnh mẽ của Hà Nội.

Các tác phẩm được thể hiện bằng ngôn ngữ nhiếp ảnh phù điêu kết hợp khắc laser trên mica - kỹ thuật tạo hiệu ứng nổi và chiều sâu thị giác. Những lớp mica không chỉ còn là bề mặt bảo vệ, mà đã trở thành một lớp nội dung thứ hai, khắc họa bản vẽ kiến trúc nguyên trạng của các công trình, phục nguyên hình hài ban đầu bằng ánh sáng và hiệu ứng bóng đổ.

Trong dự án này, tác giả Nguyễn Thế Sơn hợp tác cùng Kiến trúc sư Trần Huy Ánh, người đã có nhiều năm nghiên cứu về lịch sử và quy hoạch kiến trúc Hà Nội. Với kinh nghiệm của mình, ông đã kết hợp phương pháp đạc họa kiến trúc, vẽ phối cảnh, phân tích bản đồ quy hoạch thời Pháp cùng ảnh chụp từ trên cao để phục dựng hình dáng nguyên bản của những ngôi nhà đã biến dạng hoặc mất tích, góp phần hoàn thiện tinh thần “phục nguyên kiến trúc bằng nghệ thuật thị giác” mà dự án hướng tới.

Điểm đặc biệt của “Những ngã rẽ” nằm ở sự kết hợp liên ngành hiếm có giữa nhiếp ảnh, kiến trúc, đồ họa, quy hoạch và công nghệ dữ liệu. Bên cạnh những tác phẩm nhiếp ảnh phù điêu, triển lãm còn gây ấn tượng mạnh với công chúng bằng các bản vẽ phối cảnh và những bức thư tay do chính Kiến trúc sư Trần Huy Ánh thực hiện.

Chia sẻ về điểm đặc biệt này, Kiến trúc sư Trần Huy Ánh cho biết, những bản vẽ và lá thư này không chỉ là tư liệu hỗ trợ, mà còn là một phần của tác phẩm nghệ thuật, giống như “những bức thư gửi lại quá khứ”. “Chúng tôi muốn thế hệ trẻ cảm nhận lại giá trị của những gì được tạo ra bằng tay, khi đường nét đi trực tiếp từ trái tim và cảm xúc của người vẽ” - Kiến trúc sư Trần Huy Ánh chia sẻ.

"Điểm khởi đầu của dự án là ngôi nhà số 76 phố Quang Trung, từng thuộc về người ông của tôi. Từ điểm xuất phát ấy, tôi mở rộng thành hành trình tìm lại mỗi góc phố biểu tượng chứa đựng những “trầm tích” văn hóa, lịch sử và cảm xúc riêng của Hà Nội. Mỗi tác phẩm là một lát cắt của ký ức, nơi ánh sáng, bóng đổ và chất liệu công nghệ hòa quyện thành hành trình đối thoại giữa quá khứ và hiện tại", Nhà giám tuyển Nguyễn Thế Sơn chia sẻ.

Nhà nghiên cứu Phạm Minh Quân, giảng viên Khoa Nghệ thuật và thiết kế trường Khoa học Liên ngành và Nghệ thuật, Đại học Quốc gia Hà Nội cho rằng, nhiếp ảnh trong triển lãm không chỉ là công cụ ghi chép mà là phương tiện khám phá ký ức đô thị. "Triển lãm vì thế trở thành cuộc đối thoại giữa con người và thành phố, giữa bảo tồn và phát triển, khơi dậy khả năng nhìn Hà Nội bằng con mắt của ký ức và cảm thức, gợi mở để mỗi người tự tìm thấy câu chuyện của mình ở những giao điểm giữa quá khứ và hiện tại, giữa vật chất hữu hình và ký ức vô hình".

“Những ngã rẽ” giống như một hành trình lưu giữ ký ức đô thị - nơi mỗi bức ảnh trở thành một lát cắt của lịch sử, mỗi ngôi nhà là một nhân chứng thời gian. Để từ đó, mở ra một hành trình đối thoại kéo dài, bắt nguồn từ những quan sát tinh tế cùng niềm đam mê và tình yêu sâu sắc dành cho Hà Nội.

Triển lãm diễn ra tại Biệt thự số 49 Trần Hưng Đạo - 46 Hàng Bài đến hết ngày 30/11/2025.