Mới đây, mục tiêu mà Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đặt ra cho ngành giáo dục “Học thật, thi thật, nhân tài thật" nhận được sự quan tâm đặc biệt của dư luận. Đây được xem là giá trị cốt lõi đối với nền giáo dục Việt Nam.
Rất nhiều đại biểu quốc hội, nhà quản lý, chuyên gia giáo dục, nhà giáo …đưa ra quan điểm, ý kiến về yêu cầu cũng là chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ đối với lĩnh vực được coi là “quốc sách hàng đầu" của đất nước. Từ việc nhìn nhận, đánh giá hạn chế cũng như những điểm sáng mà giáo dục Việt Nam đạt được trong những năm qua đến những gợi ý cho giáo dục nước nhà thời gian tới… Tất cả các ý kiến mang tính xây dựng đều thể hiện rõ sự nhất trí cao đối với việc tìm kiếm giá trị "thật" cho giáo dục Việt Nam.
Đã nói đến khái niệm "thật" thì phải có khái niệm đối chứng là "giả". Vậy phải chăng xưa nay giáo dục của chúng ta “chưa thật"? Đâu là lỗi của ngành giáo dục và đâu là lỗi hệ thống chi phối, khiến cho các hoạt động dạy và học, thi cử, kiểm tra, đánh giá của ngành giáo dục thiếu chính xác, không đảm bảo yêu cầu "thật" như mong muốn của người đứng đầu Chính phủ?
Việt Nam chúng ta có truyền thống coi trọng sự học. Tuy nhiên bệnh thành tích đã trở thành căn bệnh trầm kha khó chữa bởi chưa có chủ trương quyết liệt và chưa đủ quyết tâm cao độ nhìn đúng sự thật và thay đổi.
Việc Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chỉ đạo ngành giáo dục phải tìm và trả lại giá trị “thật" là một chủ trương sáng suốt vì chúng ta đã và sẽ còn phải trả giá cho rất nhiều cái "giả" từ giáo dục, từ việc dạy, việc học, việc thi cử dẫn tới giá trị "giả" của nhân tài và sự hẫng hụt, khủng hoảng, không thực chất của nguồn nhân lực, kéo theo sự tụt hậu của sự phát triển đất nước trên nhiều phương diện.
Bệnh đã được bắt. Vấn đề là cách chữa trị nó như thế nào và nên bắt đầu từ đâu. Điều đó không đơn giản nếu bản thân người dạy, người học, bản thân phụ huynh và nhà quản lý các cấp chưa thực sự quyết tâm muốn chữa.
Việc đổi mới chương trình đào tạo, phương thức đào tạo, cập nhật kiến thức mới là tính tất yếu của sự phát triển giáo dục. Các tiêu chí đánh giá dưới hình thức nào đi chăng nữa thì đúng, sai, thật, giả cũng cần phải được phân định rõ ràng, công khai và minh bạch mới có thể tạo ra môi trường giáo dục “sạch”, có đất cho nhân tài "thật" phát triển và cống hiến.
Chất lượng giáo viên, phẩm chất đạo đức của người thầy có vai trò quyết định chất lượng “thực" của giáo dục. Việc học sinh, sinh viên đánh giá giáo viên không thể coi là hoạt động hình thức cho có mà cần mở rộng hơn ra cả đối tượng phụ huynh đánh giá giáo viên qua quá trình giảng dạy, ứng xử. Cần nghiêm túc nhìn nhận xem người thầy có tác động như thế nào đến học sinh, sinh viên để từ đó có sự điều chỉnh, tạo cho môi trường giáo dục một sân chơi lành mạnh của học thuật, nhiệt huyết và khát vọng cống hiến.
Muốn có cái "thật" trong giáo dục phải xóa bỏ bệnh thành tích. Thi đua là tốt nhưng nếu không khéo, thi đua trở thành ganh đua, ắt sẽ có chuyện này, chuyện kia và “thật”, “giả" lại có cơ hội nhập nhèm. Trả lại giá trị thật cho giáo dục cần phải bắt đầu bằng sự nghiêm túc tuyệt đối trong thi cử, trong kiểm tra, đánh giá để từ đây tìm ra những phác đồ điều trị hiệu quả cho từng cá nhân, cho từng bậc học, từng mô hình giáo dục.
Bản thân mỗi phụ huynh cũng cần dẹp bớt bệnh “thành tích", không quá tạo áp lực tới mức "tiêu cực" cho con em, cho thầy cô và nhà trường. Không những thế, cần phối hợp tạo ra môi trường dạy và học “thật", biết chấp nhận kết quả “thật” của mỗi kỳ thi để có định hướng giúp con phát triển đúng khả năng của mình. Hãy dạy con nhìn nhận đúng giá trị của việc học thật, thi thật để trở thành con người "thật" cống hiến "thật" cho xã hội và gia đình bởi chỉ có cái “thật" mới bền vững.
Sản phẩm cuối cùng của giáo dục là con người, con người muốn cống hiến được cho xã hội, cho gia đình cho bản thân phải song hành cả 2 yếu tố “tài" và "đức". Dân gian có câu “thuốc đắng giã tật”, bệnh đã được bắt, muốn chữa phải dùng thuốc nhưng thuốc cần phải đúng mới chữa được bệnh. Có như vậy mới có thể khắc phục được những yếu kém tồn tại của giáo dục và đưa ra các giải pháp hữu hiệu để đạt được mục tiêu như chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.
“Dạy thật, học thật, thi thật” như cái kiềng ba chân của giáo dục để có được thành tích thật và đào tạo được nhân tài thực cho đất nước. Và không thể khác được, bởi tìm về giá trị “thật” giúp cho chúng ta biết mình thế nào, ở đâu mà học tập, phấn đấu và cống hiến một cách trung thực, hết mình.
