Trên vùng đất đỏ bazan Lâm Đồng, nắng gió Tây Nguyên đã tạo nên những mùa quả trĩu hạt. Trong đó, mắc-ca được ví như “vàng xanh” của núi rừng.
Với chị Trần Thị Hoài Phương, Giám đốc Công ty TNHH Hoàng Phương, giá trị của hạt mắc-ca không chỉ nằm ở sản lượng mà còn ở cách khoa học – công nghệ giúp giữ trọn tinh túy tự nhiên trong từng hạt. “Điều, mắc-ca và tiêu là thế mạnh của Lâm Đồng – vùng đất đỏ bazan và núi lửa phun trào. Hàm lượng dinh dưỡng cao, hương vị khác biệt với những vùng khác” - chị Phương nói.
Từ lợi thế tự nhiên, chị Trần Thị Hoài Phương kiên trì chuẩn hóa quy trình sản xuất, áp dụng công nghệ sấy lạnh để giữ nguyên dưỡng chất – hướng đi tốn kém nhưng bền vững. Chị chia sẻ: “Mắc-ca sau thu hoạch được rửa sạch, bảo quản lạnh, rồi sấy ở 35–45°C. Nếu sấy nhiệt, dinh dưỡng bay mất; còn sấy lạnh giúp giữ trọn Omega 3-6-9 và các vitamin trong hạt”.
Công nghệ sấy lạnh – nghe tưởng nhỏ – nhưng đã giúp nông sản Việt thoát khỏi “lối mòn” thủ công, bảo toàn dinh dưỡng, kéo dài hạn sử dụng và nâng giá trị sản phẩm. “Xây dựng thương hiệu là cả một quá trình – phải đồng hành, nghiên cứu, sống với sản phẩm. Khi làm được, vừa mang lại lợi nhuận cho mình, vừa tạo thu nhập ổn định cho bà con” - chị Phương chia sẻ thêm.
Từ một hộ sản xuất nhỏ, Hoàng Phương nay trở thành mô hình liên kết nông dân - doanh nghiệp - thị trường. Người trồng được hướng dẫn canh tác sinh học, ký hợp đồng bao tiêu và đảm bảo đầu ra ổn định. “Ban đầu rất khó, nhưng khi bà con hiểu, họ chủ động bảo vệ cây, không cần can thiệp nhiều. Tôi chỉ mong thương hiệu Việt, chất lượng Việt được vươn ra thế giới” - chị nói.
Nếu ở Tây Nguyên, công nghệ sấy lạnh giúp mắc-ca giữ trọn giá trị dinh dưỡng, thì ở phía Nam, công nghệ chế biến sâu lại mở ra con đường mới cho nông sản địa phương.
Tại xã Phước Hải -TP. Hồ Chí Minh (trước đây thuộc huyện Đất Đỏ, Bà Rịa – Vũng Tàu), anh Đinh Công Trường là người tiên phong áp dụng dây chuyền rửa, cắt lát, sấy và đóng lon tự động cho khoai mài – đặc sản OCOP 3 sao của địa phương. Anh kể: “Trước kia khoai mài chỉ bán tươi cho thương lái, phụ thuộc nhiều vào giá cả và thời gian. Tôi nghĩ phải chế biến sâu để sản phẩm dễ tiếp cận hơn, người dân trồng chủ động từ khâu sản xuất đến tiêu thụ”. Nhờ đầu tư công nghệ, 1kg bột khoai mài có giá trị cao gấp rưỡi khoai tươi, chất lượng đồng đều, bảo quản dài ngày, mở đường cho sản phẩm tiếp cận thị trường xa hơn.
Cũng tại địa phương này, anh Nguyễn Hữu Hiếu, chủ cơ sở Trà Lêkima, đã hồi sinh một loại cây từng bị bỏ quên. “Trước đây, trái lê-ki-ma không ai dùng, đến mùa chỉ bỏ đi. Tôi thấy cây này gắn với lịch sử địa phương và hình tượng chị Võ Thị Sáu, nên quyết tâm làm sản phẩm từ nó – vừa tạo thu nhập cho bà con, vừa gìn giữ giá trị văn hóa” - anh Hiếu kể.
Nhờ được hỗ trợ gần 500 triệu đồng từ chương trình cơ giới hóa nông nghiệp, cơ sở đầu tư máy thái, máy sấy nhiệt, máy trộn lục giác, máy hút chân không… giúp quy trình khép kín, chất lượng ổn định hơn, sản lượng tăng rõ rệt. Công nghệ không chỉ nâng năng suất mà còn giúp một giá trị văn hóa được lưu giữ bằng sản phẩm hiện đại.
Từ mắc-ca Tây Nguyên đến khoai mài Phước Hải, từ trà Lêkima Đất Đỏ đến hàng trăm sản phẩm OCOP trên cả nước – khoa học và công nghệ đang trở thành “chìa khóa vàng” giúp nông sản Việt phát triển bền vững, đáp ứng tiêu dùng hiện đại.
Theo Bộ Công Thương, giai đoạn tới, ngành bán lẻ Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng 12–20%, đồng thời khuyến khích doanh nghiệp đổi mới công nghệ, sản xuất xanh và nâng cao nhận thức cộng đồng về tiêu dùng bền vững.
