Chiều nay (20/11), Hội Người mù Việt Nam phối hợp với Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tổ chức Hội thảo “Thách thức và giải pháp trong sản xuất và phân phối sách dễ tiếp cận ở Việt Nam”. Mục tiêu là nhằm thúc đẩy cơ hội tiếp cận thông tin, tri thức cho người bị hạn chế về khả năng đọc chữ in.
Tại hội thảo, bà Đinh Việt Anh, Phó Chủ tịch Hội Người mù Việt Nam cho biết Việt Nam đã gia nhập Hiệp ước Marrakesh về tạo điều kiện cho người khuyết tật chữ in tiếp cận với các tác phẩm đã công bố. Tuy nhiên, thực tế cho thấy sách, tài liệu được sản xuất dưới định dạng dễ tiếp cận cho người khuyết tật chữ in vẫn còn thiếu thốn.
Kết quả nghiên cứu về “Thực trạng tiếp cận xuất bản phẩm của người khuyết tật chữ in ở Việt Nam” do Hội Người mù Việt Nam và UNDP thực hiện trong năm 2022 -2023 đã cung cấp những bằng chứng cụ thể. Theo đó, có đến hơn 62% người khuyết tật khi được khảo sát cho rằng sách/tài liệu khoa học tự nhiên dưới định dạng dễ tiếp cận còn rất khan hiếm hoặc không có; hơn 61% cho rằng sách/tài liệu phục vụ nghiên cứu/công việc dưới định dạng dễ tiếp cận khan hiếm hoặc không có. Thậm chí, có tới gầ 45% cho biết sách giáo khoa/tài liệu học tập dưới định dạng dễ tiếp cận rất khan hiếm, hoặc không có, dù rằng đây là những xuất bản phẩm cơ bản.
Để cải thiện vấn đề nêu trên, tháng 10/2023, Hội Người mù Việt Nam phối hợp với UNDP tổ chức khóa tập huấn về sản xuất sách dễ tiếp cận cho người khiếm thị. Hội thảo “Thách thức và giải pháp trong sản xuất và phân phối sách dễ tiếp cận ở Việt Nam” cũng là một trong những hoạt động hướng đến mục đích nâng cao cơ hội tiếp cận tri thức cho người khiếm thị. “Hội thảo đón nhận được nhiều ý kiến đóng góp, chỉ ra những khó khăn, đưa ra các giải pháp nhằm giải quyết thách thức trong việc sản xuất và phân phối sách dễ tiếp cận ở Việt Nam. Đó là những ý kiến về việc nâng cao nhận thức xã hội đối với quyền lợi và nhu cầu của người khuyết tật chữ in; xây dựng và thực thi cơ chế, chính sách, huy động nguồn lực và tăng cường sự hợp tác giữa các bên liên quan; áp dụng công nghệ và đổi mới để tối ưu hóa việc sản xuất và phân phối sách dễ tiếp cận… ”, bà Việt Anh cho biết.
Tham gia hội thảo, ông Patrichk Havemment, Phó đại diện UNDP tại Việt Nam nhấn mạnh việc tiếp cận sách ở các định dạng dễ tiếp cận không phải là điều xa xỉ. Đó là một trong những quyền cơ bản của con người liên quan đến cơ hội tiếp cận tri thức cho người khuyết tật không đọc được chữ in. “Đọc và học là điều cần thiết cho sự phát triển cá nhân, hòa nhập xã hội và trao quyền kinh tế. Do đó, chúng ta có nghĩa vụ chung là đảm bảo rằng không ai bị bỏ lại phía sau. Chúng ta không nên nói về những khó khăn để từ chối cơ hội được tiếp cận sách của người khiếm thị”, ông Patrichk Havemment nêu quan điểm.
Ông Patrichk Havemment kêu gọi Chính phủ Việt Nam ban hành hướng dẫn rõ ràng và chi tiết cho các tổ chức, thư viện và nhà xuất bản được ủy quyền để hoàn thành vai trò tương ứng của mình trong việc sản xuất và phân phối sách ở định dạng dễ tiếp cận càng sớm càng tốt. Theo ông. điều này không chỉ tốt cho riêng người khuyết tật mà có lợi cho sự phát triển chung của cả xã hội.
Cùng quan điểm, ông Tạ Ngọc Trí, Phó Trưởng Ban Thường trực, Ban Chỉ đạo Giáo dục trẻ khuyết tật và trẻ em có hoàn cảnh khó khăn, Bộ Giáo dục và Đào tạo khẳng định, trong Luật Người Khuyết tật, Luật Giáo dục cũng như các văn bản khác đều khẳng định học tập là quyền và nghĩa vụ của công dân. Nhà nước ưu tiên, tạo điều kiện cho người học là người khuyết tật theo quy định của Luật Người khuyết tật. Trên cơ sở này, ông Trí cũng đề nghị các nhà trường quan tâm đến việc trang bị bản chữ nổi sách giáo khoa cho học sinh khuyết tật về khả năng nhìn, lập dự toán ngân sách mua tài liệu học tập, đồ dùng dùng chung cho các em hàng năm.
Sách là nguồn thông tin, tri thức vô cùng quan trọng trong mọi lĩnh vực của cuộc sống. Khi xã hội càng phát triển, các loại sách được xuất bản ngày càng phong phú, đa dạng. Tuy nhiên, theo ước tính của Hiệp hội người mù Thế giới, chưa đến 10% sách được chuyển đổi sang định dạng dễ tiếp cận như chữ nổi, âm thanh, sách điện tử, chữ in lớn … dành cho các đối tượng người khuyết tật, nhất là người khiếm thị. Ở các nước đang phát triển, tỷ lệ này dưới 1%. Sự thiếu thốn tài liệu ở định dạng dễ tiếp cận đã ngăn cản hàng chục triệu người không có khả năng đọc chữ in trên khắp thế giới phát huy tối đa tiềm năng con người; hạn chế cơ hội tiếp cận hoạt động giáo dục, việc làm, chăm sóc sức khỏe cũng như hầu hết mọi khía cạnh của đời sống chính trị, kinh tế và xã hội.
