Những năm gần đây, Podcast phát triển mạnh mẽ nhờ ứng dụng khoa học – công nghệ hiện đại, trở thành biểu tượng của phát thanh hiện đại và xu hướng tất yếu của báo chí, nhất là báo điện tử. Hình thức “nghe báo” phát triển nhờ tính tiện lợi, cá nhân hóa, giàu cảm xúc, giúp người nghe dễ tiếp cận thông tin, giáo dục, giải trí, đồng thời tạo mối quan hệ gần gũi, tin cậy giữa công chúng và người dẫn. Giới chuyên môn đánh giá Podcast có tiềm năng lớn về sức lan tỏa và doanh thu trong tương lai.
Tuy nhiên, tại Việt Nam, hiểu biết và kỹ năng sản xuất Podcast còn hạn chế. Nhiều cơ quan báo chí chỉ coi Podcast là phiên bản đọc lại tin, thiếu sáng tạo, thậm chí dùng AI để đọc nội dung văn bản. Hình thức thể hiện còn đơn điệu, thiếu các thể loại đối thoại, phỏng vấn chuyên sâu hay bình luận phân tích. Hạ tầng lưu trữ và giao diện Podcast chưa được đầu tư đúng mức, gây khó khăn cho công chúng khi tra cứu.
Dù Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV) có lợi thế về kinh nghiệm phát thanh và nguồn dữ liệu sẵn có, nhưng chưa có nhiều sản phẩm Podcast chất lượng cao, chuyên nghiệp và hấp dẫn. Nguồn lực sản xuất còn hạn chế, thiếu đầu tư và chưa có chiến lược phát triển đồng bộ.
Trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ của báo chí và sự thay đổi thói quen nghe qua nền tảng số, VOV buộc phải đổi mới để giữ vững vị thế và đạt mục tiêu trở thành nhà sản xuất Podcast hàng đầu. Việc sản xuất Podcast chất lượng cao không còn là lựa chọn tự nguyện mà là yêu cầu bắt buộc.
Đề tài tập trung nghiên cứu sâu về xu hướng phát triển của Podcast toàn cầu, phân tích tiềm năng và đưa ra các giải pháp cụ thể nhằm tối ưu hóa quy trình sản xuất, phân phối nội dung Podcast trên các nền tảng số phù hợp với đặc thù hoạt động của Đài Tiếng nói Việt Nam.
So với các Đài quốc tế, Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV) còn hạn chế về kinh nghiệm sản xuất Podcast, chưa thoát khỏi tư duy phát thanh truyền thống, thiếu hệ sinh thái hỗ trợ đồng bộ, và chưa có ứng dụng phân phối thống nhất. Hoạt động Podcast tại VOV đã đạt được kết quả khả quan bước đầu, song vẫn còn thách thức: nhân sự đa nhiệm, quy trình còn mang tính chuyển đổi, thiếu đầu tư cho hậu kỳ kỹ thuật số, phạm vi phân phối hạn chế, dữ liệu phân tán và cạnh tranh mạnh từ các kênh Podcast tư nhân.
Để khắc phục, nhóm nghiên cứu đề xuất các giải pháp cụ thể và khả thi. Về nội dung, cần xây dựng chiến lược nội dung Podcast riêng biệt, đa dạng định dạng, phù hợp với xu hướng cá nhân hóa; Phát triển hệ thống nhận diện thương hiệu Podcast VOV (biểu trưng, nhạc hiệu, phong cách biên tập); Đào tạo và phát triển đội ngũ host chuyên nghiệp, có phong cách riêng, tạo dấu ấn với công chúng.
Về tổ chức sản xuất, cần thành lập đơn vị sản xuất Podcast chuyên biệt, có ngân sách, tiêu chí tuyển chọn và chuẩn đầu ra riêng; Ứng dụng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo trong quy trình sản xuất.
Về phân phối, cần phát hành Podcast trên các nền tảng phổ biến như Spotify, Apple Podcasts, Zing MP3, YouTube, SoundCloud, đồng thời tích hợp lên website (ngắn hạn), xây dựng ứng dụng Podcast riêng mang thương hiệu VOV – “VOV Listen” (dài hạn).
Về cơ chế, chính sách, cần xây dựng cơ chế tài chính linh hoạt, cho phép đơn vị sản xuất Podcast chuyên biệt hoạt động theo mô hình “studio nội bộ”, hướng đến sản phẩm đột phá, có khả năng thương mại hóa.
Trên cơ sở khảo sát thực trạng sản xuất Podcast tại 3 đơn vị trong Đài (Ban Thời sự, Ban Văn hóa - Xã hội và Dân tộc, Ban VOV Giao thông quốc gia) và tham chiếu mô hình quốc tế (Đài BBC của Vương quốc Anh và ABC của Australia), nhóm nghiên cứu đề xuất 4 nhóm giải pháp tổng thể nhằm phát triển Podcast tại Đài Tiếng nói Việt Nam. Để trở thành nhà sản xuất Podcast hàng đầu, Đài Tiếng nói Việt Nam cần áp dụng các quy chuẩn quốc tế cả về kỹ thuật lẫn nội dung, nhằm tối ưu hóa khả năng tìm kiếm (SEO), tăng tính kết nối với thính giả và bảo đảm chất lượng cao trên các nền tảng như Apple Podcasts, Spotify. Việc xác lập tầm nhìn chiến lược dài hạn, coi Podcast là mũi nhọn phát triển nội dung số, song hành cùng phát thanh truyền thống và đa phương tiện, sẽ góp phần khẳng định vị thế và thương hiệu của Đài Tiếng nói Việt Nam trong kỷ nguyên truyền thông số.
Các thành viên Hội đồng đánh giá cao những điểm mới, tính thực tiễn và tính ứng dụng của đề tài. Kết luận buổi làm việc, Hội đồng khoa học thống nhất đề nghị nghiệm thu đạt loại xuất sắc, đồng thời khuyến khích nhóm nghiên cứu tiếp tục phát triển và ứng dụng các kết quả của đề tài vào hoạt động của Đài Tiếng nói Việt Nam trong thời gian tới.
