Theo Đại biểu Nguyễn Thị Lan (đoàn ĐBQH Hà Nội), Hà Nội đang cùng lúc giải quyết nhiều nhiệm vụ nặng nề như giảm ùn tắc, chống ngập, xử lý ô nhiễm và tái thiết đô thị. Tuy nhiên, hàng loạt dự án trọng điểm chậm tiến độ do vướng thủ tục và giải phóng mặt bằng. Vì vậy, việc ban hành Nghị quyết của Quốc hội về những cơ chế, chính sách đặc thù để triển khai các dự án lớn tại địa bàn Thủ đô là yêu cầu khách quan, đúng thời điểm, nhằm tháo gỡ những khó khăn đã tồn tại nhiều năm trong quá trình triển khai các dự án lớn của Thủ đô.
“Dự thảo Nghị quyết đột phá nhưng có kiểm soát chặt chẽ. Phân cấp, phân quyền cho chính quyền đô thị, giúp rút ngắn quy trình, nâng cao trách nhiệm và tính chủ động trong tổ chức thực hiện nhưng vẫn đặt trong khuôn khổ hiến pháp, pháp luật và sự giám sát của Quốc hội, của Chính phủ. Dự thảo thể hiện rõ tinh thần lấy người dân làm trung tâm thông qua các cơ chế bồi thường, hỗ trợ tái định cư cao hơn quy định chung, đồng thời nhấn mạnh yêu cầu công khai, minh bạch, phòng chống tham nhũng, lợi ích nhóm trong quá trình tổ chức thực hiện.” – Bà Lan phân tích.
Liên quan đến thu hồi đất, bồi thường, giải phóng mặt bằng, dự thảo Nghị quyết quy định mức bồi thường gấp 2 lần mức quy định nhằm thúc đẩy sự đồng thuận của người dân, bảo đảm an sinh xã hội. Chính sách này được kì vọng sẽ tạo điều kiện cho thành phố Hà Nội chủ động, tận dụng nguồn lực về đất đai, nâng cao sức cạnh tranh để hút đầu tư, tạo động lực cho phát triển kinh tế xã hội.
“Quy định hệ số bồi thường như vậy là hướng tích cực tạo đồng thuận người dân, nhưng việc mở rộng thu hồi đất và tạm giao đất cần được đánh giá về tác động xã hội, ngân sách, pháp lý đầy đủ vì đây là việc rất nhạy cảm. Đề nghị bổ sung nguyên tắc Hội đồng nhân dân phải có đánh giá tác động ngân sách, thị trường và khả năng thực thi trước khi quyết định hệ số bồi thường, đồng thời quy định chặt về điều kiện tạm giao đất để tránh khởi công hình thức”. – Đại biểu Hà Sỹ Đồng (đoàn ĐBQH Quảng Trị) nhấn mạnh.
Tuy nhiên đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn ĐBQH Hà Nội) lại cho rằng nếu quy định “bồi thường gấp 2 mức quy định” một cách máy móc là chưa phù hợp.
“Mức quy định là do thành phố tự quy định bằng cách là lấy hệ số K nhân với cái bảng giá đất, mà hệ số K là do thành phố quy định ở tại từng vị trí. Vị trí nào muốn nhân lên bao nhiêu lần thì chúng ta chỉ việc tăng hệ số K lên và việc làm như thế thì sẽ không gây ra so bì, khiếu kiện vì người dân cho rằng chỗ này tại sao lại bồi thường 1 lần, chỗ kia lại 2 lần”. – Ông Cường phân tích.
Thảo luận về việc cải tạo chung cư cũ, nguy hiểm để bảo vệ tính mạng của người dân và đẩy nhanh tiến độ dự án, cơ quan soạn thảo đề xuất Hà Nội được quyết định biện pháp cưỡng chế phá dỡ khi trên 75% chủ nhà, chủ đất đồng ý, tương đương ít nhất 75% diện tích đất ở khu vực cải tạo. Tuy nhiên, theo đại biểu Trịnh Xuân An (đoàn ĐBQH Đồng Nai) thì có thể hạ thấp tỷ lệ này: “Tôi đề nghị là đối với nhà chung cư cũ, có khi khoảng 50%, trên 50% là chúng ta có thể cưỡng chế được rồi. Và khi đó, nói rõ để chúng ta đánh giá tác động làm sao đó nó tốt cho người dân, nó phù hợp với người dân. Mà chúng ta để 75% có khi nó lại vẫn cao”.
Tiếp thu, giải trình ý kiến của các đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh về việc bồi thường khi thu hồi đất, ban soạn thảo dự thảo nghị quyết sẽ nghiên cứu thêm trên tinh thần, cơ chế là phải tạo đột phá vượt trội cho thành phố Hà Nội nhưng vẫn đảm bảo sự triển khai khả thi trong thực tế.
“Chẳng hạn nếu dự án này quy định đền bù ở mức đơn giá cao quá, sang đến dự án bên cạnh chẳng hạn, thì lại ở mức khác thì rõ ràng đây là một vấn đề mà trong quá trình triển khai thực hiện, thành phố Hà Nội phải rất là lưu ý. Không phải chỉ thành phố Hà Nội, vấn đề so bì của người dân khi thực hiện việc thu hồi và các chính sách đền bù giải phóng mặt bằng cho người dân đã từng xảy ra ở nhiều địa phương trên cả nước”. – Bộ trưởng Bộ Tài chính nêu ví dụ.
Kết thúc thảo luận, các đại biểu thống nhất rằng, Nghị quyết thí điểm này không phải ưu ái, mà là cơ chế đặc biệt có thời hạn để Hà Nội giải quyết các nút thắt kéo dài, thử nghiệm mô hình thể chế mới. Kết quả triển khai sẽ là căn cứ quan trọng để hoàn thiện luật Thủ đô và có thể mở rộng cho các địa phương khác trong tương lai./.
