Methadone hiện được coi là “tiêu chuẩn vàng” trong điều trị đối với người nghiện chất dạng thuốc phiện và được áp dụng rất phổ biến ở nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có nước ta.
Cơ sở Hai Bà Trưng là một trong những địa chỉ đầu tiên triển khai điều trị thay thế các chất dạng thuốc phiện bằng Methadone. Theo bác sĩ Nguyễn Thị Phương, Trưởng khoa tư vấn và điều trị nghiện chất, cơ sở điều trị Methadone Hai Bà Trưng, phương pháp này mang lại nhiều hiệu quả, thu hút đông đảo bệnh nhân tới điều trị.
“Hàng ngày đều đặn khoảng 7h sáng bệnh nhân tới uống thuốc, chỉ mất vài phút, tới 7h30 họ lại tới cơ quan làm việc. Cơ thể thoải mái, không còn thèm thuốc nên họ có công việc ổn định” - Bác sĩ Nguyễn Thị Phương khẳng định.
Nhiều bệnh nhân chia sẻ không còn cảm giác thèm ma túy, cải thiện rõ rệt về sức khỏe, chuyển biến tích cực về thái độ cũng như cuộc sống sau một thời gian điều trị. Kiên trì sử dụng Methadone 12 năm qua, từ một người nghiện bị sa lánh, không có công ăn việc làm, không có vợ con, giờ cuộc sống của anh Lê Đức Bình đã thay đổi hoàn toàn. Anh Bình đã lập gia đình và kiếm được một công việc ổn định. Anh Bình chia sẻ “Trước kia tôi nghiện ngày phải có 500, 700 nghìn, kinh tế khó khăn, không có thì cào cấu các kiểu. Giờ chơi vào chỉ thấy mệt đi, chứ không thấy vui sướng nữa cho nên mình bỏ”.
Bác sĩ Trương Thị Minh Hồng, trực tiếp điều trị cho người nghiện tại cơ sở này cho biết, người bệnh có thể dùng thuốc dưới dạng viên nén, bột hoặc chất lỏng. Tuy nhiên, người bệnh không được tự ý sử dụng Methadone mà cần được bác sĩ kiểm soát và kê đơn phù hợp cho từng người bệnh. Trong toàn bộ các lần sử dụng Methadone, người bệnh đều phải nhận thuốc dưới sự giám sát của bác sĩ.
“Bao giờ bệnh nhân đến khám chúng tôi đều soi đồng tử, hỏi xem có dùng ma túy không. Ngoài ra cũng dặn dò bệnh nhân không được dùng thêm bất cứ thuốc gì cả, kể cả những loại thuốc giảm đau để chữa bệnh mà có thành phần dạng thuốc phiện thì phải hỏi ý kiến, theo hướng dẫn của bác sĩ” - Bác sĩ Trương Thị Minh Hồng cho biết.
Bằng cách tuân thủ dùng methadone mỗi ngày với liều lượng được kiểm soát, từ một người lệ thuộc vào ma túy, nhiều người nghiện đã thoát khỏi vòng xoáy tiêu cực, tự tin hòa nhập với cộng đồng, xây dựng cuộc sống mới cho chính mình và cả gia đình. 5 năm qua, ngày nào anh Đặng Văn Nam cũng có mặt tại cơ sở điều trị Hai Bà Trưng để uống Methadone. Nhờ quyết tâm cao và tuân thủ điều trị, anh Nam đã từ bỏ được ma túy, làm lại cuộc đời. Anh Nam còn giới thiệu, tư vấn cho rất nhiều bạn bè cũng từng nghiện như anh đến uống Methadone. Không chỉ cải thiện sức khỏe cho người bệnh, quan trọng hơn theo bác sĩ Trịnh Quốc Thành (Cơ sở điều trị Methadone Hai Bà Trưng), phương pháp điều trị Methadone còn làm giảm nguy cơ lây nhiễm HIV và các bệnh lây truyền qua đường máu khác. Với những lợi ích to lớn, Methadone đã trở thành “liều thuốc vàng” đối với người nghiện các chất dạng thuốc phiện, để họ không chỉ giữ được sức khỏe mà còn đảm bảo cho hạnh phúc của gia đình và cộng đồng.
Mặc dù điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng Methadone đã mang lại nhiều tín hiệu tích cực, tuy nhiên nhiều người vẫn chưa hiểu rõ về phương pháp này. Trao đổi với phóng viên VOV2, Bà Khuất Thị Hải Oanh, Giám đốc Trung tâm hỗ trợ sáng kiến phát triển cộng đồng (SCDI) cho biết, Methadone là dạng thuốc uống, cho nên người nghiện ngừng “chích” Heroin, giúp giảm những yếu tố nguy cơ. Về cơ chế sinh học thì Methadone điều trị các triệu chứng vật vã do thiếu Heroin. Khi nghiện Heroin, cơ thể người bệnh mất khả năng tiết ra Morphin nội sinh, khi ngừng sử dụng họ sẽ có triệu chứng đau đớn, vật vã. Methadone có thể điều trị những triệu chứng đó.
Thêm nữa, Methadone lấp đầy các thụ cảm thể khiến cho Heroin không còn cơ hội gắn vào tế bào não để gây ra cảm giác phê sướng như trước, giúp người nghiện giảm hoặc mất cảm giác thèm nhớ heroin.
Thời gian để điều trị Methadone là bao lâu tùy thuộc vào tình trạng của mỗi người bệnh. Có những người điều trị Methadone cả đời và coi đây là bệnh lý mãn tính, giống như người bị cao huyết áp, tiểu đường uống thuốc cả đời. Người nghiện điều trị bằng Methadone xác định có thể uống thuốc cả đời. Tuy nhiên, cũng có những người sau một thời gian điều trị có thể giảm liều, tiến tời ngừng thuốc, không sử dụng nữa, lúc đó người bệnh thoát khỏi tình trạng nghiện và không cần điều trị nữa.
Điều trị thay thế bằng Methadone được xem là một biện pháp hữu hiệu, giúp người nghiện thoát khỏi sự lệ thuộc vào ma túy. Tuy nhiên, để điều trị thành công thì người bệnh cần tuân thủ theo các nguyên tắc cơ bản. Theo bà Khuất Thị Hải Oanh, điều đầu tiên người bệnh phải uống thuốc đúng theo đơn kê của bác sĩ và tuyệt đối không được tự ý giảm liều hoặc bỏ liều. Vì nếu bỏ thuốc thì gần như chắc chắn người bệnh sẽ tái nghiện. Thêm nữa, trong quá trình uống thuốc có thể xảy ra tương tác thuốc Methadone với thuốc điều trị các bệnh khác, lúc ấy người bệnh cần báo cho bác sĩ biết để điều chỉnh xem có cần tăng hoặc giảm liều hay không. Người điều trị Methadone cần xác định đây là điều trị y học, bất cứ vấn đề gì cần phải trao đổi với bác sĩ để có giải pháp xử lý kịp thời.
Việc triển khai điều trị bằng Methadone đã và đang mở ra cơ hội giúp người nghiện từ bỏ dần ma túy. Tuy nhiên vẫn có tình trạng người nghiện điều trị Methadone bỏ liều, bỏ điều trị hoặc dùng song song cả ma tuý tổng hợp khác, gây ảnh hưởng đến việc kiểm soát, theo dõi điều trị cho bệnh nhân nghiện ma túy. Thậm chí vẫn còn một số người nghiện không tham gia uống Methadone. Bà Khuất Thị Hải Oanh cho rằng đây là mối băn khoăn lớn của nhiều cơ sở điều trị Methadone hiện nay. Bởi hiện nay có gần 51 nghìn bệnh nhân điều trị Methadone đang phải chịu những áp lực nhất định khi 365 ngày trong 1 năm, ngày nào họ cũng phải có mặt tại cơ sở điều trị Methadone để uống thuốc. Ngoài ra, các cơ sở điều trị Methadone chỉ tập trung vào việc cho bệnh nhân uống thuốc, đảm bảo bệnh nhân không bị vật vã về mặt cơ thể, nghĩa là chỉ giải quyết được phần ngọn mà chưa quan tâm giải quyết gốc rễ của việc sử dụng ma túy. Theo bà Oanh, nếu các cán bộ tại các cơ sở điều trị Methadone được đào tạo, tập huấn thêm về điều trị nghiện, giúp người bệnh giải quyết nguyên nhân gốc rễ của việc sử dụng ma túy thì việc điều trị Methadone còn thành công hơn nữa.
Khi bắt đầu điều trị Methadone, người bệnh vẫn có thể gặp các triệu chứng “nhớ ma túy”. Bà Khuất Thị Hải Oanh đưa ra lời khuyên, bệnh nhân cần phải biết những kỹ năng đối phó khi xuất hiện những cơn thèm nhớ như vậy. Bà Oanh nêu một phương pháp gọi là “Kỹ thuật lướt sóng”, nghĩa là người bệnh Methadone biết cơn thèm nhớ sẽ qua đi. Lúc này dù cơ thể người bệnh rất thèm, rất cồn cào, muốn ngay lập tức sử dụng ma túy nhưng họ ý thức được cơ thèm nhớ không tồn tại mãi mãi mà sẽ qua đi, nghĩa là lướt qua cơn thèm nhớ đó, chấp nhận nó đến vì rồi nó sẽ nhanh chóng qua đi. Bên cạnh đó, người bệnh cố gắng xây dựng niềm vui khác, tìm kiếm niềm đam mê khác để kiểm soát việc “nhớ ma túy”. Ngoài ra còn có liệu pháp nhận thức hành vi, ví dụ như gọi điện thoại cho người thân hoặc làm một việc gì bận rộn để quên đi cảm giác thèm nhớ ma túy.
Dù lợi ích của việc điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng Methadone là rất lớn, nhưng thực tế xuất hiện hiện tượng bệnh nhân thiếu kiên trì, bỏ điều trị do đây là biện pháp lâu dài, một số bệnh nhân ở khu vực miền núi, khoảng cách uống thuốc xa, đi lại khó khăn. Để tạo điều kiện thuận lợi cho bệnh nhân trong việc đi lại điều trị, từ tháng 5/2021, việc cấp phát thuốc Methadone nhiều ngày cho người bệnh điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện chính thức được triển khai tại một số tỉnh thành. Bà Hải Oanh cho rằng nên nhân rộng mô hình này, nhất là với những bệnh nhân tham gia điều trị Methadone tuân thủ điều trị, chấp hành tốt các nội quy. Việc cấp phát thuốc nhiều ngày bên cạnh những hiệu quả về sức khỏe còn giúp giảm thời gian, chi phí đi lại cho người bệnh. Không chỉ mang lại lợi ích cho những bệnh nhân ở khu vực miền núi, vùng sâu vùng xa...mà những người bệnh ở thành phố cũng vậy. Họ thoát khỏi áp lực ngày nào cũng phải đến cơ sở điều trị, giúp họ ổn định cuộc sống, ở lại điều trị lâu hơn, giảm tỉ lệ bỏ trị và khuyến khích được nhiều người tham gia điều trị hơn.
Bằng cách tuân thủ dùng Methadone mỗi ngày với liều lượng được kiểm soát, sức khỏe người nghiện được nâng lên rõ rệt, góp phần quan trọng vào việc giảm tội phạm, giảm lây nhiễm HIV, tăng cơ hội việc làm, mang lại hạnh phúc cho nhiều gia đình và bản thân người nghiện./.
