Uống rượu, bia là nét văn hóa của người Việt. Tuy nhiên, việc lạm dụng loại đồ uống này đang trở thành ngọn nguồn của những câu chuyện đau lòng. Nghe cuộc bàn luận với chuyên gia xã hội học dưới đây.
Hệ lụy khôn lường từ rượu bia
Biết bao gia đình nạn nhân và gia đình người gây tai nạn đều tan nát do rượu, bia. Điển hình là vụ tai nạn giao thông kinh hoàng xảy ra trên địa bàn phường Dương Nội, Hà Nội, khiến một người chết và nhiều người bị thương. Người gây tai nạn là một giảng viên. Sau nhiều năm phấn đấu, từ người thành đạt anh đã trở thành kẻ tội đồ chỉ vì một cuộc nhậu.
Từ vụ việc này, chuyên gia xã hội học, tiến sỹ Đặng Vũ Cảnh Linh cho rằng, bất cứ ai cũng có thể rơi vào cảnh ngộ của người giảng viên kia khi lạm dụng rượu bia. “Sử dụng rượu, bia không kiểm soát sẽ gây ra những hậu quả vô cùng đau lòng cho cả những người xung quanh”, tiến sỹ Đặng Vũ Cảnh Linh chia sẻ.
Gia đình có người nghiện rượu, bia thường có điểm chung là nỗi bất an, nhất là những người vợ, người mẹ. Đó là nỗi lo chồng, con không làm chủ cảm xúc khi say, dễ dẫn đến hành vi lệch chuẩn như ẩu đả, bạo lực hoặc gây tai nạn giao thông, rồi nỗi lo cho chính sự an toàn của mình.
Chị Phan Thị Hồng, ở Ninh Bình tự nhận đã sống chung với “ma men” gần nửa đời người. Mỗi ngày chồng bước ra khỏi nhà sau cuộc gọi điện thoại của bạn bè, chị lại như ngồi trên đống lửa. “Nếu tự uống ở nhà thì anh ấy không bao giờ say nhưng cứ có bạn bè là say, đụng đến ai cũng gây sự”, chị Hồng kể.
Suốt thời gian làm vợ, chị Hồng không nhớ đã bao nhiêu lần đi giải quyết hậu quả do chồng uống say và gây sự với người khác. Bản thân chị cũng từng là nạn nhân của bạo lực gia đình mà ngọn nguồn là do chồng “quá chén”. “Bình thường, anh ấy là người tốt tính, quan tâm đến người xung quanh nhưng khi rượu say thì việc gì cũng nổi nóng, chửi và đập phá. Đi uống rượu về là coi vợ như quân thù. Khi tỉnh táo mới biết là đã quá muộn”, chị Hồng kể.
Hệ lụy mà bia rượu gây ra rất khôn lường. Thế nhưng đáng buồn là số liệu về mức tiêu thụ rượu bia bình quân/người ở nước ta vẫn ở mức cao - đứng thứ 2 khu vực Đông Nam Á và thứ 3 châu Á. Đáng lo là tỷ lệ sử dụng rượu bia còn gia tăng ở giới trẻ.
Vì đâu nên nỗi?
Hệ lụy từ việc lạm dụng rượu bia là vấn đề “biết rồi, khổ lắm, nõi mãi” nhưng chưa bao giờ là chuyện cũ. Theo Tiến sỹ Đặng Vũ Cảnh Linh, có nhiều nguyên nhân dẫn đến vấn nạn lạm dụng rượu, bia. Trước tiên phải kể đến là hạn chế trong nhận thức của một bộ phận người dân. Tiếp đó là nguyên nhân từ việc quản lý loại đồ uống này còn lỏng lẻo. “Ở nước ta, việc mua bán rượu, bia quá dễ dàng. Đi tới đâu chúng ta đều thấy có quán nhậu. Một em nhỏ cũng có thể đi mua được rượu”, Tiến sỹ Đặng Vũ Cảnh Linh nêu thực tế.
Sự lệch lạc trong văn hóa uống bia, rượu cũng là nguyên nhân dẫn đến việc lạm dụng rượu bia. Nhiều người trẻ coi “tửu lượng” là thước đo để đánh giá về một con người.
“Ngày xưa chúng tôi uống rượu. Một mâm chỉ có một be rượu khoảng 330 ml, còn bây giờ có những mâm uống đến vài lít rượu. Thực trạng này là do lệch lạc trong nhận thức về văn hóa uống rượu, bia”, một thính giả của VOV nêu thực tế.
Để rượu bia không trở thành kẻ thù
Rượu bia từ lâu đã là một phần của văn hoá giao tiếp, kết nối con người trong những bữa tiệc, những cuộc vui. Uống rượu, bia không phải là hành vi xấu. Thậm chí, nếu như “miếng trầu là đầu câu chuyện” thì “chén rượu là đầu cuộc vui”.
Tuy nhiên, để không ai rơi vào trạng thái “vui quá chừng, dừng không đúng lúc”, dẫn đến mất kiểm soát nhận thức và hành vi thì mỗi cá nhân cần ý thức rõ tác hại của rượu bia trước khi ngồi vào bàn nhậu.
Tiến sỹ Đặng Vũ Cảnh Linh cho rằng, hiện nay quy định pháp luật về việc sử dụng rượu bia rất chặt chẽ. Đây là lý do chính đáng mà mỗi người có thể đưa ra với “bạn nhậu” để từ chối những lời mời, cuộc rượu không cần thiết.
Ngoài ra, theo Tiến sỹ Đặng Vũ Cảnh Linh, cơ quan chức năng cần đẩy mạnh công tác truyền thông để nâng cao nhận thức của cộng đồng về tác hại của rượu, bia. “Cần tăng cường truyền thông tại những nơi bán bia, rượu, khu vực có nhiều quán nhậu để những người bán hàng cũng thấy rằng làm nghề gì cũng cần có đạo đức nghề nghiệp. Khách hàng đến ăn nhậu, chủ quán cũng cần khuyến cáo khách về mức độ sử dụng rượu, bia hoặc khuyến cáo khách sau khi uống thì tham gia giao thông thông như thế nào”, Tiến sỹ Đặng Vũ Cảnh Linh chia sẻ.
