Bằng các biệt pháp an toàn, quyết liệt, năm 2022 Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) cùng các địa phương đã mở cửa lại trường học, ngành giáo dục trở lại trạng thái bình thường mới. Tuy nhiên, năm 2022 tiếp tục là một năm nhiều khó khăn, thách thức với ngành Giáo dục khi việc triển khai Chương trình, sách giáo khoa mới diễn ra trong bối cảnh một số nơi thiếu hụt giáo viên, cơ sở vật chất hạn chế. Nhìn lại các hoạt động Giáo dục-Đào tạo năm 2022 và những công việc ưu tiên của ngành trong năm 2023, Bộ trưởng GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn có những chia sẻ với phóng viên VOV2 (Đài Tiếng nói Việt Nam).
Phóng viên: Thưa Bộ trưởng, năm 2022 nền Kinh tế-Xã hội đất nước từng bước hồi phục sau đại dịch COVID-19. Trong bối cảnh đó, ngành giáo dục nỗ lực trở lại trạng thái bình thường mới sau hơn 2 năm ảnh hưởng bởi đại dịch ra sao?
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Năm 2022, ngành Giáo dục-Đào tạo vừa chống dịch vừa kiên quyết mở trường học và thực hiện các biện pháp an toàn để mở cửa trường học toàn bộ 63 tỉnh/thành. Đến thời điểm tháng 4/2022, việc mở cửa trường học và các hoạt động trong nhà trường đã được trở lại bình thường.
Cho tới giờ phút này, nhìn lại những việc đã qua chúng ta thấy bình thường, nhưng trong thời khắc đó, đối với ngành giáo dục là một thử thách rất lớn, bởi khi đó, việc tiêm vắc-xin cho trẻ em hầu như chưa có, những hiểu biết về dịch bệnh cũng còn rất hạn chế và nhiều khó khăn khác của công tác phòng chống dịch. Nhưng với một quyết tâm rất cao, ngành giáo dục đã phối hợp với ngành y tế tổ chức mở cửa trở lại trường học. Ngành Giáo dục cũng hoàn thành kế hoạch nhiệm vụ năm học đúng tiến độ, tổ chức kỳ thi THPT với chất lượng tốt, theo kế hoạch đã đề ra.
Tuy nhiên do ảnh hưởng tiêu cực của dịch bệnh, những khó khăn về kinh tế - xã hội đã tác động và tạo ra nhiều khó khăn, thách thức chưa từng có cho ngành giáo dục. Một trong những thách thức lớn là giáo viên từ bậc mầm non cho đến phổ thông nghỉ việc, bỏ việc, chuyển việc càng làm cho vấn đề thiếu hụt giảng viên thêm trầm trọng. Nhiều cơ sở giáo dục mầm non ngoài công lập phải đóng cửa, nhiều giáo viên mầm non phải nghỉ việc, đặc biệt là tại các tỉnh có tập trung nhiều khu công nghiệp đông dân cư.
Đây là việc tạo ra thách thức rất lớn, trong khi tổng số học sinh gia tăng, chuẩn trường học và lớp học có những đòi hỏi cao hơn, nhiệm vụ nhiều hơn. Đây là những thách thức mà chúng tôi phải có những giải pháp để ứng phó. Đồng thời cũng phải có những kiến nghị với Bộ chính trị, Ban Bí thư, Trung ương đảng, Ban Tổ chức Trung ương, với Chính phủ và các bộ, ngành để có cách tháo gỡ.
Nhìn lại một năm qua, ngành vừa phải chống dịch vừa phải hoàn thành các kế hoạch đổi mới giáo dục phổ thông. Khó khăn rất nhiều nhưng nhìn lại đến giờ phút này những kế hoạch lớn chúng tôi đều đã hoàn thành được, ảnh hưởng tiêu cực của dịch bệnh cũng được hạn chế một cách thấp nhất. Rất nhiều việc nhằm củng cố những thiệt thòi, hạn chế của chất lượng giáo dục do dịch bệnh gây ra cũng được tập trung giải quyết.
Phóng viên: Năm 2022 cũng là năm thứ 3 liên tiếp Bộ Giáo dục-Đào tạo triển khai Chương trình, sách giáo khoa mới. Việc thực hiện nhiệm vụ quan trọng này trong năm qua gặp những khó khăn, thách thức gì, thưa Bộ trưởng?
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Trong năm học vừa qua ngành giáo dục triển khai chương trình mới, vừa thay sách giáo khoa cho các lớp 3, 7, 10; vừa tổ chức biên soạn thẩm định sách giáo khoa lớp 4, 8, 11, cùng rất nhiều các công việc khác cho việc triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới.
Bản thân việc đó cũng đầy thách thức vì trong cùng một năm phải triển khai nhiều lớp hơn hẳn những năm trước, lại trong điều kiện sự chuẩn bị về cơ sở vật chất, về giáo viên, các điều kiện khác đầy khó khăn. Hơn nữa việc triển khai những việc lớn trong bối cảnh vừa phải chống dịch, vừa ứng phó với dịch bệnh. Vì vậy, có thể nói khó khăn chồng chất khó khăn.
Đặc biệt, như tôi đã nhấn mạnh, trong năm qua với ngành giáo dục mà mọi người cũng đã chứng kiến, đó là sau một thời gian dịch bệnh, có một bộ phận giáo viên nghỉ việc, chuyển việc, nhiều trường mầm non tư thục đóng cửa, … Điều này đã gây ra sự thiếu hụt giáo viên.
Bên cạnh đó, chương trình giáo dục phổ thông mới cũng có những môn mới; có những yêu cầu mới đạt chuẩn về lớp học, số lượng học sinh và giáo viên. Vì vậy đặt ra cho ngành thách thức làm thế nào đủ số lượng và đảm bảo chất lượng của giáo viên, để có thể vừa duy trì các hoạt động bình thường của ngành cũng như nâng cao chất lượng, tiếp tục đổi mới, đạt được kết quả mới.
Trước những thách thức từ bên trong cũng như các thách thức, tác động từ bên ngoài, toàn ngành, từ cán bộ quản lý cho đến toàn thể giáo viên đã thể hiện sự nỗ lực rất lớn. Trong đó, phải ghi nhận rất cao sự cố gắng của tập thể hơn một triệu giáo viên, một năm qua đã nỗ lực hết mình để đạt những kết quả rất đáng khích lệ...
Phóng viên: Năm 2023, Bộ trưởng cho rằng sẽ có những khó khăn, thách thức lớn nào đặt ra với ngành Giáo dục-Đào tạo?
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Có rất nhiều thách thức đặt ra, nhưng một trong những thách thức lớn là thách thức thực hiện thành công năm trọng tâm của quá trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, mà cụ thể là triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới hiệu quả và đúng lộ trình đặt ra. Để thực hiện công cuộc đổi mới thành công cần rất nhiều nguồn lực, trong đó nguồn lực về mặt tài chính đóng vai trò rất quan trọng. Nguồn lực này giúp các địa phương có sự chuẩn bị tốt về các điều kiện cơ sở vật chất: trường học, lớp học, trang thiết bị phòng học, thực hành, dụng cụ học tập,...
Nếu như các địa phương, các tỉnh thành phố không tập trung nguồn lực cho công tác triển khai Chương trình giáo dục phổ thông mới thì việc triển khai sẽ gặp rất nhiều khó khăn. Chúng tôi coi đó là những thách thức và đã có những kiến nghị đối với các bộ, ngành, đồng thời đề nghị cũng như phối hợp với các địa phương để cố gắng xử lý tốt những việc này.
Bên cạnh đó, những vấn đề như đảm bảo giáo viên cho đổi mới, đặc biệt là đảm bảo đội ngũ giáo viên cho những môn học mới trong chương trình cũng được xem là những thách thức trong quá trình đổi mới.
Chúng tôi tin rằng với sự phối hợp tốt giữa các bộ, ngành cùng sự chỉ đạo rất sát sao của Chính phủ, sự vào cuộc có trách nhiệm địa phương thì những khó khăn thách thức đó có thể sớm được giải quyết.
Phóng viên: Với những khó khăn, thách thức như vậy, đâu là những nhiệm vụ ưu tiên của Bộ Giáo dục-Đào tạo trong năm 2023?
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Trong năm 2023, có những nhiệm vụ mới và cả những nhiệm vụ tiếp nối những gì đã và đang làm. Trong đó có một số việc thuộc trách nhiệm giải trình của ngành Giáo dục và Đào tạo trước đoàn giám sát của Ủy ban thường vụ Quốc hội, Nghị quyết số 88, Nghị quyết số 51 của Quốc hội liên quan đến đổi mới giáo dục phổ thông, đến vấn đề sách giáo khoa, … Chúng tôi nghĩ, đây cũng là dịp để cả xã hội hiểu hơn về những việc ngành đã làm. Dịp này, chúng tôi sẽ đề xuất với Đảng, Quốc hội và Chính phủ trong việc có thể điều chỉnh vài chính sách để phát triển giáo dục trong thời gian sắp tới.
Năm 2023 là năm quan trọng, tập trung nhiều việc của ngành trong lộ trình đổi mới giáo dục phổ thông vì đây là điểm giữa kỳ cho việc đổi mới của chương trình. Những thay đổi lớn đều tập trung vào năm này và chúng tôi cũng tập trung chỉ đạo, trao đổi, phối hợp với các địa phương để chuẩn bị các điều kiện tốt nhất cho việc tiếp tục triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới. Với một năm mà có nhiều lớp cùng thay đổi chương trình thì các điều kiện cần chuẩn bị cũng đặt ra yêu cầu cao và nhiều hơn các giai đoạn trước.
Chúng tôi nghĩ năm 2023 vẫn là một năm mà Bộ GD-ĐT sẽ tăng cường trên phương diện củng cố các điều kiện đảm bảo chất lượng. Trong đó đặc biệt ưu tiên phát triển đội ngũ nhà giáo, đó là nhiệm vụ quan trọng.
Trong năm 2023, Bộ GD-ĐT dự kiến hoàn tất việc biên soạn chương trình giáo dục mầm non mới, đây cũng là bậc học quan trọng mang tính nền tảng. Những việc này cần phải có sự chuẩn bị rất nhiều điều kiện, để sau khi được phê duyệt vào năm 2023, sẽ được triển khai vào các năm tiếp theo một cách tốt nhất.
Đối với giáo dục đại học, đây là một năm mà chúng tôi sẽ có một vài điều chỉnh chính sách, để làm cho tự chủ đại học trong thời gian sắp tới đi vào chiều sâu, đầy đủ hơn và tạo thêm điều kiện cho các cơ sở giáo dục đại học tiếp tục phát triển mạnh mẽ. Đây cũng là năm mà chúng tôi phải hoàn thành nhiệm vụ rất lớn đó là việc quy hoạch mạng lưới các trường đại học, các trường đại học sư phạm trọng điểm, quy hoạch các trường chuyên biệt trong cả nước.
Luật Nhà giáo là một bộ luật rất quan trọng và đang trong thời kỳ đề xuất. Chúng tôi sẽ trình, thuyết minh sự cần thiết, định hướng của Bộ luật này trước Chính phủ. Có thể nói đây là một cơ sở pháp lý quan trọng để phát triển đội ngũ nhà giáo một cách bài bản và bền vững trong tương lai.
Trong năm 2023, chúng tôi tiếp tục đẩy mạnh công cuộc chuyển đổi số, phát triển và xây dựng các cơ sở dữ liệu, hoàn thiện cơ sở dữ liệu của toàn ngành nhằm kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia. Ngoài ra, còn có những nhiệm vụ, chương trình, đề án Chính phủ giao cũng sẽ được triển khai mạnh mẽ trong thời gian tới như: tăng cường văn hóa học đường, an toàn trường học, phòng, chống đuối nước, vệ sinh an toàn thực phẩm an toàn trường học,… Cùng với đó là tổ chức tốt kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2023.
Phóng viên: Bước sang năm mới 2023 và chuẩn bị đón tết nguyên đán Quý Mão, Bộ trưởng muốn gửi gắm thông điệp gì?
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Có thể nói thời điểm này ngành giáo dục đào tạo đang trong lộ trình đổi mới. Quá trình chuyển đổi bao giờ cũng tạo ra những xáo trộn, cái mới bao giờ cũng có những người, những bộ phận có thể đón nhận ngay. Nhưng cũng có những người, những nơi, những vùng cũng cần có thời gian để làm quen và cũng có những người có những phản ứng đối với quá trình đổi mới này.
Đây là một nhiệm vụ lớn mà Đảng, Quốc hội, Chính phủ giao cho ngành Giáo dục nên tôi mong rằng, toàn xã hội cũng như các phụ huynh sẽ cùng chia sẻ, đồng hành với với các thầy cô giáo, các cán bộ quản lý giáo dục, với ngành, để cùng nhau hoàn thành được các nhiệm vụ đổi mới. Nếu như thiếu sự ủng hộ, vào cuộc, đồng hành của phụ huynh thì chắc chắn sự đổi mới này rất khó có thể thành công.
Bên cạnh đó, chính quyền và các địa phương đã quan tâm thì tiếp tục quan tâm và quan tâm hơn nữa đến việc triển khai nhiệm vụ của địa phương mình theo trách nhiệm, quyền hạn, cũng như vào cuộc cùng với ngành giáo dục để chuẩn bị mọi điều kiện triển khai.
Tôi mong rằng toàn thể nhà giáo ý thức được vinh dự, trách nhiệm, thách thức của sự nghiệp đổi mới để cùng nhau nỗ lực. Không có một sản phẩm của sự đổi mới nào có thể ra đời dễ dàng. Để đạt được thành công lớn phải vượt qua nhiều thách thức lớn. Nhưng nếu hoàn thành được nhiệm vụ lớn của Đảng, Nhà nước, Chính phủ giao cho, ngành giáo dục sẽ đạt được những kết quả lâu dài cho đất nước.
Còn đối với toàn thể các học sinh, sinh viên, tôi mong rằng tất cả các em cũng sẽ đón nhận tinh thần đổi mới của cả ngành. Đổi mới bao giờ cũng ở cả hai phía: từ phía người dạy đến phía người học. Chúng ta cùng nhau cố gắng để đón nhận những gì tốt đẹp nhất của đổi mới giáo dục đem lại.
Tôi cũng mong rằng từ phía xã hội cùng chia sẻ đồng hành với ngành giáo dục, để trong năm mới ngành có thể vượt qua được những thách thức rất lớn và hoàn thành nhiệm vụ được giao.
Phóng viên: Trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!
