Mời các bạn bấm nút nghe nội dung:
Thời gian gần đây, liên tục những trường hợp các cá nhân sa vào khủng hoảng khi hình ảnh hay clip ứng xử kém văn minh hoặc chưa phù hợp được đưa lên mạng xã hội. Ví dụ như trường hợp clip anh bạn trẻ đánh phụ nữ ở hành lang chung cư có nguyên nhân từ mâu thuẫn trước đó. Tất cả thông tin cá nhân, thậm chí các thành viên khác trong gia đình bạn trẻ này đều bị đưa lên mạng gồm cả thông tin cá nhân và không liên quan đến sự vụ.
Mới đây, mạng xã hội rầm rộ câu chuyện anh doanh nhân trẻ, chủ tịch doanh nghiệp chuyên kinh doanh các khóa học tài chính cho người trẻ đã cho cấp dưới đánh nhân viên quán cafe khi bị nhắc nhở không hút thuốc trong quán. Một cuộc khủng hoảng với doanh nhân trẻ thực sự bùng nổ khi đoạn clip này được đưa lên mạng kéo theo những cuộc “vây ráp” đã xảy đến khi hình ảnh bạn trẻ này bị gắn với biệt danh “Tổng tài”, lần lượt từ trang phục, diện mạo đến cả doanh nghiệp của anh và các đồng nghiệp bị đưa lên mạng xã hội với sắc thái miệt thị. Có lẽ chính anh bạn này không bao giờ hình dung được chỉ một hành động không chuẩn mực trong chốc lát lấy đi của anh nhiều thứ: Tiền bạc, danh dự và có thể cả sự nghiệp.
Mạng xã hội thổi bùng khủng hoảng
“Trước sự bùng nổ của mạng xã hội, thì chỉ cần một hành động sai trái khi được đăng tải lên cũng có thể tạo ra một làn song công kích khủng khiếp với những người trong cuộc. Đương nhiên tiền bạc, sự nghiệp có thể bị ảnh hưởng bởi làn song tẩy chay của cộng đồng. Và trong nhiều trường hợp khác, họ còn có thể bị đe dọa, bị tấn công không chỉ trên mạng mà còn ngoài đời thật. Khiến cho họ luôn sống trong sợ hãi, ảnh hưởng tới sức khỏe thể chất và tinh thần”, Th.s Lưu Văn Tuấn, chuyên gia tâm lí giáo dục, Giám đốc trung tâm Tâm lí giáo dục Xanh, Hà Nội phân tích.
Xảy ra tình trạng này theo Th.s Lưu Văn Tuấn, điểm mấu chốt ở đây do sự bùng nổ của mạng xã hội. Lượng người dùng mạng xã hội ở Việt Nam hiện rất cao, đặc biệt người trẻ dành rất nhiều thời gian trong ngày để online, truy cập tin tức trên các trang mạng xã hội. Khi một thông tin nổ ra, ngay lập tức sẽ có nhiều người biết tới.
Thứ hai có nguyên nhân từ tình trạng câu like, câu view, giật tít của các tài khoản. Khi một hành vi nào đó được đương tải, rất nhiều tài khoản ngay lập tức chia sẻ mà không cần phải kiểm chứng thông tin đúng sai. Hoặc nhiều cá nhân tạo ra các video để bàn luận, phân tích, hay thậm chí là dàn dựng quay lại video với nội dung tương tự, khiến cho dư luận lại càng quan tâm và biết tới nhiều hơn.
Theo Th.s Lưu Tuấn, mạng xã hội liên tục tục góp phần tạo ra những khủng hoảng cá nhân “khó đỡ” và rất khó sửa của các cá nhân khi rơi vào những tình huống xung đột, va chạm cá nhân lại ở bản chất của các hành động sai trái như đánh đập, lăng mạ, sỉ nhục…ai đó. Và cộng đồng cho rằng dù có giải thích lý do thế nào thì cũng chỉ đang cố gắng ngụy biện. Đặc biệt, việc các cá nhân lên tiếng giải thích có thể khiến cho cộng đồng mạng càng không chấp nhận và "tấn công" mạnh mẽ hơn.
Bên cạnh đó, bản thân nhiều người rất cố chấp, không chấp nhận thua cuộc trong những cuộc tranh luận. Họ sẽ tiếp tục vào cuộc, công kích mạnh mẽ hơn nữa để trở thành người chiến thắng.
Phản ứng tâm lý theo đám đông cũng có thể dùng để phần nào giải thích hiện tượng này. Đó là khi thấy nhiều người khác đưa ra cùng 1 quan điểm, những người khác cũng có thể bị ảnh hưởng. Và kết quả họ đưa ra cũng như bảo vệ quan điểm tương tự.
Trở lại tình huống khiến các bạn trẻ rơi vào khủng hoảng toàn diện có thể thấy chỉ một hành động, một ứng xử thiếu chuẩn mực ngoài xã hội, thậm chí chỉ là với một cá nhân khác hoàn toàn có thể khiến người ta rơi vào hoàn cảnh tương tự, đặc biệt khi smartphone hoặc camera xuất hiện ở khắp mọi nơi như hiện nay.
Các cá nhân khi vi phạm quy tắc ứng xử, vi phạm đạo đức, chuẩn mực xã hội rõ ràng đã sai và phải trả giá theo nhiều cách khác nhau. Nhưng cách tung các đoạn chat cá nhân hay phân tích mổ xẻ từng trang phục của họ theo cách hạ nhục như nhiều người, đặc biệt người trẻ đang làm theo Th.s Lưu Tuấn rất đáng để chỉnh lại.
“Họ sai thì đã có các cơ quan có thẩm quyền xử lý. Việc tung các đoạn chat cá nhân hay phân tích mổ xẻ trang phục mang tính hạ nhục như vậy cũng là không đúng. Thứ nhất là đang xâm phạm quyền tự do, riêng tư cá nhân của họ. Thứ hai là cộng đồng mạng đang bị một số cá nhân “dắt mũi”điều hướng dư luận sang những khía cạnh khác nhau, mà không hề liên quan tới sự việc. Nếu hành vi này nghiêm trọng, thì có thể cấu thành tội bôi nhọ danh dự, nhân phẩm người khác. Vậy nên người dùng mạng xã hội cần phải hết sức lưu ý”, Th.s Lưu Tuấn nêu quan điểm.
Bản thân mỗi người không ai hoàn hảo cả, không bao giờ sai lầm. Đặc biệt với các bạn trẻ, nguy cơ xảy ra các ứng xử thiếu chuẩn mực lại cao hơn do đặc điểm về mặt tâm sinh lí, ở độ tuổi này có xu hướng háo thắng, bồng bột, thể hiện cái tôi mạnh mẽ, mong muốn thể hiện, chứng tỏ bản thân. Nhưng mặt khác, các bạn lại thiếu đi kinh nghiệm và cách thức xử lý vấn đề an toàn, đúng đắn, rất dễ gây ra những hành vi xung đột, lệch chuẩn.
Học cách xử lý khủng hoảng
Khi có tình huống nảy sinh và các cá nhân, đặc biệt các bạn trẻ đã lỡ sa vào, Th.s Lưu Văn Tuấn cho rằng việc giải quyết “khủng hoảng” cần làm và làm ngay gồm:
Thứ nhất, cần thẳng thắn nhìn nhận lỗi lầm của mình, và có lời xin lỗi chính thức, công khai gửi tới cac nạn nhân, người bị ảnh hưởng. Không giấu giếm, hay thoái tội, đổ lỗi. Việc đổ lỗi ngược trở lại cho người khác, càng khiến cho dư luận phản ứng dữ dội hơn.
Thứ hai, bảo vệ cảm xúc cá nhân: Đừng để những thông tin, lời công kích của đối phương ảnh hưởng tới tâm lý cảm xúc của mình. Nếu cần thiết hãy khóa trang mạng cá nhân, không xem, không nghe, không thấy nữa sẽ giúp bản thân thoải mái hơn. Và nếu trong trường hợp liên quan tới pháp luật, hãy ủy quyền cho luật sư, hay người giám hộ đứng ra thay mặt xử lý.
Truyền thống đã đúc kết kinh nghiệm: “Phòng cháy hơn chữa cháy”, hoàn toàn có thể ứng dụng vào nhiều tình huống khác nhau của đời sống, bao gồm cả những ứng xử.
“Theo tôi, thì tất cả mọi người đều cần phải có những cách ứng xử phù hợp trong mọi hoàn cảnh, tình huống, đặc biệt ở đây là giới trẻ. Họ cần giữ được sự bình tĩnh, tỉnh táo, rèn luyện kỹ năng giao tiếp ứng xử văn minh thanh lịch với tất cả mọi người, mọi tình huống. Rèn luyện kỹ năng xử lý các tình huống mâu thuẫn, xung đột một cách đúng đắn chứ không phải hành động theo bản năng. Khi có chuyện xảy ra cần giữ bình tĩnh và lựa chọn đối thoại ôn hòa thay vì cố tình phủ nhận lỗi lầm hoặc tệ hơn nữa là đổ lỗi cho người khác”, Th.s Lưu Tuấn nhấn mạnh.
Mạng xã hội, smarphone, camera...xuất hiện dày đặc, một mặt làm đời sống tiện nghi hơn, hiện đại hơn nhưng cũng đặt mỗi cá nhân trước những nguy cơ khác nhau. Khủng hoảng toàn diện có thể xảy ra với bất kì ai từ một hình ảnh, một đoạn clip bị tung lên mạng xã hội. Cùng những tác hại thì cũng có những ưu điểm trong việc mỗi cá nhân buộc phải điều chỉnh hành vi, ứng xử của mình với người khác, với các vấn đề khác trong xã hội. Việc rèn luyện cũng như điều chỉnh hành vi bản thân để có những ứng xử chuẩn mực, phù hợp đạo đức xã hội và cộng đồng bởi lẽ đó luôn cần thiết và quan trọng.
