Vừa qua, gần 200 thí sinh ở nhiều lứa tuổi đến từ 20 địa phương của Nhật Bản đã tham gia kỳ thi năng lực tiếng Việt quốc tế lần thứ 8 được tổ chức tại Đại học Osaka, Nhật Bản.
Kỳ thi năng lực tiếng Việt quốc tế được chia thành 3 bậc theo khung tham chiếu chung châu Âu về ngôn ngữ và 6 bậc theo khung trình độ tiếng Việt của Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam. Bài kiểm tra trình độ sơ cấp bao gồm hai phần nghe và đọc hiểu; trong khi trình độ trung cấp và nâng cao có bốn phần gồm: đọc hiểu, nghe hiểu, viết và nói.
Thí sinh tham gia kì thi đánh giá năng lực ngôn ngữ tiếng Việt khá đa dạng thành phần. Có người đang học tập hoặc làm việc liên quan đến ngôn ngữ tiếng Việt nhưng cũng có thí sinh dự thi chỉ vì yêu văn hóa, con người, ẩm thực Việt Nam. Thí sinh cao tuổi nhất tham dự kỳ thi có độ tuổi 70, là một người Nhật Bản. Còn thí sinh nhỏ tuổi nhất chỉ 8 tuổi, là thế hệ thứ 3 trong gia đình người Việt Nam, được sinh ra và lớn lên tại Nhật Bản, đang học tiếng Việt tại trường Việt ngữ Cây tre.
Kì thi do Trung tâm nghiên cứu Việt Nam thuộc đại học Quốc gia Thành Công (Đài Loan-Trung Quốc) và Hiệp hội văn hóa Việt Đài cùng hợp tác nghiên cứu và tổ chức. Chứng chỉ của kì thi đã được Bộ Giáo dục Đài Loan, Trung Quốc và nhiều trường đại học, trong đó có đại học Osaka của Nhật Bản công nhận.
VTS (Vietnamese Testing Service) là đơn vị được Trung tâm nghiên cứu Việt Nam thuộc Đại học Quốc gia Thành Công (Đài Loan, Trung Quốc) và Hiệp hội văn hóa Việt Đài cùng thành lập để tổ chức “Kỳ thi đánh giá năng lực tiếng Việt quốc tế”. Hiện nay đại học Osaka và Tập đoàn Ngoại ngữ Kanda của Nhật Bản đã ở vai trò thành viên của VTS.
Cuộc thi đánh giá năng lực tiếng Việt trong cả 8 lần tổ chức đều do Hiệp Hội VTS Japan tổ chức với sự đồng hành của Đại học Osaka, Trung tâm Việt Nam học, Hiệp hội xúc tiến hợp tác kinh tế Việt Nam - Nhật Bản và Học viện Ngoại ngữ Kanda Tokyo.
“Mỗi ngày con biết sử dụng tiếng Việt cũng như hiểu hơn về quê hương Việt Nam tôi rất vui và hi vọng có thêm nhiều đợt thi đánh giá năng lực Việt ngữ để thế hệ người Việt Nam thứ 2,3 ở Nhật Bản thêm động lực học tập cũng như rèn luyện tiếng Việt. Kì thi do hiệp hội VTS tổ chức lần này gia đình tôi không kịp đăng kí nên phải chờ đến tháng 8”, chị Nguyễn Thu Công, phụ huynh em Vân Anh, học sinh trường Việt ngữ Cây Tre bày tỏ sự nuối tiếc về việc bỏ lỡ đăng kí thi của con.
Theo bà Lê Thương, Giám đốc Trung tâm Việt Nam học tại Osaka, Nhật Bản, thành viên hội đồng thi, Phó chủ tịch Liên Hiệp Hội người Việt Nam ở Nhật Bản cho biết hiện nay Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam vẫn chưa cho phép tổ chức kì thi năng lực Việt ngữ ở nước ngoài. Việc các đơn vị nước ngoài tổ chức kỳ thi gặp khó khăn trong việc xây dựng đề thi thông qua các đơn vị có chuyên môn.
Trong nước hiện nay đã cấp phép tổ chức nhiều kì thi đánh giá năng lực ngôn ngữ của nhiều quốc gia mà tiếng Việt lại chưa được phép tổ chức thi đánh giá ở ngay các quốc gia sở tại. Theo bà Thương đây chính là điểm hạn chế trong quá trình đưa tiếng Việt hội nhập và lan tỏa, "có phần lãng phí nếu chúng ta không tận dụng điều kiện thuận lợi để nâng tầm ngôn ngữ Việt”, bà Lê Thương nêu trăn trở.
Bà Thương cho biết hiện nay, thí sinh muốn có chứng chỉ đánh giá năng lực tiếng Việt của Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam buộc phải về và dự thi trong nước. Điều này vô hình tạo nên áp lực lớn về chi phí, thời gian cho thí sinh, đặc biệt thí sinh nhỏ tuổi còn cần phải có bố mẹ, người giám hộ đi cùng.
Anh Nguyễn Tuấn Ngọc, Chủ tịch Hội người Việt Nam ở Fukui cho biết năm ngoái gia đình anh phải cho con về Việt Nam 6 tháng để học tiếng Việt tại trường Việt Nhật ở Hà Nội với mức phí hơn 100 triệu đồng, chưa kể sinh hoạt phí và chi phí đi lại với mong muốn con có thể sử dụng tiếng Việt.
“Tôi kì vọng và mong muốn có kì thi đánh giá năng lực tiếng Việt chất lượng, hiệu quả ngay tại Nhật Bản và được Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam công nhận”, anh Tuấn Ngọc chia sẻ.
Vấn đề cấp phép cho các đơn vị đủ điều kiện được tổ chức thi đánh giá năng lực tiếng Việt ở nước ngoài theo PGS.TS Nguyễn Lân Trung, Chủ tịch Hội Ngôn ngữ học Việt Nam là điều nên làm và cũng có nhiều đơn vị trong nước đã đề xuất lên Bộ Giáo dục và Đào tạo. Tuy nhiên, đến thời điểm này, theo ông Trung, chưa một đơn vị nào được thực hiện nhiệm vụ này. Trong khi thực tế việc dạy và học tiếng Việt ở các quốc gia có cộng đồng người Việt rất phát triển và trở thành nhu cầu chính đáng.
“Bối cảnh này cá nhân tôi cho rằng nên trao cho các đơn vị ngoài nước đủ điều kiện để tổ chức các kì thi đánh giá năng lực cho người nước ngoài, trong đó có con em người Việt ở nước ngoài. Thực ra trong nước đến thời điểm này, số đơn vị được đứng ra tổ chức thi đánh giá năng lực tiếng Việt cũng không nhiều. Bộ khung năng lực tiếng Việt cũng đã ban hành. Dựa vào đây, hoàn toàn có thể phối hợp trong và ngoài nước nhằm hiện thực hóa việc tổ chức thi đánh giá ở nước ngoài”, PGS.TS Nguyễn Lân Trung nêu quan điểm.
PGS.TS Lân Trung cũng nêu một số giải pháp để việc tổ chức thi đánh giá năng lực tiếng Việt ở nước ngoài chặt chẽ và đảm bảo chất lượng.
Có thể cấp phép cho đơn vị trong nước được tổ chức các trung tâm tổ chức thi ở nước ngoài đảm bảo các điều kiện ra đề, tổ chức thi, chấm thi và công nhận kết quả.
Bên cạnh đó các đơn vị có thể cử người sang giám sát công tác tổ chức thi thay vì yêu cầu thí sinh về nước tham gia thi nhằm giảm chi phí cho nhiều người Việt ở nước ngoài.
Trong bối cảnh cộng đồng người Việt ở nước ngoài hơn 6 triệu người, rất nhiều trong số đó mong muốn học tập, sử dụng tiếng Việt nhằm giữ gìn ngôn ngữ quê hương, tìm kiếm cơ hội việc làm bằng khả năng sử dụng tiếng Việt, PGS.TS Nguyễn Lân Trung cho rằng Bộ Giáo dục và Đào tạo nên nghiên cứu, sớm có quyết định, hướng dẫn triển khai việc tổ chức thi đánh giá năng lực tiếng Việt ở nước ngoài.
