Đó là khẳng định của PGS.TS Đỗ Văn Dũng – Trưởng khoa Y tế công cộng, Trường ĐH Y Dược TP.HCM trong cuộc trao đổi với phóng viên của VOV2.
Qua các trường hợp được báo cáo trong đợt bùng phát đậu mùa khỉ tại hơn 100 quốc gia trên thế giới vào năm 2022-2023, Tổ chức Y tế thế giới và Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ nhận định: Bệnh đầu mùa khỉ hiện nay có 2 đặc điểm. Đó là phần lớn trường hợp bệnh lây lan ở người đồng tính, song tính, người có nhiều bạn tình. Thứ hai, biểu hiện đặc trưng của họ là phát ban bóng nước ở bộ phận sinh dục do quan hệ tình dục không an toàn.
Qua một thời gian theo dõi, điều trị cho bệnh nhân mắc đậu mùa khỉ, PGS.TS Đỗ Văn Dũng – Trưởng khoa Y tế công cộng, Trường ĐH Y Dược TP.HCM cũng có chung những nhận định bệnh đậu mùa khỉ lây lan khi tiếp xúc khá gần gũi như giao hợp, hôn, sống chung trong gia đình nên nếu tiếp xúc ngẫu nhiên ngoài xã hội mà bị lây thì khả năng rất hiếm.
Do đó, đánh giá về tình hình dịch tễ ở Việt Nam và các nước xung quanh, PGS.TS Đỗ Văn Dũng cho rằng, bệnh đậu mùa khỉ sẽ gia tăng ở nhóm người có hành vi nguy cơ cao như quan hệ tình dục với người lạ hoặc với nhiều người.
“Hiện Trung Quốc là quốc gia có số ca mắc đậu mùa khỉ nhiều nhất so với các quốc gia trên thế giới ở thời điểm hiện tại. Các nước xung quanh chúng ta như Thái Lan cũng có số ca đậu mùa khỉ tăng. Khi người ta truy vết thì có tới 80% người bệnh không thể truy vết được nguồn lây của mình. Như vậy đậu mùa khỉ ở một số nhóm người có hành vi nguy cơ thì việc truy vết và kiểm soát rất khó khăn.
Ở các quốc gia phương Tây, sự lây lan bệnh đậu mùa khỉ khá mạnh nhưng ở đó họ khá cởi mở trong việc khai báo các hành vi tình dục nên họ có thể kiểm soát được tình hình một cách tương đối. Tháng 5/2023, Tổ chức Y tế thế giới đã công bố bệnh đậu mùa khỉ không còn là vấn đề đáng lo ngại, khẩn cấp quốc tế nữa. Nhưng ở quốc gia nào có sự kỳ thị đối với một nhóm người nhất định yêu cầu khai báo chặt chẽ và cách ly căng thẳng thì hiện tượng giấu diếm càng mạnh hơn và lây lan ở cộng đồng có thể nhiều hơn” – PGS.TS Đỗ Văn Dũng nhận định.

Mới đây, Sở Y tế TP.HCM đã công bố kết quả giải mã gene bệnh của nam thanh niên 25 tuổi là C1 của Clade IIb, khác với kiểu gene của những ca mắc đậu mùa khỉ trước đó. Tuy nhiên, cho đến nay vẫn chưa có đầy đủ số liệu để nói rằng độc lực cũng như khả năng lây lan của loại virus nào cao hơn.
“Đậu mùa khỉ là loại virus tương đối ổn định nên sự đột biến của nó là chưa có đủ mạnh để lây lan. Nên theo phán đoán của tôi, nó sẽ không có lây lan gì đặc biệt hay độc lực gì đặc biệt. Tuy nhiên, điều này cho thấy, sự lây lan của đậu mùa khỉ đã lưu hành ít nhất ở Việt Nam và nhiều quốc gia xung quanh nên có lây lan nhiều nó sẽ có xuất hiện thay đổi về kiểu gene. Như vậy khả năng người lây bệnh vừa qua không phải trực tiếp từ Châu Âu hay từ Châu Phi mà từ các quốc gia xung quanh. Những người này có thể lây cho 1 người Việt Nam, người Việt Nam có quan hệ hay đi du lịch ở Thái Lan hay Trung Quốc… hoặc có người quen, tất cả điều này đều có thể xảy ra” – PGS.TS Đỗ Văn Dũng khẳng định.

Để phòng chống bệnh đầu mùa khỉ lây lan, PGS.TS Đỗ Văn Dũng cho rằng ngành y tế cần phải cảnh giác với bệnh, nghĩa là khi bệnh nhân đến khám, nhân viên y tế phải nhận biết được ngay các dấu hiệu, làm xét nghiệm và cách ly một cách kịp thời, tuyệt đối không phân biệt kỳ thị với người bệnh vì như vậy sẽ càng tạo áp lực khiến họ không khai báo hoặc trốn tránh khai báo, không nói tình hình bệnh với bạn tình để họ khám và cách ly kịp thời.
Đối với người dân thì nên giảm và tránh hành vi nguy cơ, nên hiểu rõ về bạn tình của mình, nhận biết dấu hiệu của đậu mùa khỉ để đi khám, cách ly kịp thời nếu phát hiện bệnh.
Triệu chứng điển hình của bệnh đậu mùa khỉ bao gồm: sốt, đau đầu, dữ dội, đau cơ, đau lưng, giảm năng lượng, sưng hạch và phát ban hoặc tổn thương da. Bệnh thường bắt đầu với triệu chứng khởi sốt từ 1 đến 3 ngày. Tổn thương da có thể biểu hiện bằng các nốt ban chứa dung dịch trong hoặc hơi vàng và sau đó có thể đóng vảy, khô và rụng vảy.
“Khi có dấu hiệu nghi ngờ, người dân cần đánh giá yếu tố dịch tễ. Điều đó quan trọng hơn cả bởi khi phát hiện ra triệu chứng rồi thì việc đi khám đã bị chậm” – PGS.TS Đỗ Văn Dũng khuyến cáo.
Theo báo cáo của Sở Y tế TP.HCM, trong ngày 6/10, thành phố đã ghi nhận thêm 4 ca mắc đậu mùa khỉ, nâng tổng số ca bệnh đến thời điểm này lên 13 trường hợp. Trong số những ca mắc, có 1 ca được phát hiện tại Đài Loan (Trung Quốc) vào tháng 7/2023 và 2 ca xâm nhập, những ca còn lại phát hiện nội địa trong 2 tuần qua. Hôm nay (12/10), Đồng Nai ghi nhận thêm 1 trường hợp.