Suy giảm miễn dịch, suy dinh dưỡng - hậu quả lâu dài của bệnh sởi

Theo báo cáo của Bộ Y tế, trong năm 2024, số ca sốt phát ban nghi sởi đã lên đến hơn 38 nghìn ca, tăng gấp 94 lần so với năm 2023; số ca dương tính với sởi ghi nhận được là hơn 6.700 ca, tăng gấp 130 lần so với năm 2023. Đến nay, cả nước đã ghi nhận 13 trường hợp tử vong do sởi, phần lớn là trẻ em và người già có bệnh nền. Trong những tuần đầu của năm nay, số ca mắc sởi vẫn không ngừng tăng lên. Tại các bệnh viện vẫn tiếp tục ghi nhận những trường hợp trẻ mắc biến chứng nặng.

TS.BS Vũ Quốc Đạt - giảng viên bộ môn Truyền nhiễm, Trường Đại học Y Hà Nội cho biết, tỉ lệ lây lan của bệnh sởi cao nhất trong số các bệnh truyền nhiễm. Trẻ chưa tiêm vaccine phòng bệnh hoặc chưa được tiêm đầy đủ là nhóm đầu tiên dễ bị sởi tấn công. Bên cạnh đó, virus sởi có độc lực rất mạnh. Những trẻ bị suy giảm miễn dịch, trẻ mắc bệnh mạn tính, trẻ đang sử dụng các thuốc ức chế miễn dịch, khi mắc sởi sẽ diễn tiến nặng, có thể tử vong.

Bác sĩ Trương Hữu Khanh nguyên Trưởng khoa Nhiễm - Thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng I, cũng cho biết, cùng với những biến chứng cấp tính trong giai đoạn bị bệnh, trẻ mắc sởi thường bị ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch của cơ thể, hậu quả có thể kéo dài cả năm sau.

“Có hai biến chứng lâu dài của bệnh sởi mà mọi người ít để ý. Thứ nhất là trẻ dễ bị còi cọc. Bởi sau khi mắc sởi, hệ tiêu hóa của trẻ bị ảnh hưởng, khả năng hấp thu kém nên khiến trẻ bị suy dinh dưỡng. Thứ hai là ảnh hưởng đến hệ miễn dịch. Virus sởi có thể làm cho hệ miễn dịch tạm thời quên đi miễn dịch đã có. Tình trạng này có thể kéo dài vài tháng đến hàng năm. Do đó, trẻ mắc sởi rất dễ bị bội nhiễm vi khuẩn, đặc biệt là bệnh lao”.

Cũng theo khuyến cáo của BS Trương Hữu Khanh, khi trẻ mắc sởi, bệnh khiến trẻ rất mệt mỏi, biếng ăn, do đó các bậc cha mẹ nên chú ý chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ, tránh nguy cơ suy dinh dưỡng, còi cọc sau mắc sởi.

Cách chăm sóc giúp trẻ nhanh hồi phục sức khỏe sau mắc sởi

Để phòng tránh nguy cơ trẻ bị suy dinh dưỡng cũng như nhanh chóng phục hồi sức khỏe sau khi mắc sởi, TS.BS Trương Hồng Sơn – Viện trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam hướng dẫn, chế độ ăn hàng ngày của trẻ cần đảm bảo đủ 4 nhóm thực phẩm gồm tinh bột, chất đạm, chất béo, vitmain và khoáng chất. Bữa ăn của trẻ nên đa dạng các loại thực phẩm.

“Cha mẹ nên đảm bảo mỗi bữa ăn của trẻ ít nhất có 5 nhóm thực phẩm, bao gồm: nhóm tinh bột, nhóm sữa và chế phẩm từ sữa, nhóm dầu mỡ, nhóm rau củ quả, nhóm thịt cá, nhóm trứng và các loại hạt… Nhóm rau củ thì nên chọn rau củ màu vàng sẫm, màu xanh đậm. Nhóm đạm thì nên chọn những loại đạm có giá trị sinh học cao đồng thời giàu các yếu tố vi lượng như sắt và kẽm, đó là: thịt, trứng, cá. Đồng thời, khuyến khích trẻ ăn nhiều trái cây tươi để vừa cung cấp chất xơ, vừa bổ sung vitamin cho cơ thể. Nếu trẻ kém ăn, các bậc cha mẹ nên chọn những loại thực phẩm với đậm độ năng lượng cao, dù trẻ ăn ít nhưng vẫn đảm bảo cung cấp đủ năng lượng để tránh nguy cơ suy dinh dưỡng. Khi trẻ bị ốm sốt, các bậc cha mẹ nên chú ý bù đủ nước cho bé. Ví dụ như là trẻ 10kg, nhu cầu một ngày sẽ cần 1 lít chất lỏng, bao gồm cả sữa và nước. Nếu như bé trên 10kg thì ta sẽ tính là 10kg đầu tiên là 1 lít chất lỏng, trọng lượng tiếp theo sẽ tính theo công thức: 50 ml x 1 kg thể trọng. Ví dụ, trẻ nặng 16kg thì một ngày sẽ cần khoảng 1,3 lít nước. Tuy nhiên, khi trẻ sốt chúng ta sẽ tăng thêm khoảng 10% lượng nước cung cấp cho cơ thể, tức khà khoảng 1,4 lít nước/ngày” - TS- BS Trương Hồng Sơn hướng dẫn.

Đối với trẻ mắc sởi, vitamin A được coi là chìa khóa chống lại căn bệnh này. TS. BS Trương Hồng Sơn giải thích, vitamin A là một vi chất đóng vai trò quan trọng trong việc phòng chống mù lòa cũng như giúp nâng cao hệ miễn dịch của trẻ. Do đó, khi trẻ mắc sởi, nhằm tăng cường sức đề kháng cho trẻ, việc bổ sung vitamin A là rất cần thiết.

Bổ sung vitamin A thì đối với trẻ từ dưới 6 tháng có thể cân nhắc liều dùng cho một lần là khoảng 50.000 đơn vị; trẻ từ 6 tháng đến 11 tháng dùng liều 100.000 đơn vị; trẻ trên 12 tháng và người lớn thì chúng ta có thể dùng một liều duy nhất là trên 200.000 đơn vị. Bên cạnh vấn đề về bổ sung vitamin A liều cao thì chúng ta cũng nên sử dụng các loại thực phẩm giàu vitamin A như một số các loại quả có màu vàng, đỏ, các loại thịt, cá, gan, trứng, sữa. Bên cạnh đó, một số vitamin và khoáng chất khác như vitamin D, vitamin C, omega-3… cũng có tác dụng giúp tăng cường miễn dịch cho trẻ. Đặc biệt để giúp trẻ ăn uống ngon miệng, khắc phục chứng biếng ăn sau khi mắc sởi, các bậc cha mẹ cũng không nên bỏ qua việc bổ sung vitamin B1 cho trẻ” – TS.BS Trương Hồng Sơn khuyến cáo.

Sau khi trẻ khỏi bệnh sởi, cha mẹ cũng nên theo dõi sự tăng trưởng, phát triển về thể chất của bé để phát hiện sớm tình trạng suy dinh dưỡng nhằm có biện pháp can thiệp kịp thời. “Đối với trẻ dưới 2 tuổi, dù bé có mắc sởi hay không thì vẫn cần cân đo cân nặng, chiều cao của bé hàng tháng. Tuy nhiên, khi bé mắc sởi, việc theo dõi sự tăng trưởng của bé cần sát sao hơn. Các bậc cha mẹ có thể đối chiếu với biểu đồ tăng trưởng, so sánh tiến trình phát triển của trẻ với tháng trước hoặc giai đoạn trước khi mắc sởi để biết được tình trạng dinh dưỡng của con. Từ đó có kế hoạch phục hồi dinh dưỡng cho bé. Nếu chúng ta thiếu thông tin để có thể phục hồi cho con thì có thể liên hệ với các bác sĩ dinh dưỡng để bác sĩ hướng dẫn các biện pháp thực hành dinh dưỡng hiệu quả hơn” – TS.BS Trường Hồng Sơn nói.