Cũng đi siêu thị mua thực phẩm nhưng chị Hiền Nhi - 28 tuổi, sống tại phường Đống Đa, HN lại lựa chọn những món hàng không phải để chế biến mà là để ăn luôn, đảm bảo tiêu chí nhanh-gọn-tiện: “Vừa rồi mình có mua những cái bánh xếp Hàn Quốc họ đã làm sẵn hoặc những đồ họ làm sẵn trong siêu thị như cá kho, nem rán sẵn và mình mua cả trứng ăn liền nữa mặc dù nhà mình có trứng tươi”.
Em Phan Thu Thảo - học sinh một trường Đại học tại phường Bạch Mai, Hà Nội lại thường thích rủ nhóm bạn đi ăn sau buổi học. Sinh viên với nguồn tài chính hạn hẹp, nên các bạn trẻ thường chọn quán bình dân. “Như nhóm khoảng 3 người thì sẽ chọn những nhà hàng đa dạng món để kiểu như đứa nào cũng có đồ để ăn. Thường ăn pizza, thịt bò - những thứ mà bạn nào cũng thích, sẽ hợp miệng mọi người, bạn nào cũng ăn được”- Thu Thảo nói.
Dễ ăn nhưng lại khó mang đến sức khỏe cho người trẻ nếu tiêu thụ quá nhiều các món ăn mua sẵn ngoài hàng. Không ít thực khách đã cảm nhận được những tác động không tốt cho sức khỏe như chia sẻ của chị Lê Thu Hương - 27 tuổi, sống tại phường Long Biên, HN: “Cũng hay ăn đồ ăn sẵn, đồ cay nóng, cứ thấy đồ nào tiện hoặc hôm đấy mình thích ăn gì thì mình gọi thôi vì không có thời gian nên không thể dành ra để chuẩn bị bữa ăn nhưng mà ăn lâu thì cũng thấy cơ thể mình có vấn đề về tiêu hóa”.
Ăn thiếu cân đối các nhóm chất cũng là điều dễ nhận thấy trong thói quen ăn uống của người trẻ. Không ít phụ huynh luôn tỏ ra lo lắng khi các con của mình không hứng thú với nấu nướng và thậm chí không thể nấu cho bản thân và gia đình những bữa ăn “đơn giản” .
Nhìn dưới góc độ dinh dưỡng, bữa cơm Việt truyền thống khá cân bằng 4 nhóm thực phẩm, gồm: cơm, rau, thịt, cá, trứng, đậu và canh. Nếu được chế biến đúng cách có thể đáp ứng 80–90% nhu cầu dinh dưỡng khuyến nghị hằng ngày. Các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo, người dân nói chung và người trẻ nói riêng, nên dành một chút thời gian để tự nấu nướng bởi vì việc làm này sẽ giúp chúng ta dễ dàng kiểm soát được số lượng các chất đưa vào cơ thể.
“Người bà, người mẹ chính là đầu bếp của gia đình - người sẽ quyết định việc cả nhà ăn gì, do vậy, một người đầu bếp, ngoài kiến thức về nấu ăn ngon thì cần có kiến thức về mặt dinh dưỡng để làm sao mỗi thành viên trong gia đình được khỏe mạnh phù hợp với khẩu vị và nhu cầu của từng người, đây là việc rất khó của những bữa ăn hiện đại”- PGS.TS.BS Nguyễn Xuân Ninh - Phó Viện trưởng Viện Y học ứng dụng VN cho biết.
Việc phải thiết kế những bữa ăn phù hợp với mọi thành viên trong gia đình đúng là không hề dễ dàng, nhất là khi gia đình có nhiều thế hệ và tình trạng sức khỏe khác nhau. Và theo BS Nguyễn Xuân Ninh, nếu chúng ta thực hành dinh dưỡng không đúng cách trong một thời gian dài, sẽ dễ phát sinh các nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe.
“Hiện nay có 2 thái cực, một thái cực giàu có nhưng ăn sai cách, đó là mọi người rất thích ăn thịt, thịt béo lẫn mỡ, ví dụ như thịt ba chỉ, thịt quay, rồi các món chế biến sẵn, giò chả xúc xích hoặc là rán, xào. Duy trì thói quen như vậy sẽ sớm bị thừa cân, béo phì, dễ bị các bệnh mãn tính. Còn một thái cực khác thường gặp ở vùng sâu vùng xa là người dân thường ăn nhiều cơm và rau nhưng lại rất ít đạm. Hậu quả là người dân có thể mắc các bệnh do thiếu dinh dưỡng gây nên”- PGS.TS.BS Nguyễn Xuân Ninh nói.
Giữ sức hấp dẫn của bữa cơm nhà với người trẻ bắt đầu từ những thay đổi nhỏ như việc làm mới thực đơn. Hơn thế, mỗi người nội trợ cũng cần vận dụng một cách hài hòa giữa khoa học dinh dưỡng hiện đại và các yếu tố cân bằng của ẩm thực truyền thống như chia sẻ của đầu bếp Hải Anh – người đã có kinh nghiệm nhiều năm làm việc tại các nhà hàng nổi tiếng.
“Áp dụng vào trong mâm cơm nhà mình đó là cân bằng nhóm chất, cân bằng sắc màu và cân bằng ngũ vị. Nhóm chất nằm trong dinh dưỡng hiện đại, như phải có tinh bột, đạm, béo, vitamin và khoáng chất. Về sắc màu, chúng ta thường xuyên ăn sai, dinh dưỡng toàn cầu cũng như của VN từ lâu đã đưa ra khái niệm ăn theo “bảy sắc cầu vồng” như màu tím tốt cho não, đỏ tốt cho tim, màu cam tốt cho mắt, màu trắng tốt cho xương và màu xanh tốt cho các tế bào. Rau không chỉ có màu xanh, rau củ còn có nhiều màu sắc khác nhau. Điều thứ ba chúng ta cần quan tâm đó là cân bằng ngũ vị -hiểu đơn giản là đắng, chua, cay, mặn, ngọt. Nhưng chúng ta vẫn ăn sai, ăn theo thói quen. Chúng ta ăn mặn - ngọt rất nhiều, sau đó đến chua - cay, cặp đắng - chát lại ăn rất ít. Bởi vì chúng ta ưu tiên cặp mặn ngọt nhiều và lâu dần chúng ta cần cặp mặn ngọt như một thứ thuốc nghiện và không ăn đắng chát. Theo y học cổ truyền đắng chát cũng tác động đến quá trình chuyển hóa và không ăn đủ ngũ vị, chúng ta sẽ không có đủ các yếu tố để chuyển hóa dinh dưỡng. Nếu cân bằng được 3 điều này thì mâm cơm đã đảm bảo được các yếu tố giúp cơ thể khỏe mạnh”- đầu bếp Hải Anh nói.
Khi hiểu được sự thú vị và khoa học của mâm cơm gia đình để vận dụng đúng cách, các thành viên, đặc biệt là người trẻ sẽ thêm trân quý những “bữa cơm nhà” bởi không gì có thể thay thế được giá trị cốt lõi của bữa ăn gia đình cả về góc độ sức khỏe thể chất và sức khỏe tinh thần.
