Tình trạng rau, củ, quả còn tồn dư thuốc bảo vệ thực vật, thuốc kích thích tăng trưởng, kích chín hay thậm chí là nhiễm vi sinh vật có hại luôn là mối lo của các gia đình. Chính vì vậy, các giải pháp giúp loại bỏ hóa chất độc hại cũng như vi sinh vật trên rau củ quả luôn được mọi người tìm kiếm và áp dụng. Nắm bắt được tâm lý này, rất nhiều sản phẩm nước rửa rau củ quả được quảng bá và chào bán trên thị trường.
Trên nhãn các sản phẩm nước rửa rau quả có ghi công dụng tuyệt vời như: “Cuốn sạch mọi chất bẩn, dư lượng thuốc trừ sâu, chất bảo quản,… an toàn cho mọi bữa ăn”, “Loại bỏ các vi khuẩn gây bệnh đường tiêu hóa: E.Coli, Salmonella,… bảo vệ sức khỏe cả gia đình”. Thậm chí, nhiều nhãn hàng đã làm thí nghiệm test sản phẩm nước rửa rau củ quả bằng cách ngâm súp lơ vào dung dịch nước rửa và nước thông thường. Sau đó so sánh hình ảnh khác biệt rõ rệt sau khi cây súp lơ được rửa sạch bóng bề mặt nhờ dung dịch nước rửa với cây súp lơ nguyên trạng rửa bằng nước.
Liệu nước rửa rau củ quả có thực sự rửa sạch được hóa chất và các vi sinh vật có hại?
Theo TS Nguyễn Quốc Anh – Phó trưởng Khoa Vi sinh thực phẩm và sinh học phân tử, Viện Dinh dưỡng Quốc gia, các loại nước rửa rau, củ, quả được quảng cáo có khả năng loại bỏ vi khuẩn và thuốc trừ sâu chủ yếu dựa trên thành phần và cơ chế hoạt động nhất định. Trong đó có thể chia thành các nhóm như sau:
-Nhóm sản phẩm chứa kiềm như sodium bicarbonate (hay còn gọi là baking soda) có khả năng làm sạch hiệu quả các dư lượng thuốc trừ sâu trên bề mặt, đặc biệt là các loại như thiabendazole và phosmet thường dùng trên trái cây.
-Nhóm sản phẩm chứa axit hữu cơ (như Fumaric acid, Malic acid) làm giảm độ pH, tạo môi trường axit bất lợi cho vi khuẩn và nấm mốc phát triển.
- Nhóm chứa các Enzyme tự nhiên (thường chiết xuất từ dứa) giúp phân hủy dầu mỡ và chất bẩn bám dính, tăng hiệu quả rửa sạch bề mặt của rau, củ, quả
-Và nhóm nước điện hóa chứa các ion oxy hóa mạnh như HOCL, có khả năng diệt khuẩn và phân hủy thuốc bảo vệ thực vật; và các chất bổ sung như muối khoáng (NaCl, K₂CO₃) tạo môi trường kiềm nhẹ, tăng khả năng loại bỏ hóa chất khó tan.
Tuy nhiên, TS Nguyễn Quốc Anh khẳng định, những sản phẩm này chỉ làm sạch bề mặt rau củ quả, không thể loại bỏ thuốc trừ sâu đã thấm sâu vào bên trong hoặc toàn bộ vi khuẩn tồn tại trên rau, củ, quả. Thêm vào đó, nếu lạm dụng hoặc sử dụng không đúng cách, các sản phẩm này có thể gây ra những tác động tiêu cực không mong muốn.
"Baking soda và acid hữu cơ, khi sử dụng với nồng độ cao hoặc ngâm rau củ quá lâu, có thể làm bào mòn bề mặt của thực phẩm, đặc biệt là những loại trái cây mềm và nhạy cảm như dâu tây hoặc nho, dẫn đến hiện tượng mất màu, hư hỏng và giảm chất lượng dinh dưỡng, bao gồm cả vitamin và khoáng chất. Còn các dung dịch enzyme nếu sử dụng không đúng cách hoặc để lại dư lượng, nó có thể gây dị ứng ở một số người, đặc biệt là những người nhạy cảm với protein của dứa. Nước điện hóa có tính oxy hóa mạnh, giúp diệt khuẩn, nhưng nếu nồng độ ion oxy hóa quá cao hoặc sử dụng thường xuyên, thực phẩm có thể bị thay đổi về mùi vị. Bên cạnh đó, tiếp xúc trực tiếp với axit loãng kéo dài có thể gây kích ứng da cho người sử dụng, đặc biệt khi không dùng găng tay bảo vệ."TS Nguyễn Quốc Anh phân tích.
Ngoài ra, việc sử dụng nước rửa rau củ quả không tuân thủ đúng quy trình có thể tạo tâm lý an toàn ảo, trong khi các sản phẩm này chỉ làm sạch bề mặt và không loại bỏ hoàn toàn hóa chất thấm sâu hoặc vi khuẩn dẫn đến việc không tuân thủ hướng dẫn sử dụng hoặc không rửa lại bằng nước sạch hoặc sử dụng sai cách có thể để lại dư lượng hóa chất, gây nguy cơ sức khỏe. Để đảm bảo an toàn, người dùng cần hiểu rõ giới hạn của sản phẩm, tuân thủ hướng dẫn sử dụng và ưu tiên chọn thực phẩm an toàn từ nguồn đáng tin cậy.
Hướng dẫn cách rửa rau, củ, quả đúng
Để đảm bảo thực phẩm luôn sạch sẽ và an toàn, TS Nguyễn Quốc Anh khuyến cáo, trước hết, hãy rửa tay kỹ lưỡng bằng xà phòng và nước trong ít nhất 20 giây cả trước và sau khi xử lý thực phẩm. Điều này giúp ngăn vi khuẩn từ tay lây lan sang thực phẩm. Ngay cả khi bạn dự định gọt vỏ, việc rửa sạch bề mặt trái cây và rau củ là cần thiết, vì vi khuẩn trên vỏ có thể dễ dàng xâm nhập vào bên trong khi cắt gọt.
Để làm sạch hiệu quả, hãy bắt đầu bằng cách loại bỏ những phần rau củ bị dập nát, vì đây là nơi vi khuẩn dễ tích tụ. Sau đó, cắt bỏ gốc, rễ, hoặc các phần không ăn được, rồi ngâm rau củ trong nước sạch từ 5 đến 10 phút để đất cát và các hóa chất trên bề mặt dần tan. Tiếp theo, rửa rau củ nhiều lần, dùng tay nhẹ nhàng chà xát để loại bỏ bụi bẩn và hóa chất, đặc biệt ở các khe hoặc cuống lá.
Cuối cùng, hãy rửa dưới vòi nước chảy để đảm bảo loại bỏ hoàn toàn các chất bẩn còn sót lại. Tránh làm rau bị dập nát thêm trong quá trình rửa, vì điều này có thể khiến vi khuẩn dễ xâm nhập. Sau khi rửa, lau khô trái cây và rau củ bằng khăn sạch hoặc giấy ăn để loại bỏ vi khuẩn và giữ thực phẩm tươi lâu hơn. Làm sạch đúng cách không chỉ giữ cho thực phẩm an toàn mà còn đảm bảo hương vị tự nhiên của chúng khi sử dụng.
