Với hơn 15 triệu người hút thuốc, Việt Nam nằm trong nhóm 15 quốc gia có tỉ lệ người hút thuốc lá cao nhất trên thế giới và đứng thứ 3 trong khu vực ASEAN. Theo thống kê, mỗi năm, thuốc lá là "thủ phạm" gây ra hơn 100.000 ca tử vong, thiệt hại về chi phí y tế, kinh tế lên tới 108.000 tỷ đồng, tương đương khoảng 1,1%GDP.
Nhằm đưa ra các giải pháp tăng thuế thuốc lá, giảm số người hút, sáng nay, Cục Báo chí, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã phối hợp với tổ chức Nhịp cầu sức khỏe Canada tại Việt Nam tổ chức hội thảo “Thuế thuốc lá và phát triển bền vững”.
Phát biểu tại hội thảo, Ths.BS Nguyễn Tuấn Lâm - Chuyên gia Phòng chống tác hại thuốc lá của Tổ chức Y tế thế giới cho rằng, giai đoạn từ năm 2010 - 2021, số người hút thuốc lá ở nước ta giảm nhưng giảm chậm, nguyên nhân là do giá thuốc lá rẻ, thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá còn thấp, tỷ trọng thuế trên giá bán lẻ thuốc lá của Việt Nam chỉ đạt 36%, thấp hơn so với các nước có thu nhập trung bình. Trong khi đó, từ năm 2021 -2023, tổng sản lượng thuốc lá tăng từ 6,4 tỷ bao lên đến đến 7,5 tỷ bao/năm. Điều này gây ra những lo ngại về gia tăng số người hút thuốc lá trong thời gian tới.
Vì vậy, Ths.BS Nguyễn Tuấn Lâm khẳng định: Tăng thuế là phương pháp hiệu quả trong việc giảm số người hút thuốc, tuy nhiên cần tăng mức giá phù hợp để không phải ai cũng dễ dàng tiếp cận mua được thuốc lá.
“Phương án tăng thuế hữu hiệu khi Chính phủ đề xuất tăng thuế đối với mặt hàng nhãn cao cũng như mặt hàng nhãn thấp đều như nhau để bảo đảm sự công bằng, người dân khó mua được. Các phương án đề xuất của Bộ Tài Chính cũng góp phần giảm tỉ lệ hút thuốc của nam giới nhưng chưa đạt mục tiêu của quốc gia. Cụ thể, giúp giảm khoảng 2 triệu người hút nhưng do dân số tăng lên nên số lượng giảm không nhiều. Phương án thuế này tốt nhưng chưa đủ, hơi thấp” - Ths.BS Nguyễn Tuấn Lâm nói.
Cũng theo Ths.BS Nguyễn Tuấn Lâm, nếu không có chính sách thuế mới và không tăng thuế thì mục tiêu giảm 36% người hút thuốc trong chương trình chiến lược sức khỏe quốc gia sẽ không đạt được.
Theo Thạc sĩ Đinh Thị Thu Thủy, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Y tế), để đạt được mục tiêu giảm tỷ lệ hút thuốc lá như đã đặt ra trong Chiến lược Quốc gia về Phòng chống tác hại thuốc lá đến năm 2030, mức thuế tuyệt đối cần tăng khởi điểm từ 5.000 đồng/bao và đạt 15.000 đồng/bao vào năm 2030. Phương án này sẽ giúp đạt tỷ trọng thuế 65% giá bán lẻ, gần đạt được mức khuyến cáo của WHO (70-75% giá bán lẻ) và giúp giảm được tỷ lệ sử dụng thuốc lá ở nam giới xuống 36% vào năm 2030.
“Chúng tôi đã làm việc với Tổ chức Nhịp cầu sức khỏe Canada tại Việt Nam, với Tổ chức y thế giới, đưa ra nhiều bằng chứng thuốc lá có hại có sức khỏe, điều này không còn phải bàn cãi nữa. Nhìn ra các nước trên thế giới xem họ tăng thuế thế nào, tại sao thuế ở VN chỉ cao hơn Lào và Campuchia thôi, thu nhập lương của người dân ngày càng tăng, trong khi giá thuế thuốc lá thì lại không tăng, như thế không đáp ứng nhu cầu cũng như mục tiêu của chúng ta là giảm tiêu dùng các mặt hàng có hại cho sức khỏe” – Ths Đinh Thị Thu Thủy nhấn mạnh về sự cần thiết phải tăng thuế tiêu thụ đặc biệt thuốc lá.
Ở góc độ kinh tế, chuyên gia kinh tế Đào Thế Sơn khẳng định, tăng thuế tiêu thụ đặc biệt thuốc lá sẽ làm giảm tổn thất y tế và môi trường, tăng năng suất lao động, từ đó hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.
"Việt Nam cần mạnh dạn tăng thuế tiêu thụ đặc biệt thuốc lá để có thể nâng cao chất lượng tăng trưởng và tăng trưởng bền vững. Không nên trì hoãn việc tăng thuế bởi sẽ gây tổn thất lớn về sức khoẻ, kinh tế” - ông Đào Thế Sơn nhấn mạnh.
