Hướng dẫn viên điểm đến, cần am hiểu sâu và truyền cảm hứng.
Theo xu hướng hiện đại hóa chung của các bảo tàng cùng với việc mở ra tour đêm “Chữ Tâm chữ Tài” đem tới trải nghiệm mới về toàn bộ nền văn học nước nhà của bảo tàng Văn học Việt Nam, những cán bộ thuyết minh như chị Chu Hòa cũng có những thay đổi lớn trong kĩ năng làm nghề. Nếu trước đây, công việc của chị Hòa sẽ chỉ tập trung vào giới thiệu về tác giả, tác phẩm, hiện vật trưng bày thì khi tham gia dẫn tour, chị sẽ không còn cung cấp kiến thức một chiều. Khách đến bảo tàng được trò chuyện, được trao đổi và thậm chí hỏi thêm rất nhiều kiến thức, câu chuyện liên quan.
Có quan điểm cho rằng với công việc hướng dẫn, thuyết minh và tham gia dẫn tour cần các gương mặt trẻ. Nhưng với thời gian 18 năm công tác và trực tiếp dẫn khách tham quan, trải nghiệm chuyên sâu về lĩnh vực văn học lại cho rằng bề dày kiến thức chuyên ngành tích lũy giúp chị tự tin hơn khi tham gia mảng hoạt động dẫn tour đêm, một hoạt động mới mẻ, hấp dẫn của bảo tàng.
“Khách đến bảo tàng Văn học rất đông học sinh, sinh viên. Nếu chỉ thuyết minh như cách truyền thống sẽ khó lòng thu hút. Bản thân tôi phải đọc nhiều hơn, tìm hiểu nhiều hơn không chỉ kiến thức văn chương mà cả những câu chuyện, những chi tiết về tác giả, tác phẩm rất ít hoặc không dạy trong nhà trường, tạo ấn tượng, cảm xúc mạnh mẽ, mới mẻ cũng như đi vào trí nhớ của khách tham gia tour”, chị Chu Hòa chia sẻ.
Công việc của một cán bộ thuyết minh thêm phần việc của hướng dẫn viên điểm đến một mặt tạo nên sự mới mẻ, hấp dẫn của bảo tàng, mặt khác chính người làm nghề như chị Hòa cũng nhận thấy những thay đổi, hứng thú làm việc khi bản thân bước vào độ chín của nghề.
Những khách đến làng cổ Đường Lâm thường xuyên gặp chị Hà Thu Hương, một hướng dẫn viên có gương mặt đẹp, nụ cười tươi tắn lại nhanh nhẹn, tháo vát. Sinh ra ở làng Đường Lâm, lập gia đình, Hương rời làng và làm việc ở lĩnh vực bưu chính viễn thông. Một sự tình cờ đưa chị Hương trở thành hướng dẫn viên điểm đến ngay tại quê hương mình.
Có lợi thế sinh ra, lớn lên ở làng cổ, hiểu rõ vùng đất, con người, tập tục, lề thói đến cả những câu chuyện gắn với quá trình hình thành, phát triển của vùng quê đậm chất di sản, cộng thêm kĩ năng hướng dẫn khách được ngành du lịch hỗ trợ người làng, chị Thu Hương dần trở thành gương mặt hướng dẫn viên được yêu thích và đặt dẫn của nhiều đoàn khách về Đường Lâm. Nhưng để đáp ứng yêu cầu công việc có yêu cầu ngày càng cao, bản thân chị Hương phải không ngừng trau dồi thêm kiến thức và có cả những sáng tạo để khách có mong muốn trở lại thăm làng nhiều lần.
“Mình phải hỏi thêm những bậc cao niên trong làng những câu chuyện, những chi tiết tưởng chừng rất nhỏ để trả lời những khách tham quan muốn tìm hiểu sâu về vùng đất, con người, văn hóa làng cổ Đường Lâm. Cũng có những khách rất khó tính nhưng xác định nghề làm dâu trăm họ, có gì khách chưa hài lòng mình sẽ xin lỗi và tìm cách hỗ trợ. Đây cũng trở thành kinh nghiệm cho những hướng dẫn viên của mình cho những đoàn khách sau đó”, chị Thu Hương kể.
Từ công việc của hướng dẫn viên điểm đến, chị Hương còn kết nối, hỗ trợ thêm các gia đình ở làng trong việc thu xếp nơi ăn, chốn nghỉ, nhận những phản hồi, góp ý của khách để làm du lịch không chỉ còn là việc của một vài cá nhân. Không chỉ thu nhập ngày càng tốt hơn, chị Hương cho rằng, làm hướng dẫn viên điểm đến cho chị cơ hội tiếp xúc rộng hơn, trau dồi kĩ năng ứng xử và luôn biết thu xếp những cảm xúc để khi dẫn đoàn thăm quê hương luôn rạng rỡ nụ cười.
Hướng dẫn viên điểm đến, những lợi thế làm nghề
Hướng dẫn viên tại điểm (hay còn gọi là hướng dẫn viên điểm đến) có rất nhiều những phần việc đặc thù, khác với hướng dẫn viên xuất tuyến (hay còn gọi là hướng dẫn viên đi tour). Nếu hướng dẫn viên đi tour phải liên hệ với những dịch vụ ăn nghỉ cho đoàn khách, xử lí những tình huống trong suốt quá trình đi tour, cần kĩ năng hoạt náo và thường phải theo đoàn dài ngày thì hướng dẫn viên tại điểm ví dụ tại di tích, bảo tàng hoặc danh thắng nào đó lại có những phần việc rất khác.
Theo TS Nguyễn Thị Thanh Hòa, giảng viên khoa Văn hóa và Du lịch, trường đại học Thủ đô Hà Nội, hướng dẫn viên tại điểm ngoài công việc chính của là hướng dẫn, thuyết minh, giới thiệu cho đoàn khách về vẻ đẹp, những giá trị của di tích, họ còn tham gia nhiều công việc phát triển chuyên môn khác. Ví dụ như tổ chức những sự kiện truyền thông liên quan đến những công việc và những hoạt động của điểm đến tại bảo tàng, di tích... Bên cạnh đó còn tham gia nghiên cứu, tổ chức các tọa đàm, hội thảo nhằm tìm hiểu và khám phá thêm nhiều những kiến thức chuyên sâu, tăng thêm hàm lượng tri thức, kiến thức tại điểm đến.
Hướng dẫn viên điểm đến còn cần rất nhiều đến năng lực. Đầu tiên cần năng lực thuyết minh với chất giọng hay, âm lượng tốt.
“Vì sao khách đến các điểm du lịch thường mời hướng dẫn điểm đến? Vì hướng dẫn viên Huế, Tp Hồ Chí Minh hay Hà Nội đều có chất giọng truyền đi những thông điệp, những cảm xúc riêng cho đoàn khách. Thứ hai, hướng dẫn viên điểm đến giới thiệu, thuyết minh, giải mã về những đặc trưng riêng của từng di tích. Ngoài ra, họ cần phải có năng lực trong việc quản lý đoàn trong khuôn viên tại điểm đến và đặc biệt kĩ năng giao tiếp với khách để tạo nên ấn tượng sâu sắc”, TS Thanh Hòa phân tích.
Đặc thù công việc yêu cầu các hướng dẫn viên tại điểm phải có kiến thức chuyên sâu về điểm đến, có thể trả bất cứ một câu hỏi nào khách đưa ra và đặc biệt thông tin phải đảm bảo tính chính xác từ những nguồn tư liệu uy tín.
Chính từ đây, cơ hội việc làm mở ra với những bạn theo học những chuyên ngành gần. Theo TS Thanh Hòa, sinh viên ngành văn hóa học, ngành bảo tàng, ngành di sản, ngành văn học rất phù hợp với công việc này khi những chuyên ngành đào tạo liên quan mật thiết với công việc hướng dẫn viên điểm đến.
Hướng dẫn viên đi tour thường cộng tác với các đơn vị lữ hành với mức lương thỏa thuận. Điều này đồng nghĩa mức độ ổn định công việc kém hơn. Trong khi đó, hướng dẫn viên tại điểm thường sẽ được tuyển vào, trở thành những cán bộ cơ hữu và sẽ gắn bó lâu dài, được hưởng mức lương tương đối ổn định, theo thang bậc lương Nhà nước. Bên cạnh đó, những hướng dẫn biên điểm đến làm tốt, có uy tín thường xuyên có khách tham quan đặt dẫn tour sẽ còn có thêm những khoản thù lao riêng.
Cùng với sự phát triển của các ngành công nghiệp văn hóa của cả nước, cơ hội việc làm, thu nhập tốt sẽ mở ra với cả hướng dẫn viên du lịch nói chung, hướng dẫn viên tại điểm nói riêng.
