Những ngày gần đây, giữa lúc mưa lũ miền Trung đang vô cùng khắc nghiệt, mạng xã hội lại tràn ngập những video, hình ảnh do trí tuệ nhân tạo AI ngụy tạo thiệt hại, dựng cảnh kêu cứu, thổi phồng mức độ tàn phá. Những video, hình ảnh xuyên tạc, giả mạo, không đúng sự thật nhưng vẫn thu hút hàng triệu lượt xem, không chỉ gây hoang mang dư luận mà còn trở thành công cụ để kẻ xấu lợi dụng nhằm công kích lực lượng cứu hộ, chính quyền các cấp và trục lợi trên nỗi đau của đồng bào vùng lũ.
Nhà báo Phạm Thủy, Báo Kinh tế Nông thôn cho rằng, tình trạng xuất hiện hàng loạt ảnh và video giả mạo về lũ lụt thương tâm được tạo bằng AI khiến chúng ta không chỉ đối diện với sức tàn phá của lũ lụt mà còn phải đối diện với một “cơn bão” khác - đó là cơn bão tin giả. Những thông tin bịa đặt này khiến nhiều người hoang mang, không biết đâu là thật – đâu là giả.
Điều nguy hại hơn là những nội dung này lại được lan truyền rất nhanh, thu hút lượng xem, chia sẻ và bình luận rất lớn, làm ảnh hưởng trực tiếp đến nhận thức của người dân. Một số luồng thông tin bị bóp méo theo hướng vu cáo chính quyền “thờ ơ, bỏ mặc dân”, hòng dẫn dắt dư luận, tạo ra tâm lý hoài nghi và dễ bị kích động với một bộ phận người dân. Điều này gây ra nhiều hệ lụy khôn lường.
"Thứ nhất nó gây nhiễu loạn thông tin và tâm lý hoang mang cho cộng đồng mạng. Thứ 2 là ảnh hưởng đến công tác cứu hộ, cứu trợ. Thứ 3 là một số kẻ lợi dụng kêu gọi từ thiện để trục lợi làm suy giảm niềm tin vào công việc từ thiện chính đáng. Động cơ để phát tán tin giả thứ nhất là vì mục đích kinh tế, nhiều người kiếm tiền bằng cách câu view, câu like tăng tương tác, đưa hình ảnh gây sự thương cảm rồi gắn link bán hàng. Nguy hiểm hơn nữa là nhiều kẻ xấu lợi dụng, tung các tin giả xấu độc để gây mất trật tự an ninh xã hội, an ninh quốc phòng. Đó là những hành vi bất lương, vi phạm pháp luật nghiêm trọng", nhà báo Phạm Thủy chia sẻ.
Điều đáng lưu tâm hơn nữa, khi những thông tin giả này lan truyền rộng rãi nó còn làm “xói mòn lòng tin” của người dân và giá trị nguồn tin chính thống bị đe dọa. Hơn nữa, khi không phân biệt được đâu là hình ảnh thật, đâu là giả mạo do AI tạo ra, nhiều người thậm chí còn vô tình trở thành tiếp tay cho các hành vi phạm tội, khi mà like, rồi share… những thông tin giả mạo đó.
Cơ quan chức năng cũng đã lên tiếng cảnh báo để mọi người tỉnh táo trước những thông tin giả. Tuy nhiên, nhà báo Phạm Thủy cho rằng, cần có giải pháp tổng thể từ nhà nước - báo chí - nền tảng mạng xã hội và người dân. Về phía nhà nước cần hoàn thiện khung pháp lý, có chế tài đủ mạnh để răn đe, ngăn chặn việc ngụy tạo và phát tán thông tin, hình ảnh giả mạo.
Về phía người dùng mạng xã hội, mỗi cá nhân cần nâng cao nhận thức về công nghệ thông tin và không gian số, có trách nhiệm trong việc sử dụng mạng xã hội, tuân thủ các nguyên tắc ứng xử trên không gian mạng, kiểm chứng thông tin trước khi chia sẻ...
Trong khó khăn hoạn nạn, những tấm lòng thiện tâm, những hành động đẹp rất cần được khuyến khích hào phóng và lan tỏa. Không chần chừ trong những trường hợp cấp bách, nhưng chúng ta cũng cần cẩn trọng một chút kiểm tra lại thông tin. Bởi chỉ cần một thông tin sai cũng có thể gây ra những hậu quả rất nghiêm trọng: làm hoang mang dư luận, ảnh hưởng đến cứu hộ, cản trở hoạt động thiện nguyện; và quan trọng nhất là làm tổn thương niềm tin xã hội.
Trong thiên tai, bão lũ, thông tin chính xác, kịp thời đóng vai trò quan trọng như một "phao cứu sinh". Ngược lại, tin giả với mục đích xấu sẽ là “dòng lũ thứ hai” có thể cuốn trôi niềm tin, gây chia rẽ và cản trở nỗ lực cứu trợ, khắc phục hậu quả của cả cộng đồng.
Sự tỉnh táo của mỗi người khi tiếp nhận, chia sẻ thông tin trên mạng xã hội chính là một trong những cách để đồng hành cùng người dân vùng lũ vượt qua giai đoạn khó khăn này.
