Để tri ân những đồng đội đã ngã xuống vì sự bình yên của tổ quốc, nhiều cựu chiến binh đã không quản ngại khó khăn, dành nhiều thời gian, tâm sức trở lại chiến trường tìm kiếm hài cốt liệt sỹ bị thất lạc. Ông Nguyễn Văn Tiền, ở xã Phúc Hòa, huyện Tân Yên, Bắc Giang là một trong những người như thế. Kinh tế dù chưa thuộc diện khá giả nhưng từ 10 năm nay, cứ mỗi khi dành dụm được một khoản tiền nhỏ, ông lại vượt cả ngàn km vào Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định và Kon Tum. Đó là nơi mà một số đồng đội của ông đã ngã xuống khi tuổi đời mới 19, đôi mươi. “Thời chiến, anh em chúng tôi thương nhau lắm, có khi hạt muối cũng cắn đôi. Chiến tranh kết thúc, mình được trở về, sống trong hòa bình, còn bạn mình nằm lại mà người thân chưa tìm thấy hài cốt nên tôi đau xót lắm. Tôi luôn đau đáu bằng cách nào đó tìm bằng được anh em”, ông Tiền thổ lộ.

Từ khi bước sang tuổi 73, sức khỏe của cựu chiến binh Vũ Xuân Khu, ở tỉnh Hải Dương có phần giảm sút. Dẫu vậy, hơn 10 năm nay ông cũng thực hiện hàng chục chuyến đi vào các tỉnh miền Trung và Tây Nguyên - nơi ông từng chiến đấu. Mục đích là để tìm kiếm hài cốt những đồng đội đã hy sinh mà thân nhân chưa tìm được hài cốt. “Từ năm 2009, tôi và một số đồng đội tổ chức các chuyến đi vào Gia Lai, Kon Tum, Quảng Nam… tìm kiếm hài cốt đồng đội bị thất lạc. Chuyến nào tôi cũng tham gia”, ông Khu chia sẻ.

Những chuyến đi dài không chỉ hao tổn sức lực mà còn tốn kém tiền nong. Nhưng may mắn đã mỉm cười với ông và các đồng đội. Tháng 6/2021, ông cùng một số đồng đội đã tìm được một hố chôn tập thể - nơi 17 chiến sỹ đặc công, thuộc tiểu đoàn 404, Quân khu 5 đã anh dũng hy sinh cách đây 50 năm. “Trong chiến đấu, tình cảm chúng tôi dành cho nhau còn hơn cả tình anh em ruột thịt. Vì thế, chừng nào chưa đưa được bạn về với đất mẹ thì chúng tôi còn khắc khoải. Chúng tôi vui khi tìm thấy hài cốt đồng đội nhưng vẫn còn nhiều liệt sỹ chưa được quy tập. Dịch covid-19 vãn vãn và có điều kiện, chúng tôi sẽ lại lên đường, dù khó khăn, tốn kém đến mấy”, ông Khu thổ lộ.

Cựu chiến binh Nguyễn Văn Quận, ở xã Ea Tir, huyện Ea k, tỉnh Đắk Lắk cũng tham gia nhiều hành trình tìm kiếm hài cốt liệt sỹ. Trong đó, có những hành trình đem lại kết quả ngoài mong đợi. Ông chia sẻ, càng vui bao nhiêu khi có có thêm manh mối về nơi những đồng đội hy sinh thì ông càng hạnh phúc bấy nhiêu khi tìm được hài cốt để đưa các bạn về với gia đình. Bởi theo ông, có lẽ chỉ người đã từng “vào sinh ra tử” nơi chiến trường mới hiểu được hai từ “đồng đội”. “Lúc chiến đấu, chúng tôi cứ bảo nhau là mai tao ra trận, tao không trở về thì mày báo cho gia đình tao biết. Đó là những câu nói rất thiêng liêng. Mình được về và hưởng hạnh phúc nên mình cố gắng thực hiện. Cứ có điều kiện là tôi lại sắp xếp để đi tìm đồng đội”, ông Quận chia sẻ.

Hai năm nay, do dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, các cựu chiến binh như Nguyễn Văn Quận, Vũ Xuân Khu và Nguyễn Văn Tiền phải tạm dừng các chuyến tìm kiếm trên thực địa. Tuy nhiên, hàng ngày những người lính cựu này vẫn miệt mài tìm kiếm thông tin, chắp nối các manh mối để khi vãn dịch họ lại lên đường trở lại chiến trường xưa với ước nguyện “trả lại tên cho đồng đội”./.

Nghe bài viết dưới đây: