Học trực tuyến (học online) không còn xa lạ, nhất là trong bối cảnh chúng ta vừa trải qua những năm tháng đối mặt với dịch bệnh Covid-19. Tuy nhiên, có một thực tế là gần đây, các khóa học trực tuyến ngày càng nở rộ, có thể gọi là “bùng nổ” mà không hề có sự kiểm soát, dẫn đến tình trạng bát nháo, mạnh ai nấy làm và khiến nhiều người không khỏi băn khoăn, lo lắng về tính hiệu quả của nó.
PGS.TS Trần Thành Nam, Đại học Giáo Dục, Đại học Quốc Gia Hà Nội cho rằng khi mà xu thế giáo dục vượt ra khỏi bốn bức tường và môi trường trực tuyến là môi trường có thể tạo điều kiện để lan tỏa tri thức và tạo ra những khóa học thì có rất nhiều cá nhân hay các cơ quan, tổ chức cũng xây dựng các khóa học trực tuyến đó. Tuy nhiên, để tạo ra được khóa học trực tuyến có chất lượng thì phải có mục tiêu của khóa học đó, phải có kiến thức về công nghệ, về sư phạm số… Nhưng các khóa học trực tuyến hiện nay nở rộ ra dưới hình thái là tôi học trực tiếp như thế nào thì bây giờ tôi ghi hình lại, tôi đưa lên trên mạng nội dung đấy. Tức là nó chỉ chuyển tải một phần nào đấy của tri thức chứ chưa tạo được một môi trường giúp cho các khóa học này hiệu quả. Thế nhưng dẫu sao nó cũng là một "miếng bánh" ngon, có thể mang lại uy tín cá nhân và tiền. Cho nên việc bùng nổ và muôn hình vạn trạng quảng cáo các khóa học trực tuyến khiến người dân không biết đâu mà lần.
Phải nói thị trường khóa học trực tuyến tuy đang bùng nổ về số lượng nhưng chất lượng lại rơi vào cảnh "thượng vàng hạ cám", khiến học sinh và phụ huynh vô cùng lúng túng để lựa chọn được nơi đảm bảo uy tín, tin cậy. Thậm chí không ít các khóa học kém chất lượng “treo đầu dê bán thịt chó” khiến học viên khá khó khăn trong việc tiếp nhận kiến thức, thông tin từ khóa học. Điều này cũng ảnh hưởng không nhỏ tới tâm lý của học sinh và học viên. Tốn thời gian và tốn tiền mà không đạt được hiệu quả học tập như mong muốn; cùng với đó là sự phiền phức và tâm lý hoang mang vì không biết lựa chọn khóa học như thế nào cho đảm bảo chất lượng.
“Tất cả các khóa học đều phải thiết kế chuẩn đầu ra, mục tiêu của khóa học đó là gì, nội dung của chương trình học đã được triển khai ra sao? Khóa học online không phải là mình chỉ có lên trên mạng xem các video đâu mà nó còn có những buổi tương tác giữa giáo viên với học sinh. Kế hoạch giảng dạy phải đạt được mục tiêu về mặt kiến thức, kỹ năng thì hãy lựa chọn. Rất nhiều phụ huynh hiện nay lựa chọn khóa học online cho con mà không cần biết tên miền như thế nào, nền tảng ra sao? Điều này rất dễ rơi vào các khóa học không chỉ là kém chất lượng, thậm chí là lừa đảo” - PGS.TS Trần Thanh Nam lưu ý.
Việc "mạnh ai nấy dạy" đã mang đến rất nhiều rủi ro khi học viên thường phải đóng đủ phí mới được vào học. Nhiều người đã than phiền rằng chất lượng họ nhận được không tương xứng với số tiền đã bỏ ra và họ cũng không biết tìm đến ai để được giải quyết. Đã đến lúc cần siết chặt hơn nữa công tác đánh giá, giám sát đối với chất lượng các khóa học online để tránh trường hợp “treo đầu dê, bán thịt chó”, thậm chí là lừa đảo từ các khóa học này.
Học online là một xu thế không thể đảo ngược, thậm chí có thể xây dựng những chương trình cấp bằng hoặc cấp chứng chỉ trên môi trường trực tuyến. Trên thế giới đã làm được điều này. Tuy nhiên, các khóa học này cần được kiểm định chất lượng bởi cơ quan chức năng, để những người tham gia học trực tuyến họ không chỉ được trang bị về mặt kiến thức mà họ còn phải có những kỹ năng cần thiết để phục vụ thị trường lao động hiện nay.
PGS.TS Trần Thành Nam cho rằng, theo quy định, các chương trình đang dạy trực tiếp ở lớp học phải kiểm định chất lượng về nội dung giảng dạy như thế nào, phương pháp kiểm tra, đánh giá ra sao, thì đối với các khóa học online cũng như thế. Chúng cần được kiểm tra về mặt nội dung xem có đảm bảo tính đúng đắn hay không? Có yếu tố nào bị sai lạc hay không? Phương pháp giảng dạy có đạt yêu cầu chuẩn đầu ra hay không? Phương pháp kiểm tra đánh giá có đánh giá đúng được mức năng lực của người học? Không thể để các khóa học online học xong ai cũng có thể được tốt nghiệp. Các khóa học đấy cũng cần một tổ chức để xác định xem nó có thể tương đương một học phần nào đấy mà hiện nay đang được triển khai trong các trường ĐH hay không?
“Nếu chúng ta làm tốt được việc kiểm định và đánh giá các khóa học onlien như thế này thì không chỉ giúp cho người học tiết kiệm tiền khi tham gia các khóa học. Chúng ta cũng phải tiến tới nền tảng cung cấp những khóa học nhưng phải được kiểm định, phải được thừa nhận, đến lúc đó thì sẽ giúp cho cộng đồng có được môi trường học tập suốt đời” - PGS.TS Trần Thành Nam nhấn mạnh.
Cân nhắc thật kỹ trước khi lựa chọn cho mình một khóa học trực tuyến – đó là điều mà các bậc phụ huynh và học viên nên làm trong thời điểm này. Về phía các cơ quan chức năng cũng cần nhanh chóng vào cuộc để tránh tình trạng “vàng thau” lẫn lộn. Chỉ khi các lớp học, khóa học trực tuyến được đánh giá về chất lượng và giám sát trong quá trình đào tạo thì phụ huynh, học viên mới có thể yên tâm lựa chọn hình thức đào tạo này.
