Dịch Covid-19 và những tác động tới chương trình tiêm chủng
Việt Nam đã trải qua 4 đợt dịch Covid-19 lớn và nhiều lần thực hiện giãn cách toàn xã hội hoặc giãn cách cục bộ để phòng chống lây lan dịch. Chương trình tiêm chủng mở rộng (TCMR) và các dịch vụ tiêm chủng tư nhân đều phải tạm dừng để thực thi chiến lược đối phó với đại dịch dẫn đến nhiều trẻ em bị trễ lịch tiêm chủng.
Sau khi cuộc sống bình thường mới trở lại, chương trình TCMR đã thúc đẩy việc tiêm chủng và khẩn trương tiêm bù, tiêm vét cho các đối tượng bị trễ lịch. Tuy nhiên, đâu đó vẫn còn phần đông phụ huynh chưa dám cho con đi tiêm chủng trở lại do lo lắng nguy cơ lây nhiễm dịch bệnh.
Bên cạnh đó, việc tiếp cận vaccine sau đại dịch càng trở nên khó khăn hơn ở nhóm trẻ em đồng bào thiểu số, trẻ em có hoàn cảnh khó khăn, dân trí thấp, sinh sống ở vùng sâu, vùng xa, trẻ theo cha mẹ đi làm ăn xa và ở nhóm trẻ chịu gánh nặng nhiễm Covid-19 cao nhất.
Điều này dẫn đến ngày càng tích lũy lớn số trẻ em không tiêm, tiêm trễ gây nên khoảng trống miễn dịch gia tăng tại một số địa bàn. Đây là nguy cơ tiềm ẩn bùng phát các đợt dịch bệnh trong tương lai.
Theo báo cáo sơ kết công tác TCMR năm 2021 của Dự án TCMR Quốc gia, dịch Covid-19 đã ảnh hưởng lớn chưa từng có đến công tác triển khai tiêm chủng mở rộng.
Xét về quy mô tuyến huyện, số huyện có tỷ lệ bao phủ tiêm chủng ≥90% giảm thấp nhất trong vòng 6 năm qua, đồng thời với số huyện có tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ <80% tăng cao nhất trong vòng 6 năm qua cho thấy ảnh hưởng của dịch đến công tác TCMR trên diện rộng.
Nguy cơ gia tăng dịch bệnh trong thời gian tới
Theo báo cáo thống kê từ BV Nhi Trung ương, thời gian gần đây, số lượng trường hợp đến khám tại bệnh viện đã đạt mức khoảng 6 ngàn mỗi ngày, gấp 1,5 lần so với thời kỳ cao điểm trước khi Covid-19 có mặt tại Việt Nam.
Phần lớn các trường hợp mắc các bệnh nhiễm trùng hoặc liên quan tới nhiễm trùng trong đó khá nhiều là các bệnh có thể dự phòng được bằng vaccine. Đây là một dấu hiệu nguy cơ gia tăng dịch bệnh sau khi các hạn chế để phòng chống dịch Covid-19 được nới lỏng. Đáng lưu ý là các bệnh nguy hiểm như sởi, ho gà là những bệnh nguy hiểm, dễ lây lan và có hệ số lây nhiễm cơ bản (R0) cao hơn so với Covid-19.
Virus sởi lây nhiễm trong không khí ở mức độ dễ dàng hơn Covid-19, cũng tồn tại và lây nhiễm từ các bề mặt đồ vật bị nhiễm bệnh. Bệnh thâm chí có thể lây nhiễm trước 4 ngày so với ngày khởi phát. Một đứa trẻ mắc sởi có thể lây nhiễm cho khoảng 90% người khác nếu họ chưa có miễn dịch do nhiễm tự nhiên hoặc chưa được tiêm ngừa.
Tại Việt Nam, dù đã có hơn 30 năm tiêm chủng thành công nhưng một số vụ dịch sởi lớn trong những năm gần đây, điển hình là vụ dịch năm 2014, toàn quốc ghi nhận hơn 30.000 trường hợp sốt phát ban nghi sởi, trong đó hơn 5.800 trường hợp xác định phòng thí nghiệm, 147 trường hợp tử vong có liên quan bệnh sởi.
Năm 2018, cả nước ghi nhận 7.585 trường hợp nghi sởi/rubella, trong đó có 3.529 ca được lấy mẫu bệnh phẩm và 1.794 ca dương tính với sởi, tăng gấp 8,4 lần so với số mắc sởi của cả năm 2017 (214 trường hợp).
Ho gà cũng là một trong 10 nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ sơ sinh trên toàn thế giới với ước tính khoảng 24 triệu trường hợp mắc và 160.000 trường hợp tử vong hàng năm ở trẻ em dưới 5 tuổi.
So với Covid-19 với tỷ lệ tử vong là khoảng 0,001% (1/10.000 trường hợp) ở trẻ em thì tỷ lệ tử vong ở trẻ em chưa được tiêm chủng mắc bệnh ho gà có thể lên tới 5%. Đối tượng mắc bệnh trong các vụ dịch này chủ yếu chưa được tiêm vaccine hoặc tiêm chưa đủ mũi.
Mùa hè là thời điểm tăng cao về hoạt động du lịch và nghỉ dưỡng. Việc tập trung đông người và giao lưu nhiều vùng miền tại các điểm du lịch, sân bay, bến xe, nhà ga… tiềm ẩn nhiều nguy cơ lây lan dịch bệnh.
