Vỉa hè trong tiếng Anh là pavement. Từ điển Cambridge giải nghĩa, vỉa hè là con đường có bề mặt cứng, ở một bên hoặc hai bên đường mà mọi người đi bộ trên đó.

Việc sử dụng lòng đường, vỉa hè được luật pháp nước ta quy định tại Phần 3 Thông tư 04/2008/TT-BXD. Nội dung cốt lõi của văn bản hơn một nghìn ba trăm chữ đó được tóm lại ngắn gọn bằng 9 chữ “KHÔNG - MỘT - AI - CÓ - SỔ - ĐỎ - TRÊN - VỈA - HÈ”.

Ở các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM…, vỉa hè từ lâu đã bị chiếm dụng thành nơi kinh doanh, buôn bán của nhiều người từ ông chủ lớn của các chuỗi nhà hàng, khách sạn, những tiểu thương buôn bán nhỏ cho đến người “buôn thúng bán mẹt”…

“Chiến dịch” hay “đợt ra quân” là cụm từ mô tả nhiệm vụ trong bối cảnh chiến tranh hoặc biểu thị một sự quyết tâm, đồng lòng để hoàn thành nhiệm vụ trong một thời gian nhất định. Còn chiến dịch ra quân giành lại vỉa hè rầm rộ tại Hà Nội trong những ngày qua dường như là một nhiệm vụ “đến hẹn lại lên”, chỉ "tạm lắng" trong thời gian đại dịch Covid-19 bùng phát. Nói như thế chẳng phải là chiến dịch ra quân những năm trước thất bại?

Thất bại thì có nhiều nguyên nhân nhưng điều thấy rõ nhất là sự lấn chiếm, thâu tóm vỉa hè ở nhiều nơi đã được chính quyền, lực lượng chức năng nơi đó làm ngơ. Sự làm ngơ đó xuất phát từ nhiều nguyên nhân và kéo dài thành thử dư luận không thể không nghi ngờ điều đó có thể xuất phát từ chính những lợi ích. Còn người dân vốn được thả lỏng hoặc dung dưỡng một thời gian dài từ chính lực lượng chức năng, rất có thể họ ngầm hiểu "ra quân" xong rồi đâu rồi lại vào đấy.

Mỗi lần “ra quân” tốn không ít tiền của công sức của Nhà nước, nhưng cái tốn đáng nói nhất chính là “niềm tin” của người dân đặt vào đó. Bản tổng kết sau mỗi đợt ra quân là dẹp được bao nhiêu cửa hàng lấn chiếm, thu được bao nhiêu tiền vào ngân sách. Tuy nhiên, tình trạng bát nháo trên vỉa hè sẽ vẫn lặp lại như cũ sau khi “chiến dịch” kết thúc.

Cần bắt đúng mạch tại sao công cuộc giành lại vỉa hè cứ dai dẳng? Hãy hỏi những người bán hàng ở chợ tạm, trên vỉa hè, hỏi những chủ hộ kinh doanh rằng mỗi tháng họ phải đóng bao nhiêu tiền cho địa phương để được ngồi buôn bán ở đó? Rằng ngày mai ra quân dẹp vỉa hè họ sẽ nhận được tin nhắn báo trước của ai?

Câu chuyện điển hình nhất về sự thất bại của công cuộc đòi lại vỉa hè gắn với vị lãnh đạo quận 1, TP.HCM năm 2018. Cuộc chiến ấy thất bại bởi sự “đơn độc” của ông.

“Giành lại vỉa hè” không phải chỉ giải quyết bài toán quản lý đô thị mà còn là công tác quy hoạch, thiết kế đô thị, là việc sắp xếp địa bàn tạo kế sinh nhai cho người dân. Cùng với đó là sự kiên trì tuyên truyền, giáo dục để người dân hiểu vỉa hè là không gian công cộng. "Chiến dịch", "đợt ra quân" nào rồi cũng sẽ thất bại nếu không đặt người dân vào vị trí trung tâm.

Hãy đối thoại với dân để tìm giải pháp thay vì ồn ào một thời gian rồi lại lắng xuống.

Hãy ngừng xem việc “giành lại vỉa hè” là “chiến dịch ra quân”, làm theo kiểu “phong trào”, hết thời gian, đủ chỉ tiêu con số, để rồi đâu lại vào đấy như “bắt cóc bỏ đĩa”.