Theo báo cáo của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, mới chỉ 6 tuần đầu tiên của năm 2022, trên cả nước đã xảy ra 28 cuộc ngừng việc tập thể. Nguyên nhân chủ yếu là do người lao động chưa đồng tình với doanh nghiệp trong việc thay đổi hình thức trả lương, nâng lương định kỳ và việc trả tiền thưởng thấp hơn so với Tết năm 2021, điều kiện trả thưởng gây khó cho người lao động...
Điển hình là cuộc ngừng việc tập thể tại Công ty TNHH Viet Glory (Đài Loan, sản xuất giày dép) trên địa bàn tỉnh Nghệ An với 5.000/5.000 người lao động tham gia yêu cầu tăng lương cơ bản, tăng chế độ độc hại; bổ sung chế độ phụ cấp thâm niên, chế độ hỗ trợ cho người lao động mắc Covid-19; đề nghị trả lương tháng thứ 13 công bằng; thay đổi thái độ không đúng mực của một số quản lý người nước ngoài với người lao động... Hay hơn 5.000 công nhân, người lao động tại Công ty TNHH Vienergy Việt Nam đóng tại KCN Phúc Sơn, Thành phố Ninh Bình, tỉnh Ninh Bình đã đồng loạt ngừng việc tập thể để ban lãnh đạo công ty làm rõ một số nội dung liên quan đến tiền lương, thu nhập của người lao động. Những công nhân, người lao động ở đây kiến nghị nhiều vấn đề liên quan đến tiền lương, các khoản phụ cấp, chế độ nghỉ phép năm… công nhân Công ty TNHH Cresyn Hà Nội đóng tại cụm công nghiệp Đông Thọ, huyện Yên Phong (Bắc Ninh) đình công tập thể đòi tăng lương cơ bản, tăng phụ cấp và giải quyết chế độ phúc lợi khác như: Đề nghị tăng tiền ăn, tiền thưởng cho các ngày lễ 30/4, 1/5; đề nghị chi trả phụ cấp thâm niên tương ứng với từng số năm làm việc; hỗ trợ 70% tiền lương cho công nhân khi công ty không có việc...
PGS.TS Vũ Quang Thọ, nguyên Viện trưởng Viện Công nhân và Công đoàn cho biết: Phần lớn những phản ánh của công nhân về những bất cập, tồn tại trong doanh nghiệp là có lý. Có những chủ doanh nghiệp đã không tuân thủ các quy định pháp luật của doanh nghiệp đối với người lao động; không công khai, minh bạch các chế độ của người lao động, thông tin của doanh nghiệp; tiền lương, tiền công, thu nhập thấp, điều kiện làm việc không đảm bảo an toàn, vệ sinh lao động, chất lượng bữa ăn ca kém... Tuy nhiên, nói như vậy không có nghĩa là công nhân lao động hoàn toàn đúng khi ngừng việc tập thể. Công nhân có quyền tối thượng là đình công, ngừng việc tập thể, thế nhưng không nên sử dụng quyền của mình một cách bừa bãi. Nhà nước đã lập ra rất nhiều cơ quan để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động như: Tổ chức công đoàn có trong từng doanh nghiệp, còn gọi là công đoàn cơ sở, ngoài ra còn có công đoàn cấp trên cơ sở. Bên cạnh đó có cơ quan Lao động đóng tại các địa phương. Khi xảy ra bất đồng giữa người sử dụng lao động và người lao động, công nhân cần phải báo ngay đến công đoàn cơ sở và công đoàn cấp trên cơ sở hoặc các cơ quan có thẩm quyền để các cơ quan có thẩm quyền can thiệp kịp thời. Nhưng qua những vụ đình công vừa rồi cho thấy, việc báo cáo, phản ánh…. dường như bị bỏ qua.
Tuy nhiên cũng phải nói rằng, tại những doanh nghiệp phát sinh mối quan hệ căng thẳng giữa người lao động và chủ sử dụng lao động có ảnh hưởng ít nhiều bởi đại dịch COVID-19. Người lao động suốt một thời gian dài bị mất việc, giãn việc khiến thu nhập giảm. Trong khi đó phía doanh nghiệp thì cũng bị ảnh hưởng nặng nề, doanh thu giảm, thậm chí nhiều doanh nghiệp phải ngừng sản xuất. Doanh nghiệp phải căn cơ, tính toán từng chi phí kể cả lương thưởng, chính vì thế dễ phát sinh đình công, ngừng việc của người lao động khi họ thấy chế độ phúc lợi không xứng đáng.
Sự ức chế của người lao động bị kìm nén, không ai khuyên giải đúng sai nên chỉ cần một đốm lửa nhỏ như những lời xúi giục của một kẻ xấu, đình công sẽ nổ ra. Sự vội vàng của công nhân đã dẫn đến những thiệt hại không nhỏ cho chính họ, cho doanh nghiệp sử dụng lao động và cho cả Nhà nước.
Theo PGS.TS Vũ Quang Thọ, để giảm thiểu các vụ đình công, các cấp công đoàn cần phát huy tốt hơn nữa vai trò của mình; cần đi sát hơn vào đời sống của người lao động, lắng nghe ý kiến của công nhân nhiều hơn và giải quyết kịp thời các bức xúc, từ đó xây dựng được mối quan hệ lao động hài hòa trong tình hình mới./.
Mời quý vị và các bạn nghe trao đổi của phóng viên với PGS.TS Vũ Quang Thọ tại đây:
