Chiều 14/5, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi). Một trong những nội dung thu hút sự quan tâm là chính sách thu hút, trọng dụng nhân tài, nhân lực chất lượng cao trong khu vực công - được quy định tại Điều 5 dự thảo luật. Nhiều đại biểu bày tỏ sự đồng tình cao với việc tiếp tục khẳng định vai trò then chốt của người tài trong hoạt động công vụ, nhưng nhấn mạnh rằng, chính sách phải đi kèm với cơ chế vận hành thực chất, cụ thể và phù hợp với thực tiễn.
Đại biểu Nguyễn Thị Ngọc Xuân - Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Dương cho rằng, cần có đột phá lâu dài trong đầu tư cho nguồn nhân lực chất lượng cao. Bà đề xuất dự thảo luật cần bổ sung khái niệm “người tài năng”, đồng thời xây dựng tiêu chí không chỉ dựa trên bằng cấp, mà còn căn cứ vào “sản phẩm, công trình, dự án cụ thể”. Ngoài ra, cần có chính sách đào tạo, bồi dưỡng trọng điểm, đồng bộ từ các cơ sở giáo dục công vụ đến chế độ đãi ngộ tương xứng. Bà dẫn chứng Singapore chi 4% ngân sách cho đào tạo công chức và cho rằng Việt Nam cần có tỷ lệ ngân sách rõ ràng cho nhiệm vụ này, cùng với chính sách lương thưởng đủ sức cạnh tranh để giữ chân nhân tài.
Từ góc độ thực tiễn, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga - Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương nhấn mạnh: tài năng trong công vụ là dạng đặc thù, không thể chỉ đánh giá bằng hồ sơ hay bằng cấp. "Người tài cần được phát hiện qua xử lý thực tiễn, qua kết quả tạo ra giá trị công, không phải qua kỳ thi hình thức", bà nói. Theo đại biểu, để chính sách không rơi vào hình thức, Chính phủ cần xây dựng hệ thống đánh giá theo hiệu quả đầu ra; cho phép cơ chế lựa chọn linh hoạt, đặc biệt ở vị trí đổi mới sáng tạo; đồng thời trao quyền và trách nhiệm cho người đứng đầu trong việc sử dụng người tài, đi kèm cơ chế giám sát minh bạch.
Đại biểu Thạch Phước Bình - Đoàn ĐBQH tỉnh Trà Vinh cũng bày tỏ quan điểm tương tự, cho rằng Điều 5 còn khái quát, chưa đủ khả năng vận hành trong thực tế. Ông đề xuất bổ sung tiêu chí xác định người tài dựa trên “trình độ, thành tích, năng lực sáng tạo” và xây dựng các cơ chế cụ thể như: tiếp nhận đặc cách không qua thi tuyển, lương thưởng vượt khung, rút ngắn thời gian thăng tiến, tương tự chính sách dành cho nhà khoa học đầu ngành hay chuyên gia công nghệ cao ở Singapore.
Từ các ý kiến thảo luận, có thể thấy, việc luật hóa chính sách thu hút nhân tài trong khu vực công là bước đi cần thiết. Tuy nhiên, để biến chủ trương thành thực tiễn, cần một hệ sinh thái đồng bộ: từ định nghĩa, tiêu chí, cách phát hiện người tài đến đãi ngộ thực chất và môi trường làm việc trao quyền, trao cơ hội. Nếu không, như đại biểu Việt Nga cảnh báo - "chính sách ưu đãi có ghi trong luật cũng chỉ dừng lại ở khẩu hiệu".
