Cơn bão số 3 (Yagi) cùng hoàn lưu bão đã gây ra những thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản đối với nhiều tỉnh miền núi phía Bắc và đồng bằng sông Hồng. Rồi tiếp ngay sau đó lại đến cơn bão số 4 hoành hành các tỉnh khu vực miền Trung… Với những ảnh hưởng nặng nề, không biết bao lâu nữa cuộc sống bình yên của người dân mới quay trở lại. Trong những ngày này, rất nhiều tấm lòng tương thân tương ái của đồng bào cả nước đã sẻ chia giúp bà con bị ảnh hưởng do bão lũ vượt qua những khó khăn mất mát. Nhưng ngược lại, có không ít kẻ lại lập tài khoản facebook, trang web, các phần mềm ứng dụng (app) giả mạo để trục lợi, lừa đảo tiền ủng hộ từ thiện.
Theo thông tin từ Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia (Bộ Thông tin và Truyền thông), đến nay đã ghi nhận hơn 125.000 địa chỉ website giả mạo cơ quan, tổ chức tại Việt Nam. Trong đó chỉ tính riêng trong tháng 8 đã phát hiện 55 website giả mạo thương hiệu với mục đích lừa đảo được phát tán trên mạng.
Tại cuộc họp giao ban mới đây, đại diện Bộ TT&TT cũng cảnh báo về một số trang cá nhân/fanpage trên mạng xã hội mạo nhận là nạn nhân/người dân bị ảnh hưởng và Facebook giả mạo Hội Chữ thập đỏ để lừa đảo bằng cách kêu gọi quyên góp, ủng hộ người dân bị ảnh hưởng bởi bão Yagi.
Số lượng các app giả, web lừa vẫn không ngừng tăng lên, thậm chí khi trang web giả này vừa bị đánh sập thì lập tức xuất hiện thêm nhiều trang giả khác mà theo các chuyên gia chỉ mất chưa đầy 3 phút để lập một trang web mới. Do đó nhiều người cũng rất khó để nhận biết đâu là website, app, fanpage, facebook thật, đâu là giả.
Ông Vũ Hoàng Liên, Chủ tịch Hiệp hội Internet Việt Nam rất phẫn nộ khi nhiều kẻ xấu lợi dụng tinh thần tương thân tương ái của cộng đồng để đua nhau lập các trang web, fanpage mạo danh các tổ chức, cơ quan nhà nước nhằm chiếm đoạt tiền cứu trợ đồng bào bị ảnh hưởng bão lũ. Theo ông Vũ Hoàng Liên, việc trục lợi từ thiện bằng các app giả, web lừa gây ra những hệ lụy đối với xã hội.
“Những việc làm như vậy chúng ta cần phải lên án. Ở đây nó không chỉ là sai phạm mà có thể coi là tội phạm mạo danh chiếm đoạt tài sản. Hơn thế nữa nó gây rối loạn đạo đức và lòng tin của xã hội, thậm chí là xúc phạm đến các đơn vị có uy tín, đến những người đã gửi gắm lòng tin và xúc phạm cả những đồng bào bị thiên tai”- Ông Vũ Hoàng Liên nhấn mạnh.
Với lợi thế của mạng internet, việc kêu gọi ủng hộ từ thiện trên các nền tảng số là việc làm cần thiết, vì nó nhanh chóng và có sức lan tỏa đến với nhiều người. Tuy nhiên, việc này rất dễ bị lợi dụng, dễ bị giả mạo. Tình trạng các website, fanpage giả bủa vây khiến người dùng internet lạc giữa ma hồn trận. Thực tế, rất nhiều người muốn thực hiện nghĩa cử của mình đối với những người bị ảnh hưởng do bão lũ nhưng không có điều kiện để đến tận nơi nên muốn chọn cách thuận tiện và nhanh nhất là gửi gắm niềm tin qua những tổ chức và cá nhân có uy tín trên mạng xã hội. Nhưng lại khó để nhận biết đâu là tài khoản thật, đâu là tài khoản giả.
Và điều đáng nói nữa là hệ lụy sẽ còn lớn hơn nhiều khi mà việc khó phân biệt app giả, web lừa đó khiến nhiều người còn vô tình tiếp tay cho các hành vi phạm tội khi chia sẻ những thông tin kêu gọi giả mạo đó.
Song ông Vũ Hoàng Liên cũng cho rằng đừng vì quá cảnh giác với sự giả mạo, trục lợi mà chúng ta lại phải “tiết kiệm lòng tốt”, bởi dù có tinh vi đến đâu thì việc mạo danh sẽ có những kẽ hở. Để tránh bị rơi vào bẫy lừa đảo của những kẻ vô lương, ông Liên khuyến cáo, nếu ủng hộ qua các trang web, fanpage của các cơ quan nhà nước hoặc các tổ chức mà khi chuyển khoản lại thấy tài khoản cá nhân thì nên thận trọng kẻo bị mất tiền oan. Bên cạnh đó, trước khi cài đặt một phần mềm ứng dụng nào đó (app) nên kiểm tra kỹ thông tin. Ngay cả với các app được đăng tải trên chợ ứng dụng, để tránh bị lừa đảo, người dùng nên kiểm tra ngày cập nhật phiên bản của app này, số lượng người đánh giá (review) về app. Nếu các app mới và số lần đánh giá quá thấp, hãy cẩn thận và kiểm tra lại tài khoản của nhà cung cấp để xem họ đang cung cấp các ứng dụng nào.
Đối với app trên hệ điều hành Android, tuyệt đối không cài app bên ngoài thông qua sự hướng dẫn hay hỗ trợ của bất kỳ ai. Chỉ cài app trên kho ứng dụng của Google Play. Hãy gõ tên của app lên hai kho tải chính thống (App Store cho iOS và Google Play cho Android) để xem các ứng dụng đề xuất hàng đầu có tương tự như tên app đang có hay không nhằm phân biệt app chính chủ và app giả mạo.
Ngoài ra, theo ông Vũ Hoàng Liên, cũng có thể nhận biết được tài khoản, trang web mạo danh qua một số dấu hiệu như: trang web, app, fanpage, tài khoản facebook… thông tin mập mờ, khó hiểu, không rõ ràng, điểm tiếp xúc không có tương tác ngược trở lại, hoặc những trang có những ưu đãi bất thường…
Người dùng có những đóng góp rất quan trọng trong việc phát hiện và ngăn chặn tình trạng lừa đảo trực tuyến nói chung và trục lợi tiền từ thiện nói riêng. Khi phát hiện ra chuyện mạo danh, ngoài việc không chuyển khoản tiền nữa thì người dùng có thể cảnh báo giúp những người khác không mắc bẫy bằng việc thông báo đến các cơ quan hữu trách, thông báo đến nhà cung cấp nền tảng bằng việc report, spam và thông báo đến những nhóm, những cộng đồng mạng xã hội uy tín.
Lừa đảo, chiếm đoạt tài sản của người khác đã là một việc vi phạm pháp luật, mạo danh để chiếm đoạt tiền từ thiện thì sự bất nhân, bất nghĩa tăng lên gấp bội. Vì thế, nhiều ý kiến cho rằng cần phải có hành lang pháp lý toàn diện, chế tài phạt nặng đối với những trường hợp vi phạm trục lợi chiếm đoạt tiền và tài sản từ thiện.
Ngoài ra, Nhà nước cũng cần tăng cường thêm các chế tài đối với nhà cung cấp nền tảng. "Vai trò của nhà cung cấp dịch vụ đặc biệt quan trọng, bởi việc ngăn chặn lừa đảo không chỉ đơn thuần là quan hệ thương mại mà còn là trách nhiệm của nhà cung cấp dịch vụ và là văn hóa kinh doanh. Chúng ta cần những nhà cung cấp dịch vụ có chính sách và có cam kết rõ ràng, minh bạch” - Ông Vũ Hoàng Liên bày tỏ.
Trong khó khăn hoạn nạn, những tấm lòng thiện tâm, những hành động đẹp rất cần được khuyến khích và lan tỏa. Không chần chừ giúp đỡ trong những trường hợp cấp bách nhưng chúng ta cũng cần cẩn trọng kiểm tra lại những thông tin trước khi chuyển khoản ủng hộ từ thiện qua các trang web, các phần mềm ứng dụng, fanpage…
Khi lòng tốt, sự sẻ chia tương thân tương ái được đặt đúng chỗ, làm đúng cách, thì hiệu quả của nó không chỉ là giải quyết những khó khăn trước mắt, mà còn là những cuộc đời được hồi sinh, hơn nữa nhân lên nhịp rung cảm kết nối những trái tim yêu thương, nhân lên niềm tin vững chắc vào những điều tốt đẹp.
Mời nghe nội dung trò chuyện với ông Vũ Hoàng Liên tại đây:
