Biến chứng tim mạch - nguyên nhân chính gây ra tử vong ở bệnh nhân đái tháo đường
PGS.TS.BS Nguyễn Đức Hải, nguyên Viện trưởng Viện điều trị cán bộ cao cấp Quân đội - BV Trung ương QĐ 108 cho biết, bệnh đái tháo đường là một yếu tố nguy cơ làm tăng sự xuất hiện và mức độ trầm trọng của các bệnh lý tim mạch. Tại Việt Nam, 55% bệnh nhân đái tháo đường type 2 khi được phát hiện đã xuất hiện biến chứng, với tỷ lệ biến chứng tim mạch chiếm đến 34%. Các biến chứng tim mạch ở bệnh nhân đái tháo đường được chia làm 2 nhóm:
-Thứ nhất là biến chứng trên mạch máu lớn, căn nguyên do xơ vữa động mạnh. Trong đó nguy hiểm nhất là bệnh mạch vành, đặc biệt là nhồi máu cơ tim – nguyên nhân gây tử vong chủ yếu ở bệnh nhân bị đái tháo đường. Bên cạnh đó, tai biến mạch máu não cũng là biến chứng ngoài tỷ lệ tử vong cao thì còn để lại nhiều di chứng nặng nề cho người bệnh, gia đình và xã hội. Ngoài ra, viêm tắc động mạch chi dưới cũng là biến chứng hay gặp ở bệnh nhân đái tháo đường, đặc biệt ở người cao tuổi.
-Thứ hai là các biến chứng mạch máu nhỏ với các bệnh lý như bệnh võng mạc dẫn đến giảm thị lực và mù lòa; tổn thương thận khiến bệnh nhân bị suy thận, giai đoạn cuối phải lọc máu hoặc ghép thận; tổn thương thần kinh làm người bệnh giảm hoặc thậm chí mất cảm giác nóng lạnh, cảm giác đau…
"Ở bệnh nhân đái tháo đường, tình trạng đường máu cao kéo dài sẽ làm tổn thương các mạch máu và dây thần kinh. Thời gian mắc đái tháo đường càng lâu, khả năng bị các bệnh lý tim mạch càng cao. Bên cạnh đó, hút thuốc lá, thừa cân béo phì, rối loạn mỡ máu, tuổi cao, gia đình có tiền sử mắc bệnh tim mạch là những yếu tố nguy cơ làm gia tăng bệnh lý tim mạch ở bệnh nhân đái tháo đường"- PGS.TS Nguyễn Đức Hải cho biết.
4 biện pháp nhằm ngăn chặn biến chứng tim mạch đối với bệnh nhân đái tháo đường
Đối với bệnh nhân đái tháo đường, các biện pháp được khuyến cáo để giảm nguy cơ biến chứng tim mạch bao gồm: thay đổi lối sống; kiểm soát tốt đường huyết; kiểm soát tốt huyết áp; đưa mỡ máu về mức cần thiết.
Để kiểm soát đường huyết một cách hiệu quả, theo bác sĩ Nguyễn Đức Hải, tốt nhất người bệnh nên được theo dõi lâu dài bởi một bác sĩ chuyên khoa sâu.
“Có một thực tế là có những bệnh nhân khi đang được bác sĩ này điều trị nhưng cảm thầy chưa ổn lắm, đáng lẽ phải quay lại chính bác sĩ đó để điều chỉnh thuốc men thì lại đi khám bác sĩ khác, đến rất nhiều trung tâm, phòng khám khác nhau. Mỗi nơi lại có những lời khuyên khác nhau, phác đồ khác nhau, đôi khi khiến người bệnh cảm thấy hoang mang. Cứ đi khám hết bác sĩ này sang bác sĩ khác như thế đến khi biến chứng xảy ra mà mình vẫn chưa kiểm soát tốt đường huyết. Đái tháo đường là bệnh cần điều trị suốt đời, cho nên, theo tôi, bệnh nhân cần tìm cho mình một bác sĩ chuyên khoa để được theo dõi và nếu có vấn đề gì thì trao đổi để bác sĩ điều chỉnh chế độ ăn uống, sinh hoạt, thuốc men”- PGS.TS Nguyễn Đức Hải đưa ra lời khuyên.
Cùng với kiểm soát tốt đường huyết, để phòng ngừa biến chứng tim mạch, bệnh nhân đái tháo đường nên chú ý đến việc kiểm soát huyết áp và điều chỉnh rối loạn mỡ máu.
“Theo khuyến cáo mới nhất (năm 2025) của Hội Đái tháo đường Hoa Kỳ, bệnh nhân đái tháo đường được chỉ định điều trị tăng huyết áp khi mức huyết áp từ 130/80 mmHg trở lên; nếu mức huyết áp khi phát hiện lần đầu ở mức ≥150/90 mmHg thì cần bắt đầu luôn bằng 2 loại thuốc kết hợp. Huyết áp mục tiêu đối với bệnh nhân đái tháo đường là <130/80 mmHg” - PGS.TS Nguyễn Đức Hải cho biết.
Một điểm đáng lưu ý là đôi khi các triệu chứng của bệnh tim mạch ở bệnh nhân đái tháo đường thường rất nghèo nàn khiến người bệnh khó phát hiện sớm. Do đó, khi thấy có các biểu hiện như đau tức ngực, khó thở, giảm khả năng lao động… người bệnh nên chú ý để đi khám chuyên khoa tim mạch để phòng ngừa nguy cơ đột quỵ gây nguy hiểm đến tính mạng./.
